1. Khái quát chung
– Giới thiệu tác giả Trần Đình Hượu và tác phẩm Đến hiện đại từ truyền thống
– Giới thiệu nhận định chung về văn hoá Việt Nam: “Tinh thần chung của văn hóa Việt Nam là thiết thực, linh hoạt, dung hoà”.
2. Nội dung
a) Giải thích lời nhận định của tác giả Trần Đình Hượu
– Tính thiết thực khiến cho văn hoá Việt gắn bó sâu sắc với đời sống cộng đồng. Chẳng hạn như chùa là nơi thờ Phật tôn nghiêm nhưng đồng thời diễn ra nhiều sinh hoạt thế tục như ma chay, cưới hỏi, nuôi nấng trẻ em cơ nhỡ…
– Tính linh hoạt thể hiện rõ ở khả năng tiếp nhận và biến đổi các giá trị văn hoá thuộc nhiều nguồn khác nhau sao cho phù hợp với đời sống bản địa của người Việt: Phật giáo, Nho giáo, Đạo giáo, Ki-tô giáo, Hồi giáo… đều có chỗ đứng trong văn hoá Việt.
– Tính dung hoà là hệ quả tất yếu của hai thuộc tính trên trong văn hoá của người Việt. Các giá trị văn hoá thuộc nhiều nguồn khác nhau, không loại trừ nhau mà được người Việt tiếp thu có chọn lọc để tạo nên sự hài hoà bình ổn trong đời sống văn hoá.
Chính vì thế, vốn văn hoá Việt truyền thống giàu giá trị nhân bản, không sa vào tình trạng cực đoan, cuồng tín.
b) Trong mặt tích cực lại tàng ẩn những hạn chế:
– Luôn mang quan niệm “dĩ hoà vi quý” nên trong mọi lĩnh vực của đời sống tinh thần, vật chất, văn hoá Việt chưa có tầm vóc lớn lao, chưa có vị trí quan trọng, nổi bật, vì dung hoà nên thiếu những sáng tạo lớn, không đạt đến những giá trị phi phàm, kì vĩ. Trí tuệ không được đề cao.
– Tuy nhiên, trong hoàn cảnh địa lí, lịch sử, xã hội cụ thể của cộng đồng của dân tộc Việt Nam, tính thiết thực, linh hoạt, dung hoà đảm bảo cho văn hoá Việt tồn tại qua những gian nan bất trắc của lịch sử.
