Soạn bài bức thư của thủ lĩnh da đỏ (Xi-át-tơn)
I. Đọc – hiểu văn bản
Câu 1. Đoạn đầu của bức thư
a.
- Những phép nhân hóa:
+ Mảnh đất này – bà mẹ của người da đỏ (dùng để gọi sự vật trong thiên nhiên).
+ Những bông hóa ngát hương – người chị, người em của chúng tôi (dùng để gọi sự vật trong thiên nhiên).
+ Những mỏm đá, những vũng nước – thành viên của một gia đình (dùng để tả hiện tượng thiên nhiên).
- Những phép so sánh:
+ Dòng nước óng ánh, êm ả trôi dưới những dòng sông, con suối – máu của tổ tiên chúng tôi.
+ Tiếng thì thầm của dòng nước – tiếng nói của cha ông chúng ta.
b. Phép so sánh và nhân hóa đó đã tạo nên sức hấp dẫn vì:
- Làm cho sự vật trở nên sinh động.
- Làm nổi bật mối quan hệ mật thiết, máu thịt giữa con người với tự nhiên.
- Thể hiện tình cảm của người da đỏ đối với “Đất”, đối với thiên nhiên và như vậy cũng là gián tiếp bày tỏ thái độ đối với kẻ mua “Đất”.
Câu 2. Đoạn giữa bức thư
a.
- Người da đỏ
+ Đất là mẹ.
- > Gắn bó máu thịt với đất
+ Trân trọng, yêu mến âm thanh của thiên nhiên: lá cây, lay động, côn trùng vỗ cánh, chim, ếch, gió thoảng, không khí…
- > Hòa mình vào thiên nhiên, chăm chú, bảo vệ môi trường.
- Người da trắng
+ Mảnh đất là kẻ thù, bị chinh phục, mua, tước đoạt, bán, ngấu nghiến, để lạ những hoang mạc.
- > Coi là món hàng mua bán, ngược đãi thô bạo.
+ Chẳng có nơi nào yên tĩnh, chỉ là những tiếng ồn ào lăng mạ…
- > Xa các thiên nhiên, hủy hoại môi trường.
b. Những biện pháp nghệ thuật được sử dụng:
(1) Phép so sánh:
- Đất là bầu trời – như những vật mua được, tước đoạt được… như những con cừu và những hạt kim cương sáng ngời.
- Các muôn thú sống trên mảnh đất này như những người anh em.
(2) Phép nhân hóa:
- Mảnh đất này – những người anh em, kẻ thù.
- Mẹ - đất, an hem – bầu trời.
(3) Phép lặp
- Tôi biết…
Tôi biết, cách sống của…
- Tôi là người da đỏ…
Có lẽ người da đỏ hoang dã…
- Tôi là kẻ hoang dã,…
Tôi là kẻ hoang dã,…
(4) Phép đối lập :
- Người an hem – kẻ thù.
- Tiếng lá cây lay động vào mùa xuân hay tiếng vỗ cánh của côn trùng – những tiếng ồn ào lăng mạ.
(5) Các kiểu câu:
- Kiểu câu trùng lặp để nhấn mạnh: Tôi biết người da trắng… Tôi biết, cách sống của chúng tôi… Tôi thật không hiểu nổi điều đó. Tôi không hiểu điều đó. Tôi không hiểu bất cứ một cách sống nào khác.
- Kiểu câu nghi vấn để củng cố lập luận:
+ Có lẽ, người da đỏ hoang dã và tăm tối chăng?
+ Và cái gì sẽ xảy ra... ban đêm bên hồ?
+ Con người là gì, nếu cuộc sống thiếu những con thú?
- Câu luận: Tôi là người da đỏ, tôi thật không thể hiểu nỗi điều đó. Tôi là kẻ hoang dã…
(6) Từ ngữ gợi tả, gợi cảm:
- Người anh em, mẹ đất, an hem bầu trời.
- Ngấu nghiến đất đai.
- Nhức nhối.
- Lá cây lay động vào mùa xuân…
- Chia sẻ linh hồn…
Câu 3. Đoạn còn lại của bức thư.
a. Các ý chính:
- Phải kính trọng đất đai.
- Đất là Mẹ.
b. Cách hành văn, giọng điệu của đoạn này:
- Giống với hai đoạn trên: câu văn cầu khiến, giọng văn đầy sức truyền cảm, hấp dẫn.
- Khác với hai đoạn trên: giọng văn mạnh mẽ, lập luận đầy sức thuyết phục.
c. Ý nghĩa câu Đất là Mẹ:
Đất chôn cất, ấp ủ hình hài cha ông ta, nuôi sống chúng ta. Phải kính trọng, bảo vệ đất như bảo vệ mạng sống của chính mình.
Câu 4. Phép lặp
| Loại | Văn bản | Tác dụng |
| Lặp từ ngữ | Mỗi, những, kí ức, thiêng liêng, người an hem, hoang dã, người, da đỏ, người da trắng. | Tăng sức biểu cảm |
| Lặp kiểu câu | Tôi biết… Tôi là kẻ hoang dã, Ngày phải dạy… Ngài phải bảo | Khẳng định lập luận, nhấn mạnh ý kiến. |
| Lặp ý | Mảnh đất này là bà mẹ… Đất là Mẹ. | Nhấn mạnh ý chủ đạo |
Câu 5. Văn bản hay nhất nói về thiên nhiên và môi trường.
Bức thư của thủ lĩnh da đỏ nói về chuyện mua bán đất đai được xem là một trong những văn bản hay nhất nói về thiên nhiên và môi trường. Vì qua giọng văn đầy sức truyền cảm, bằng việc sử dụng đa dạng phép so sánh, nhân hóa, điệp ngữ, bức thư đã đặt ra một vấn đề có ý nghĩa toàn nhân loọa : con người phải sống hòa hợp với thiên nhiên, phải chăm lo bảo vệ môi trường và thiên nhiên bảo vệ mạng sống của chính mình.
