Minh Khuê thuộc lớp nhà văn trẻ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Khác với các nhà văn khác, Lê Minh Khuê đi tìm vẻ đẹp con người trong cuộc sống và chiến đấu thầm lặng nhưng cũng không kém phần khốc liệt. Nhà văn trân trọng tất cả những gì con người có. Cô biểu đạt nó vô cùng tinh tế qua giọng văn nhẹ nhàng, đằm thắm, đầy nữ tính. Nhân vật Phương Định trong truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” thể hiện sâu sắc đặc điểm ấy.
Để xây dựng thành công nhân vật Phương Định, có lẽ nhà văn đã rất am hiểu tâm lí tuổi trẻ. Tính cách Phương định được soi chiếu nhiều, nhiều góc độ và trong nhiều trạng thái khác nhau. Có thể nói, cô mang vẻ đẹp của lớp thanh niên yêu nước thời kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Đó là tinh thần nhiệt huyết, sôi nổi, dũng cảm và sẵn sàng hi sinh vì lý tưởng cách mạng.
Trước hết, Phương Định là cô gái có tâm hồn trong sáng, trẻ trung và yêu đời. Nổi bật ở cô là một tâm hồn nhạy cảm, tinh tế, đầy mơ mộng. Đó cũng là nét tính cách dễ thấy ở các chiến sĩ trên tuyến đường Trường Sơn. Phạm Tiến Duật đã khắc họa hình ảnh ấy trong nhiều tác phẩm. Họ luôn sẵn trong mình một tình yêu đất nước cao đẹp. Họ mang một tâm hồn phơi phới, nồng nhiệt trước cuộc đời.
Phương Định là cô gái trẻ người Hà Nội, từng có một thời học sinh hồn nhiên, vô tư. Cô hay nhớ về kỷ niệm đã qua lúc còn ở hà Nội. Kỷ niệm tươi đẹp luôn sống lại trong cô ngay giữa chiến trường ác liệt. Chỉ một cơn mưa đá vụt qua là kỷ niệm lại thức dậy trong cô. Nó vừa là khao khát, vừa là liều thuốc tinh thần động viên cô nơi tuyến lửa.
Cô cũng rất nhạy cảm, tỏ ra khá quan tâm đến hình thức của mình. Đó cũng là một sở thích thường thấy ở những cô gái đang độ tuổi xuân xanh. Lúc nào cô cũng cột hai bím tóc thật cao một cách kiêu hãnh. Cô thích ngắm mình trong gương và dành nhiều thời gian để suy nghĩ vẫn vơ.
Biết mình được nhiều người để ý, cô thấy tự hào nhưng không vồn vã mà tỏ ra kín đáo, tưởng chừng như kiêu kì. Cô hay mơ mộng, tìm thấy sự thú vị trong cuộc sống. Ngay cả trong cả công việc đầy nguy hiểm cũng gây cho cô nhiều hào hứng.
Công việc phá bom của tổ là để bảo vệ con đường cho dòng xe thẳng ra tiền tuyến. Nó còn có tác dụng xua tan đi nỗi nhàm chán nơi tuyến đầu im lặng này. Bởi thế, khi nghe tiếng bom nổ, tiếng máy bay oanh tạc, tiếng đất đá bắn tứ tung, tiếng súng lạch cạch đáp trả ở đâu đó, tâm hồn họ lại rộn lên niềm vui, cảm thấy được gần hơn với đồng đội, đồng chí của mình. Cái chết như thách thức thần kinh con người. Để rồi lúc vượt qua nó, chiến thắng nó, cô cảm thấy thú vị.
Và biểu lộ rõ nhất qua cơn mưa đá ở cuối truyện. Dưới cơn mưa đá chợt nhiên đến, cô reo vui và nhảy lên như đứa trẻ. Cô say sưa tận hưởng cơn mưa hồn nhiên như chưa hề nghe thấy tiếng bom rơi đạn nổ. Sợ hãi là bản năng vốn có của con người. Nhưng với tình yêu nước, yêu cuộc sống mãnh liệt dường như trong cuộc chiến Phương Định đã vượt lên trên tất cả để chiến đấu và chiến thắng.
Tâm hồn tươi trẻ là tài sản quý báu của con người. Có được tâm hồn ấy ngay giữa chiến trường ác liệt lại càng đáng trân trọng. Tâm hồn ấy, sức trẻ ấy hoàn toàn đối lập với thực tại. Nó giúp con người vượt qua những trở ngại để vươn lên. Nó giúp con người chiến thắng nghịch cảnh để tồn tại. Chiến tranh sẽ kéo dài. Những hi sinh, mất mát vẫn cứ tiếp diễn. Sự sống trở nên mong manh. Nhưng với ý chí kiên cường, họ đã vượt qua nỗi sợ hãi. Họ vẫn sống và sống mạnh mẽ. Nhà văn Lê Minh Khuê đã tinh tế nhận ra vẻ đẹp ấy trong những con người vốn rất thầm lặng và chìm khuất trên núi rừng Trường Sơn.
