Axetilen

- Công thức phân tử: C₂H₂

- Phân tử khối: 26

I. TÍNH CHẤT VẬT LÍ

- Là chất khí, không màu, không mùi, nhẹ hơn không khí (d = $\frac{26}{29}$)

- Ít tan trong nước

II. CẤU TẠO PHÂN TỬ

- Công thức cấu tạo của axetilen: $H-C\equiv C-H$

- Viết gọn: $HC\equiv CH$

- Đặc điểm:

+ Có 1 liên kết ba giữa 2 nguyên tử cacbon

+ Trong liên kết ba có 2 liên kết kém bền, dễ bị đứt lần lượt trong phản ứng hóa học

III. TÍNH CHẤT HÓA HỌC

1. Tác dụng với oxi:

- Khi đốt trong không khí, axetilen cháy với ngọn lửa sáng, tỏa nhiều nhiệt

2C₂H₂ + 5O₂ $\xrightarrow{{{t}^{o}}}$ 4CO₂ + 2H₂O

- Hỗn hợp gồm C₂H₂và O₂ theo tỉ lệ 2 : 5 là hỗn hợp nổ rất mạnh

2. Tác dụng với dung dịch brom:

- Ở điều kiện thích hợp, axetilen có phản ứng cộng với brom trong dung dịch

HC≡CH + Br₂ → Br-CH=CH-Br (đibrometilen)

- Sản phẩm sinh ra có liên kết đôi trong phân tử nên có thể cộng tiếp với 1 phân tử Br₂nữa

HC≡CH + Br₂ → Br₂CH-CHBr₂ (tetrabrometan)

- Nếu nước brom lấy dư và axetilen phản ứng hết thì viết:

HC≡CH + 2Br₂ → Br₂CH-CHBr₂

- Trong điều kiện thích hợp, axetilen còn tham gia phản ứng cộng với nhiều chất khác như H₂, Cl₂...

HC≡CH + H₂ → CH₂=CH₂

HC≡CH + 2H₂ → CH₃-CH₃

IV. ĐIỀU CHẾ

1. Trong phòng thí nghiệm và trong công nghiệp, cho canxi cacbua phản ứng với nước

CaC₂ + 2H₂O → Ca(OH)₂ + C₂H₂↑

2. Phương pháp hiện đại để điều chế axetilen hiện nay là nhiệt phân metan ở nhiệt độ cao, sau đó làm lạnh nhanh

2CH₄ $\xrightarrow[lam\,lanh\,nhanh]{{{1500}^{o}}C}$ C₂H₂ + 3H₂

V. ỨNG DỤNG

- Sản xuất nhựa PVC, cao su

- Axetilen dùng làm nhiên liệu trong đèn xì oxi-axetilen để hàn, cắt kim loại.

- Sản xuất axit axetic, rượu etylic