Tôi từng đọc trên báo, xem trên truyền hình, trên mạng bao nhiêu là tấm gương tốt, thường xuyên giúp đỡ người khác trong khi mình cũng không có bao nhiêu. Lúc phóng viên hỏi những người đó, đa phần họ thường cười cười, nói những câu có nội dung đại loại như: "giúp đỡ người khác là giúp mình, tôi chỉ là đùm một chiếc lá rách hơn tôi, và chuyện đó thường xuyên làm cho tôi hạnh phúc; vậy thôi". Lúc đó, tôi thực sự rất rất ngưỡng mộ họ, kiên cường và lương thiện; không để hoàn cảnh ảnh hưởng hay tha hóa đi
nhân cách của họ. Sự tốt bụng của họ, rất đáng để học hỏi. Và tôi cũng nhận ra rằng, nếu muốn chắc chắn bạn sẽ có cách. Dĩ nhiên lương thiện, tốt bụng cũng vậy, thực sự muốn giúp đỡ người khác; bạn sẽ chẳng cần đợi đến khi giàu có.
Lúc tôi học ngữ văn, học về một số tác phẩm văn học Việt Nam; khi nói đến tác phẩm "chí phèo", tôi vẫn còn nhớ rõ; vì hoàn cảnh đưa đẩy, vì sự tàn nhẫn của xã hội, vì sự thiếu thốn vật chất, vì sự khinh bị, miệt thị của những tầng lớp giàu có hơn; chí phèo đã thốt lên một câu: "Tao muốn làm người lương thiện, nhưng ai cho tao lương thiện?". Lúc đó cô tôi đã nói rằng: đỗ lỗi cho hoàn cảnh là không nên, tuy nhiên có những lúc vì hoàn cảnh quá tàn khốc nên những người như họ chẳng thể làm gì hơn". Từ đây mới thấy, tác động của hoàn cảnh lên tính cách và nhân phẩm của con người thực sự rất lớn.
Nói chung, từ những ví dụ nhỏ tôi nêu ra ở trên có thể thấy rằng, hoàn cảnh ảnh hưởng rất lớn đến tính cách, bởi vì đối mặt hoàn cảnh càng tàn khốc, nếu không thể chống lại, người ta chỉ có thể phục tùng mà sống tiếp; đây chính là sự thật tàn nhẫn của xã hội; bởi nhiều khi ta chỉ có thể cam chịu chấp nhận số phận. Tuy nhiên, nghèo nàn cũng chưa đến mức quá tàn nhẫn, bởi vì chí phèo là sống trong hoàn cảnh xưa, bị đô hộ, bị bóc lột; thực sự không còn cách nào khác. Còn chúng ta bây giờ đã hòa bình, đã tự do, không đến mức bị hoàn cảnh đẩy vào đường cùng. Lúc trước tôi từng nghe phật giáo nói rằng: những thứ vật chất chẳng qua chỉ là một niềm thỏa mãn cho ham muốn của chúng ta, hạnh phúc thực sự chính là giúp đỡ người khác". Đúng là như vậy, bạn ăn ngon, chẳng qua là để thỏa mãn cái miệng. Bạn mặc đẹp, chẳng qua là để thỏa mãn đôi mắt. Bạn mua đồ vật nào đó, chẳng qua là để thỏa mãn ham muốn chứ không phải là hạnh phúc. Chúng ta nghèo, chính là do ta không thỏa mãn về những thứ ta có, muốn được nhiều hơn. Nếu như bạn có thể kiềm chế ham muốn, bớt đi một chút; có sao dùng vậy, chắc chắn sẽ tốt hơn nhiều, ham muốn hư vinh sẽ dẫn đến rất nhiều khổ sở. Cứ sống đơn giản một chút, giúp đỡ người khác nhiều hơn, cho đi nhiều hơn, bạn sẽ nhận lại hạnh phúc thực sự.
Đối mặt với hoàn cảnh tàn khốc đến đâu, tôi mong rằng bạn vẫn sẽ kiên cường, giữ được bản chất lương thiện vốn có ở mỗi con người, kiềm chế ham muốn hư vinh, như vậy bạn sẽ chẳng còn chật vật lo lắng vì thiếu thốn; bởi vì cội nguồn của mọi điều bất ổn, đa phần nằm trong tâm bạn.
