CHƯƠNG 6 : NGÀNH ĐỘNG VẬT CÓ XƯƠNG SỐNG
LỚP LƯỠNG CƯ
A. Kiến thức trọng tâm.
1. Đặc điểm chung của lớp lưỡng cư.
- Lưỡng cư chia làm 3 bộ:
+Bộ lưỡng cư có đuôi.
+Bộ lưỡng cư không đuôi.
+Bộ lưỡng cư không chân.
- Lưỡng cư là động vật có xương sống thích nghi với đời sống vừa cạn vừa nước.
+ Da trần và ẩm
+ Di chuyển bằng 4 chi ( trừ bộ lưỡng cư không chân)
+ Hô hấp bằng phổi và da
+ Tim 3 ngăn, 2 vòng tuần hoàn, máu pha nuôi cơ thể.
+ Thụ tinh ngoài, nòng nọc phát triển qua biến thái.
+ Là động vật biến nhiệt
- Vai trò của lưỡng cư với đời sống
+ Làm thực phẩm, dược liệu
+ Làm vật thí nghiệm.
+ Tiêu diệt sâu bọ, các vật trung gian truyền bệnh.
2. Ếch đồng
Đời sống
+ Ếch đồng có đời sống vừa ở nước, vừa ở cạn
+ Kiếm ăn về ban đêm
+ Có hiện tượng trú đông
+ Là động vật biến nhiệt.
- Ếch đồng có các đặc điểm cấu tạo ngoài thích nghi với đời sống vừa cạn vừa nước
- Di chuyển: Ếch có hai kiểu di chuyển
+ Bơi (dưới nước)
+ Nhảy cóc (trên cạn)
- Sinh sản và phát triển của ếch
+ Sinh sản vào cuối mùa xuân
+ Tập tính: ếch đực ôm ếch cái, đẻ trứng ở các bờ vực nước
+ Thụ tinh ngoài, đẻ trứng
+ Trứng nở thành nòng nọc, qua biến thái thành ếch con
- Cấu tạo trong của ếch đồng
+ Da: da ếch trần, trơn, ẩm ướt, mặt trong có nhiều mạch máu giúp ếch trao đổi khí
+ Hệ tiêu hóa:
Miệng có lưỡi, có thể phóng ra bắt mồi
Có dạ dày lớn, ruột ngắn, gan-mật lớn, có tuyến tụy
+ Hệ hô hấp:
Xuất hiện phổi: hô hấp nhờ sự nâng hạ của thềm miệng
Da ẩm, có hệ mao mạch dày dưới da làm nhiệm vụ hô hấp
+ Hệ tuần hoàn: xuất hiện vòng tuần hoàn phổi tạo thành 2 vòng tuần hoàn với tim 3 ngăn (2 tâm nhĩ và 1 tâm thất) nên máu đi nuôi cơ thể là máu pha
+ Hệ bài tiết: thận vẫn là thận giữa giống cá, có ống dẫn nước tiểu xuống bóng đái lớn trước khi thải ra ngoài qua lỗ huyệt
+ Hệ thần kinh: gồm não trước, thùy thị giác phát triển, tiểu não kém phát triển, hành tủy, tủy sống
+ Hệ sinh dục: Ếch đực không có cơ quan giao phối. Ếch cái đẻ trứng, thụ tinh ngoài
B. Câu hỏi và bài tập
I. Phần tự luận.
Câu 1: Nêu những đặc điểm cấu tạo ngoài của ếch thích nghi với đời sống ở nước?
Trả lời:
Đặc điểm cấu tạo ngoài của ếch thích nghi với đời sống ở nước:
- Đầu dẹp, nhọn, khớp với thân thành 1 khối thuôn nhọn về phía trước
→ giảm sức cản của nước khi bơi.
- Da trần phủ chất nhầy và ẩm dễ thấm khí → giúp hô hấp trong nước.
- Các chi sau có màng bơi căng giữa các ngón → tạo thành chân bơi để đẩy nước.
Câu 2: Nêu những đặc điểm cấu tạo ngoài của ếch thích nghi với đời sống ở cạn?
Trả lời:
Mắt và lỗ mũi ở vị trí cao trên đầu (mũi ếch thông với khoang miệng và phổi vừa để ngửi vừa để thở)→ dễ quan sát.
Mắt có mi giữ nước mắt do tuyến lệ tiết ra, tai có màng nhĩ → bảo vệ mắt, giữ mắt khỏi bị khô, nhận biết âm thanh trên cạn.
- Chi 5 phần có ngón chia đốt linh hoạt → thuận lợi cho việc di chuyển
Câu 3: Phân biệt các bộ thuộc lớp lưỡng cư???
Phân biệt các bộ thuộc lớp lưỡng cư
|
Tên bộ lưỡng cư |
Đặc điểm phân biệt |
||
|
Hình dạng thân |
Đuôi |
Kích thước chi sau |
|
|
Có đuôi |
Thân dài |
Dẹp bên |
4 chi bằng nhau |
|
Không đuôi |
Ngắn |
Không đuôi |
Chi sau lớn hơn chi trước |
|
Không chân |
Dài như giun |
Có đuôi |
Không chân |
Câu 4: Nêu vai trò của Lưỡng cư đối với con người?
- Có ích cho nông nghiệp: tiêu diệt sâu bọ phá hại mùa màng, tiêu diệt sinh vật trung gian
gây bệnh.
- Có giá trị thực phẩm: ếch đồng
- Làm thuốc chữa bệnh: bột cóc, nhựa cóc.