Phương Định là người dũng cảm, gan dạ, bình tĩnh, tự tin, tự trọng và có tinh thần trách nhiệm với công việc. Điều này được khắc họa rõ nét trong lần phá bom. Qua ngòi bút miêu tả tâm lí vô cùng cụ thể, tinh tế đến từng cảm giác, ý nghĩ vẻ đẹp con người hiện ra. Khi thực hiện nhiệm vụ phá bom, ban đầu cô cũng thấy căng thẳng, hồi hộp. Nhưng cảm thấy có ánh mắt của các chiến sĩ đang dõi theo động viên, khích lệ, lòng tự trọng trong cô đã thắng cả bom đạn. Cô không đi khom nữa mà đàng hoàng bước tới. Cô bình tĩnh, tự tin thực hiện từng thao tác phá bom, chạy đua với thời gian để vượt qua cái chết.
Đó không phải lần đầu tiên cô làm nhiệm vụ này nhưng trước nguy hiểm ai mà chẳng sợ hãi. Lê Minh Khuê đã rất trân trọng điều đó nên nhà văn đã miêu tả chân thực, sinh động. Mọi cảm giác của nhân vật đã được ghi nhận không hề tô vẽ hay lý tưởng hóa nhân vật.
Khi đối diện với cái chết, Phương Định đã tỏ ra bình tĩnh đến đáng sợ. Điều ấy cô cũng hoàn toàn bất ngờ. Trước khi tiếp cận quả bom, cô lo lắng hết sức, vừa sợ vừa lo sơ xuất. Nhưng khi đã tiếp cận nó rồi, trong đầu cô chỉ còn biết là làm cho thật nhanh. Lúc này cô lại thấy hào hứng khi mình đang chạy đưa với thần chết, thách thức thần chết. Cô nhận định rất rõ ràng: “Bây giờ chưa nổ nhưng nhất định sẽ nổ”. Bởi thế, sự sống trở nên mong manh, thành công và thất bại được đặt trong tình thế may rủi. Càng ngẫm nghĩ, càng thấy khâm phục hơn những con người đã vì đất nước mà không ngại ngần hi sinh.
Ở Phương Định còn có tình đồng đội gắn bó keo sơn, thắm thiết. Đối với cô, đồng đội chính là gia đình, là chị em ruột thịt. Khi ngồi chờ Thao và Nho đi thăm dò tình hình bên ngoài, cô vô cùng căng thẳng với bao lí do. Cô sợ họ bị nguy hiểm khi đi dưới mưa bom bão đạn. Đồng đội bị thương như chính cô bị thương. Bởi thế, khi Nho bị thương ở vai, cô vô cùng lo lắng và chăm sóc Nho chu đáo. Cô cũng biết chị Thao cũng lo lắng mặc dù Thao đã cố che dấu bằng việc bảo cô hát. Với đại đội trưởng, cô chỉ tiếp xúc qua điện thoại nhưng biết rõ từ cách ăn nói đến đặc điểm riêng. Cô quý trọng và cảm phục tất cả những chiến sĩ mà mình đã gặp trên tuyến đường Trường Sơn.
Qua dòng suy tư của Phương Định, người đọc thấy sự toả sáng của phẩm chất anh hùng của người lính. Ở cô là tinh thần dũng cảm và tấm lòng hi sinh mà còn hình dung được thế giới nội tâm phong phú ở cô. Đó là một thế giới vô cùng bí ẩn đến nỗi chính cô cũng lạ về điều đó. Mọi cảm xúc dường như luôn sẵn có trong cô. Chỉ có dịp là nó bùng lên mạnh mẽ. Ý thức được điều đó, cô luôn biết điều chỉnh mình, đưa tinh thần hướng đến những điều đẹp đẽ và hữu ích nhất ngay lúc này để phục vụ tốt nhất cho cuộc kháng chiến.
Sự khốc liệt của chiến tranh đã tôi luyện tâm hồn vốn nhạy cảm yếu đuối thành bản lĩnh kiên cường của người anh hùng cách mạng. Nét điệu đà, hồn nhiên, duyên dáng của một cô gái càng tôn thêm vẻ đáng yêu của cô thanh niên xung phong gan dạ, dũng cảm. Phương Định là hình ảnh tiêu biểu cho thế hệ trẻ Việt Nam thời chống Mỹ cứu nước.
Qua nhân vật Phương Định và các cô thanh niên xung phong, Lê Minh Khuê đã có cái nhìn thật đẹp, thật lãng mạn về cuộc sống chiến tranh, về con người trong chiến tranh. Chiến tranh là đau thương mất mát song chiến tranh không thể hủy diệt được vẻ đẹp tâm hồn rất tươi xanh của tuổi trẻ, của con người. Chính từ những nơi gian lao, quyết liệt ta lại thấy ngời sáng vẻ đẹp của tuổi trẻ, của chủ nghĩa anh hùng Cách mạng Việt Nam.
