Các chất được cấu tạo như thế nào?

A. Tóm tắt lý thuyết

1. Các chất có được cấu tạo từ những hạt riêng biệt không?

Vật chất không liền một khối mà các chất được cấu tạo từ những hạt riêng biệt gọi là nguyên tử, phân tử.

Nguyên tử, phân tử là những hạt vô cùng nhỏ bé, mắt thường không thể nhìn thấy được
Nguyên tử là hạt chất nhỏ nhất, phân tử là nhóm các nguyên tử Nguyên tử Đồng (Cu) Phân tử muối ăn (NaCl)

Người ta dùng kính hiển vi hiện đại để quan sát các nguyên tử, phân tử

2. Giữa các phân tử nguyên tử có khoảng cách hay không?

2.1. Thí nghiệm mô hình

Một thí nghiệm tương tự như thí nghiệm yêu cầu gọi là Thí nghiệm mô hình
C1: Đổ 50cm³ cát vào bình đựng 50 cm³ ngô, lắc nhẹ. Nhận xét thể tích hỗn hợp sau khi trộn, so sánh với tổng thể tích ban đầu?

Nhận xét thí nghiệm: Trộn 50 cm³ ngô vào 50 cm³ cát, hỗn hợp thu được nhỏ hơn 100 cm³. Vì giữa các hạt ngô có khoảng cách nên khi đổ cát vào ngô, các hạt cát đã xen vào những khoảng cách này làm cho thể tích của hỗn hợp nhỏ hơn tổng thể tích của ngô và cát.

2.2. Giữa các nguyên tử, phân tử có khoảng cách

C2: Liên hệ giải thích sự hụt thể tích của hỗn hợp rượu, nước ở trên?
Nhận xét thí nghiệm: Giữa các phân tử rượu, nước có khoảng cách cho nên khi đổ rượu vào nước các phân tử rượu, nước xen kẽ vào khoản cách của nhau nên hỗn hợp thu được có thể tích nhỏ hơn tổng thể tích của hai chất khi mang trộn.
Các hạt nguyên tử, phân tử vô cùng nhỏ bé mắt thường ta không nhìn thấy được nên Thí nghiệm trên là Thí nghiệm mô hình giúp ta hình dung về khoảng cách giữa các nguyên tử, phân tử.

Kết luận:

Giữa các nguyên tử, phân tử của bất kỳ chất nào cũng có khoảng cách.

3. Bài tập minh họa

Bài 1. Hãy giải thích tại sao thả quả bóng cao su hoặc quả bóng bay bơm căng, dù có buộc chặt cũng cứ ngày một xẹp dần.

Hướng dẫn giải:

Thành bóng cao su được cấu tạo từ các phân tử cao su, giữa chúng có khoảng cách. Các phân tử không khí ở trong bóng có thể chui qua các khoảng cách này mà ra ngoài làm cho bóng xẹp dần.

Bài 2. Cá muốn sống được phải có không khí. Nhưng ta thây cá vẫn sống được trong nước? Hãy giải thích?

Hướng dẫn giải:

Vì các phân tử nước có khoảng cách nên các phân tử không khí có thể đứng xen vào khoảng cách đó, chính vì vậy mà cá có thể sống được trong nước.

B. Giải bà tập trong sách giáo khoa

Giải bài tập 1 trang 69 SGK vật lý 8: Hãy lấy 50 cm3 cát đổ vào 50 cm3 ngô rồi lắc nhẹ xem có được 100cm3 hỗn hợp giữa ngô và cát không? Hãy giải thích tại sao?

Hướng dẫn giải:

Không được. Vì giữa hạt ngô có khoảng cách nên khi đổ cát vào ngô, các hạt cát đã xen vào những khoản cách này, làm cho thể tích của hỗn hợp nhỏ hơn tổng thể tích của ngô và cát

Giải bài tập 2 trang 69 SGK vật lý 8: Hãy cố gắng dùng cách giải thích sự hút thể tích trong thí nghiệm trộn cát vào ngô để giải thích cho sự hút thể tích trong thí nghiệm trộn rượu với nước

Hướng dẫn giải:

Thể tích của hỗn hợp rượu và nước giảm vì giữa các phân tử nước cũng như phân tử rượu đều có khoảng cách. Khi trộn rượu với nước, các phân tử rượu đã xen vào khoảng cách giữa các phân tử nước và ngược lại.

Giải bài tập 3 trang 70 SGK vật lý 8: Thả một cục đường vào một cốc nước rôi khuấy lên, đường tan và nước có vị ngọt. Hãy giải thích vì sao?

