Phạm Duy Tốn là một trong những nhà văn mở đầu cho trào lưu truyện ngắn hiện đại Việt Nam. "Sống chết mặc bay" là "bông hoa đầu mùa", đặt nền móng cho văn xuôi hiện đại đầu thế kỉ XX. Nhan đề của văn bản này được lấy từ một vế câu thành ngữ quen thuộc: "Sông chết mặc bay, tiền thầy bỏ túi" nói về lối sống, thái độ vô trách nhiệm, vô lương tâm coi thường tính mạng của một số thầy thuốc "lang băm" ngày xưa. Bằng ngòi bút hiện thực, Phạm Duy Tốn đã dùng nghệ thuật tương phản, đối lập thật đặc sắc để tái hiện lại bức tranh đó: hình ảnh người dân đi hộ đê, bên ngoài trời mưa tầm tã, "Nước sông Nhị Hà dâng cao..." con người cùng cực, kiệt sức, hoảng loạn; mưa gió ầm ầm trút xuống. Rồi khi đê vỡ thì nước ào ào như thác đổ, tiếng kêu rầm rĩ, âm vang tứ phía.... một thảm cảnh kinh hoàng xảy ra. Đê vỡ cùng nỗi đau đớn, mất mát khổ đau, cơ cực thì tên quan phụ mẫu cùng bè lũ quan lại ở trong đình cao, đèn thắp sáng trưng, cách xa khúc đê đang núng thế. Hắn ung dung, nhàn nhã đánh bài, kẻ hầu người hạ đi lại rộn ràng. Mọi người khi nghe tin đê sắp vỡ thì giật nảy mình, kể cả thầy đề, thầy đội nhất, thầy thông nhì đi hầu bài cũng hoang mang, lo sợ nhưng riêng tên quan vẫn chễm chệ ngồi trên sập, điềm nhiên, mắt mải trông đĩa nọc, chờ ù to. Mặc dù được báo khúc đê rất nguy hiểm, hai ba đoạn đã thẩm lậu từ trước, sắp vỡ nhưng quan vẫn thờ ơ, không quan tâm khi có người vội vàng vào bẩm báo rằng đê sắp vỡ, bọn đề đội chánh tổng đều vô cùng hoảng loạn thì quan lớn đỏ mặt tía tai, trút đẩy trách nhiệm cho người khác: " Đê vỡ rồi.... thời ông cách cổ chúng mày, bỏ tù chúng mày...' Đồng thời còn sai lính đuổi người nhà quê ra ngoài. Đồng thời tác giả cũng sử dụng nghệ thuật tăng cấp xuyên suốt hai hình ảnh: ngoài đê và trong đê. Đó là cảnh thiên nhiễn mỗi lúc một kinh hoàng, bạo liệt, con người càng lúc càng suy kiệt sức lực, thế đê mỗi lúc một nguy cấp. Sự tăng cấp đó được thể hiện rõ ở thảm cảnh kinh hoàng đê vỡ, được đẩy lên đỉnh điểm "nước tràn lênh láng, xoáy thành vực sâu, nhà cửa trôi văng, lúa má ngập hết. Qua văn bản "Sống chết mặc bay", Phạm Duy Tốn đã lên án tố cáo quyền lực xấu xa đã gây ra bao bất hạnh cho đời sống của nhân dân.
