Bài 44 : Sinh sản vô tính ở động vật

I-SINH SẢN VÔ TÍNH Ở ĐỘNG VẬT 

Sinh sản vô tính là hình thức sinh sản mà một cá thể sinh ra một hoặc nhiều cá thể mới giống hệt mình, không có sự kết hợp giữa tinh trùng và tế bào trứng.

Cơ thể con được hình thành từ một phần cơ thể mẹ (phân đôi, nảy chồi, phân mảnh) hoặc từ tế bào trứng (trinh sản) nhờ nguyên phân.

Cơ sở tế bào học :

Sinh sản vô tính chủ yếu dựa trên cơ sở phân bào nguyên nhiễm để tạo ra các cá thể mới.

Các cá thể mới giống nhau và giống cá thể gốc.

Ưu điểm của sinh sản vô tính:

1. Cá thể sống độc lập, đơn lẻ vẫn có thể tạo ra con cháu, vì vậy có lợi trong từng hợp mật độ quần thể thấp.
2. Tạo ra các cá thể mới giống nhau và giống cá thể mẹ về mặt di truyền.
3. Tạo ra số lượng lớn con cháu giống nhau trong một thời gian ngắn
4. Tạo ra các cá thể thích nghi tốt với môi trưởng sông ổn định, ít biến động, nhờ vậy quần thể phát triển nhanh.

Nhược điểm của sinh sản vô tính:

Tạo ra các thế hệ con cháu giống nhau về mặt di truyền. Vì vậy, khi điều kiện sống thay đổi. có thể dẫn đến hàng loạt cá thể bị chết, thậm chí toàn bộ quần thể bị tiêu diệt

II.  CÁC HÌNH THỨC SINH SẢN VÔ TÍNH Ở ĐỘNG

.     

1. Phân đôi

-        Xảy ra ở động vật đơn bào và giun dẹp

2.     Nảy chồi

-        Xảy ra ở bọt biển và ruộng khoang

3.     Phân mảnh

-        Xảy ra ở bọt biển, giun dẹp

4.     Trinh sinh

-        Là hình thức sinh sản, trong đó, tế bào trứng không thụ tinh phát triển thành cá thể mới có bộ NST đơn bội

-        Trinh sinh thường gặp ở các loài chân đốt như: ong, kiến, rệp. Một vài loài cá, lưỡng cư, bò sát cũng có hiện tượng trinh sinh.

So sánh các hình thức sinh sản vô tính ở động vật

 

\ III.  ỨNG DỤNG CỦA SINH SẢN VÔ TÍNH Ở ĐỘNG VẬT

Nuôi mô sống

Mô động vật nuôi cấy trong môi trường có đủ chất dinh dưỡng, vô trùng, nhiệt độ thích hợp ® mô tồn tại và phát triển.

Ứng dụng vào hiện tượng nuôi cấy da người để chữa bệnh bỏng cho các bệnh nhân bỏng

Nhân bản vô tính

Chuyển nhân của một tế bào xôma (2n) vào một tế bào trứng đã lấy mất nhân => kích thích tế bào trứng phát triển thành phôi, cơ thể mới => đem cấy trở lại vào dạ con.

BÀI TẬP TỰ LUẬN

Câu.1    So sánh sinh sản vô tính ở thực vật và động vật?

TRẢ LỜI:

Giống nhau:

-        Không có sự kết hợp giữa giao tử đực và giao tử cái

-        Tạo ra cơ thể mới bằng hình thức nguyên phân

Khác nhau:

-        Thực vật: sinh sản bằng bào tử và sinh sản sinh dưỡng

-        Động vật: phân đôi, nẩy chồi, phân mảnh và trinh sản

Câu.2    Khi điều kiện sống thay đổi đột ngột có thể làm cho hàng loạt cá thể động vật sinh sản vô tính bị chết, tại sao?

TRẢ LỜI:

-        Do các cơ thể giống hệt nhau về kiểu gen, nên động vật chỉ thích nghi tốt với điều kiện môi trường ổn định. Khi điều kiện môi trường thay đổi theo hướng bất lợi cho kiểu gen đó thì toàn bộ các cá thể trong quần thể sẽ chết hết.

Câu.3    Hiện tượng thằn lằn đứt đuôi, tôm, cua có chân và càng bị gãy tái sinh được chân và càng mới, có phải là sinh sản vô tính không? Vì sao? Phân biệt sinh sản vô tính và tái sinh ở các loài động vật.

TRẢ LỜI:

-        Hiện tượng thằn lằn đứt đuôi; tôm, cua có chân và càng bị gãy tái sinh được chân và càng mới không phải là sinh sản vô tính vì nó chỉ tái sinh một phần của cơ thể chứ không hình thành cơ thể mới.

-        Sinh sản vô tính tạo ra cơ thể mới mà không cần thụ tinh .

-        Tái sinh chỉ là tái tạo cơ quan, bộ phận bị mất, không tạo được cơ thể mới.

Câu.4    Phân biệt sinh sản vô tính và tái sinh các bộ phận cơ thể.

