Nhà văn Tô Hoài lừng danh với truyện Dế mèn phiêu lưu ký, được ông viết từ năm ông khoảng 17, 18 tuổi. Cũng từ ấy, bút danh Tô Hoài xuất hiện trên văn đàn. Nhiều người chỉ biết Tô Hoài chứ ít biết tên thật của ông là Nguyễn Sen, sinh tại làng Nghĩa Đô, phủ Hoài Đức, tỉnh Hà Tây cũ.
Sau năm 1954, miền Bắc được giải phóng khỏi ách đô hộ của thực dân Pháp, chính quyền cách mạng thực hiện cải cách một số địa giới hành chính, làng Nghĩa Đô trở thành thuộc huyện Từ Liêm, ngoại thành Hà Nội; nay là phường Nghĩa Tân, quận Cầu Giấy.
Nhiều người đoán và thậm chí khẳng định chắc như đinh đóng cột rằng, bút danh Tô Hoài là do Nguyễn Sen “nhớ hoài sông Tô” mà nên; ngay cả nhà nghiên cứu - lý luận văn học Nguyễn Đăng Mạnh cũng có lần cho là thế. Bởi, xét ra cũng phần nào có lý. Mọi người đã đọc làu làu truyện Dế mèn phiêu lưu ký của ông, qua nhiều tư liệu biết ông sinh ra, lớn lên gần con sông Tô Lịch; và cũng bởi ông rất đam mê các trò chơi bắt dế, chọi dế mà viết nên thiên truyện để đời như vậy.
Từ đó suy ra Tô Hoài chắc hẳn do “nhớ hoài sông Tô” là hoàn toàn hợp lẽ. Lão nhà văn cũng đã từng một số lần trả lời câu hỏi về bút danh Tô Hoài, nhưng hình như cái sự suy kia nó có đời sống mạnh hơn, nên thiên hạ nhiều khi cũng cứ mặc nhiên thừa nhận. Nếu có đến tai nhà văn, ông cũng chỉ cười hóm hỉnh và mặc.
Hồi đầu năm 2010, trong buổi hai bác cháu trò chuyện thân tình (tôi vốn là quân của ông hồi ông làm Tổng biên tập báo Người Hà Nội), hỏi ông về bút danh, lão nhà văn cười cười, có gì đâu, chỉ là ghép hai cái tên và lược bớt đi thôi: phủ Hoài Đức và sông Tô Lịch là nơi mình sinh ra và lớn lên và... vẫn sinh sống cho đến bây giờ.