Hướng dẫn giải:

Vì khi khuấy lên thì các phân tử -đường xen vào khoảng cách giữa các phân tử nước, cũng như các phân tử nước xen vào giữa khoảng cách giữa các phân tử đường nên nưởc đường có vi ngọt.

Giải bài tập 4 trang 70 SGK vật lý 8: Giải thích tại sao quả bóng cao su hoặc quả bóng bay . bơm căng, dù có buôc thât chăt cùng cứ ngày một xẹp dần.

Hướng dẫn giải:

Thành bóng cao su hay bóng bay được cấu tạo từ các phân tử cao su giữa các phân tử này có khoảng cách. Các phân tử không khí ở trong bóng có thể chui qua những khoảng cách này dế' ra ngoài làm cho bóng xẹp dần.

Giải bài tập 5 trang 70 SGK vật lý 8: Cá muốn sống được phải có không khí. Nhưng ta thây cá vẫn sống được trong nước? Hãy giải thích?

Hướng dẫn giải:

Giải các phân tử nước có khoảng cách nên các phân tử không khí có thể đứng xen vào khoảng cách đó, chính vì vậy mà cá có thể sống được trong nước.

C. GIẢI BÀI TẬP

B1. Tại sao quả bóng bay dù được buộc chặt lâu ngày vẫn bị xẹp?

A. Vì khi mới thổi, không khí từ miệng vào bóng còn nóng, sau đó lạnh dần nên co lại.

B. Vì cao su là chất đàn hồi nên sau bị thổi căng nó tự động co lại.

C. Vì không khí nhẹ nên có thể chui qua chỗ buộc ra ngoài.

D. Vì giữa các phân tử của chất làm vỏ bóng có khoảng cách nên các phân tử không khí có thể qua đó thoát ra ngoài.

Hướng dẫn giải:

Chọn câu D: Vì giữa các phân tử của chất làm vỏ bóng có khoảng cách nên các phân tử không khí có thể qua đó thoát ra ngoài.

B2. Khi đổ 50cm3 rượu vào 50cm3 nước, ta thu được một hỗn hợp rượu - nước có thể tích bao nhiêu?

A. Bằng 100cm³ B. Trên 100cm³ C. Dưới 100cm³

Hướng dẫn giải:

Chọn câu C: Dưới 100cm³

B3. Mô tả một hiện tượng chứng tỏ các chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt, giữa chúng có khoảng cách.

Hướng dẫn giải:

Ánh chụp các phân tử, nguyên tử kim cương, than qua kính hiển vi cho thấy giữa các nguyên tử, phân tử có khoảng cách.

B4. Tại sao các chất trông có vẻ như liền một khối mặc dù chúng đểu được cấu tạo từ những hạt riêng biệt?

Hướng dẫn giải:

Chúng ta thấy liền một khối vì các hạt vật chất rất nhỏ nên mắt thường không thể nhìn thấy được khoảng cách giữa chúng.

B5. Lấy một cốc nước đầy và một thìa con muôi tinh. Cho muôi dần dần vào nước cho đến khi hết thìa muối ta thấy nước vẫn không tràn ra ngoài. Hãy giải thích tại sao và làm thí nghiệm kiểm tra.

Hướng dẫn giải:

Các phân tử muôi tinh có thể xen vào khoảng cách giữa các phân tử nước. (Các em tự làm thí nghiệm)

B6. Kích thước của một phân tử hiđrô vào khoảng 0,00.000.023mm. Hãy tính độ dài của một chuỗi gồm một triệu phấn tử này đứng nối tiếp nhau.

Hướng dẫn giải:

Độ dài của một chuỗi gồm một triệu phân tử này đứng nối tiếp nhau là 0,23mm.

B7*. Cách đây 300 năm, một nhà bác học người Itaỉia đã làm thí nghiệm đế kiểm tra xem có nén được nước hay không. Ông đổ đầy nước vào một bình cầu bằng bạc hàn thật kín rồi lấy búa nện thật mạnh lên bình cầu. Nếu nước nén được thì bình phải bẹp. Nhưng ông đã thu được kết quả bất ngờ. Sau khi nện búa thật mạnh, ông thấy nước thâm qua thành bình ra ngoài trong khi bình vẫn nguyên vẹn. Hãy gi?v tích tại sao?

Hướng dẫn giải:

Khi bị nén, các phân tư nước có thể chui qua các khoảng cách này ra ngoài vì giũa các phân tử bạc của thành bình có khoảng cách.