TRẢ LỜI:

-        Sinh sản vô tính tạo ra cá thể mới mà không cần thụ tinh

-        Tái sinh chỉ tái tạo lại cơ quan, bộ phận bị mất, không tạo được cơ thể mới. Ví dụ: hiện tượng thằn lằn mọc đuôi mới hoặc con sao biển tái sinh các cánh mới khi bị đứt

Câu.5    Vì sao các cơ thể con sinh ra từ sinh sản vô tính giống hệt cơ thể mẹ?

TRẢ LỜI:

-        Sinh sản vô tính, cơ thể con hình thành là do tế bào mẹ nguyên phân. Cơ thể mẹ tách thành 2 hay nhiều phần, mỗi phần hình thành nên mỗi cơ thể. Cơ thể con có bộ gen giống mẹ nên giống hệt cơ thể mẹ.

Câu.6    Cho biết những ưu điểm và hạn chế của sinh sản vô tính.

TRẢ LỜI:

* Ưu điểm cuả sinh sản vô tính:

-          Cá thể đơn lẻ vẫn có khả năng tạo ra con cháu, nên có lợi trong trường hợp mật độ thấp.

-          Tạo ra hàng loạt cá thể con giống nhau và giống với mẹ về mặt di truyền.

-          Tạo ra các cá thể thích nghi tốt với môi trường ổn định, ít biến đổi, vì vậy quần thể phát triển nhanh.

* Hạn chế của sinh sản vô tính:

 

-         Tạo ra hàng loạt cá thể con giống nhau về mặt di truyền. Vì vậy, khi môi trường thay đổi có thể chết hàng loạt, thậm chí tiêu diệt cả quần thể

 

BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM .

Câu 1. Điều không đúng với sinh sản vô tính ở động vật là

A. cá thể có thể sống độc lập, đơn lẻ vẫn sinh sản bình thường

B. đảm bảo sự ổn định về mặt di truyền qua các  thế hệ cơ thể

C. tạo ra số lượng lớn con cháu trong thời gian ngắn

D. có khả năng thích nghi cao với sự thay đổi của điều kiện môi trường

Câu 2. Sinh sản vô tính ở động vật là từ một cá thể

A. sinh ra một hay nhiều cá thể giống hoặc khác mình, không có sự kết hợp giữa tinh trùng và trứng

B. luôn xinh ra nhiều cá thể giống mình, không có sự kết hợp giữa tinh trùng và trứng

C. sinh ra một hay nhiều cá thể giống mình, không có sự kết hợp giữa tinh trùng và trứng

D. luôn sinh ra chỉ một cá thể giống mình, không có sự kết hợp giữa tinh trùng và trứng

Câu 3. Nguyên tắc của nhân bản vô tính là chuyển nhân của tế bào

A. xôma (n) vào một tế bào trứng đã lấy mất nhân, rồi kích thích tế bào trứng đã được cấy nhân phát triển thành phôi rồi phát triển thành cơ thể mới

B. xôma (2n) vào một tế bào trứng đã lấy mất nhân, rồi kích thích tế bào trứng đã được cấy nhân phát triển thành phôi rồi phát triển thành cơ thể mới

C. xôma (2n) vào một tế bào trứng, rồi kích thích tế bào trứng đã được cấy nhân phát triển thành phôi rồi phát triển thành cơ thể mới

D. xôma, kích thích tế bào trứng đã được cấy nhân phát triển thành phôi rồi phát triển thành cơ thể mới

Câu 4. Hình thức sinh sản vô tính đơn giản nhất ở động vật là

A. Nảy chồi       B. Trinh sinh

C. Phân mảnh       D. Phân đôi

Câu 5. Hình thức sinh sản vừa có ở động vật không xương sống vừa ở động vật có xương sống là

A. Nảy chồi       B. Trinh sinh

C. Phân mảnh       D. Phân đôi

Câu 6. Ở động vật, hình thức sinh sản vô tính sinh ra được nhiều cá thể nhất từ một cá thể mẹ là

A. Nảy chồi       B. Trinh sinh

C. Phân mảnh       D. Phân đôi

Câu 7. Cho các phát biểu sau:

⦁ giun dẹp sinh sản bằng hình thức phân đôi và phân mảnh

⦁ Thủy tức sinh sản bằng hình thức nảy chồi và phân mảnh

⦁ bọt biển sinh sản bằng hình thức nảy chồi và phân mảnh

⦁ Trùng biến hình sinh sản bằng phân đôi

⦁ kiến sinh sản bằng phân đôi và trinh sinh

⦁ ong sinh sản bằng hình thức trinh sinh

Tính đúng (Đ)/sai (S) trong các phát biểu trên là:

A. 1Đ, 2S, 3Đ, 4Đ, 5S, 6Đ

B. 1Đ, 2S, 3S, 4Đ, 5Đ, 6Đ

C. 1Đ, 2Đ, 3Đ, 4S, 5S, 6Đ

D. 1S, 2S, 3Đ, 4Đ, 5S, 6Đ

Câu 8. Sinh sản vô tính gặp ở

A. nhiều loài động vật có tổ chức thấp

B. hầu hết động vật không xương sống

C. động vật có xương sống

D. động vật đơn bào

Đáp án

Câu	1	2	3	4	5	6	7	8
Đáp án	D	C	B	D	B	B	A	A

Bài viết gợi ý: