Tin làng theo giặc như sét đánh ngang tai ông Hai. Và sau bao suy nghĩ, bao éo le, ông đã chọn tâm sự với đứa con như một sự giãi bày lòng mình. Cuộc trò chuyện của ông Hai với con xoay quanh hai vấn đề là làng Chợ Dầu và cách mạng. CHọn đứa con trai nhỏ để tâm sự, ta hiểu chính ông Hai muốn dùng tâm hồn ngây dại của trẻ thơ để giãi bày lòng mình. Thực chất của cuộc trò chuyện này là sự giãi bày tâm can của ông Hai. Nghe lời con nói, nghe con ủng hộ cụ Hồ, ông tự nói với lòng mình: “Làng thì yêu thật nhưng làng theo Tây thì phải thù”. Nỗi đau càng lúc càng nhân rộng và dù không dễ dàng nhưng ông vẫn phải lựa chọn và hiểu hết được lòng thành của mình với quốc gia, dân tộc để rồi khẳng định tấm lòng trung thành mọi cách mạng, kháng chiến, cụ Hồ. Qua cuộc trò chuyện này, ta hiểu tình cảm yêu làng, yêu nước của ông Hai đã hòa quyện, thống nhất với nhau không thể tách rời.