- Là vật thí nghiệm trong sinh lý học: ếch đồng.
Câu 5. Biện pháp bảo vệ Lưỡng cư??
Trả lời:
- Ngăn cấm săn bắt lưỡng cư để làm thực phẩm.
- Không sử dụng thuốc trừ sâu.
- Bảo vệ môi trường.
II. Phần trắc nghiệm
(Check đáp án ở cuối bài)
Câu 1. Phát biểu nào sau đây về ếch đồng là sai?
A. Là động vật biến nhiệt.
B. Thường ẩn mình trong hang vào mùa đông.
C. Thường bắt gặp được ở những nơi khô cằn.
D. Thức ăn thường là sâu bọ, cua, cá con, giun, ốc, …
Câu 2. Phát biểu nào sau đây về ếch đồng là đúng?
A. Phát triển không qua biến thái.
B. Sinh sản mạnh vào mùa đông.
C. Nguồn thức ăn chính là rêu và tảo.
D. Đẻ trứng và thụ tinh ngoài.
Câu 3. Ý nào sau đây đúng khi nói về hệ tuần hoàn của ếch đồng?
A. Tim 3 ngăn, 2 vòng tuần hoàn.
B. Tim 2 ngăn, 1 vòng tuần hoàn.
C. Tim 2 ngăn, 2 vòng tuần hoàn.
D. Tim 2 ngăn, 1 vòng tuần hoàn.
Câu 4. Ở ếch đồng, loại xương nào sau đây bị tiêu giảm?
A. Xương sườn. B. Xương đòn. C. Xương chậu. D. Xương mỏ ác.
Câu 5. Ở ếch đồng, sự thông khí ở phổi được thực hiện nhờ
A. Sự nâng hạ ở cơ ngực và xương sống.
B. Sự nâng hạ của thềm miệng.
C. Sự co dãn của các cơ liên sườn và cơ hoành.
D. Sự vận động của các cơ chi trước.
Câu 6. Ở não của ếch đồng, bộ phận nào kém phát triển nhất?
A. Não trước. B. Thuỳ thị giác.
C. Tiểu não. D. Thuỳ thị giác.
Câu 7. Hiện tượng ếch đồng quanh quẩn bên bờ nước có ý nghĩa gì?
A. Giúp chúng dễ săn mồi.
B. Giúp lẩn trốn kể thù.
C. Tạo điều kiện thuận lợi cho việc hô hấp qua da.
D. Giúp chúng có điều kiện để bảo vệ trứng và con non.
Câu 8. Ở ếch đồng, đặc điểm nào dưới đây giúp chúng thích nghi với đời sống dưới nước?
A. Các chi sau có màng căng giữa các ngón.
B. Đầu dẹp, nhọn, khớp với thân thành 1 khối thuôn nhọn về phía trước.
C. Mắt và các lỗ mũi nằm ở vị trí cao trên đầu.
D. Cả A, B, C đều đúng.
Câu 9. Ở ếch đồng, đặc điểm nào dưới đây giúp chúng thích nghi với đời sống trên cạn?
A. Mắt và các lỗ mũi nằm ở mặt bụng.
B. Mắt có mi giữ nước mắt do tuyến lệ tiết ra, tai có màng nhĩ, mũi thông với khoang miệng.
C. Các chi sau có mang căng giữa các ngón.
D. Bộ xương tiêu giảm một số xương như xương sườn.
Câu 10. Phát biểu nào sau đây đúng khi nói về sinh sản của ếch đồng?
A. Ếch đồng đực có cơ quan giao phối, thụ tinh ngoài.
B. Ếch đồng đực không có cơ quan giao phối, thụ tinh trong.
C. Ếch đồng cái đẻ trứng, trứng được thụ tinh ngoài.
D. Ếch đồng cái đẻ con, ếch đồng đực không có cơ quan giao phối.
Câu 11. Phát biểu nào sau đây là đúng?
A. Đa số các loài thuộc bộ Lưỡng cư có đuôi hoạt động về ban đêm.
B. Đa số các loài thuộc bộ Lưỡng cư không chân hoạt động về ban đê.
C. Đa số các loài thuộc bộ Lưỡng cư không đuôi hoạt động về ban ngày.
D. Đa số các loài thuộc bộ Lưỡng cư không đuôi hoạt động về ban đêm.
Câu 12. Trong các đại diện sau, đại diện nào không thuộc lớp Lưỡng cư?
A. Cá chuồn.
B. Cá cóc Tam Đảo.
C. Cá cóc Nhật Bản.
D. Ễnh ương.
Câu 13. Loài lưỡng cư nào dưới đây trên lưng có những lỗ nhỏ; khi đẻ trứng, cóc cái phết trứng đã thụ tinh lên lưng, trứng lọt vào các lỗ và phát triển thành nòng nọc?
A. Cóc mang trứng Tây Âu.
B. Cóc tổ ong Nam Mĩ.
C. Nhái Nam Mĩ.
D. Cá cóc Tam Đảo.
Câu 14. Loài nào dưới đây sau khi ghép đôi trên cạn, cóc cái bỏ đi, cóc đực cuốn đám trứng ở chi sau rồi ngâm mình xuống nước cho đến khi trứng nở thành nòng nọc?
A. Cóc mang trứng Tây Âu.
B. Cóc tổ ong Nam Mĩ.
C. Nhái Nam Mĩ.
D. Cá cóc Tam Đảo.
Câu 15. Trong 3 bộ của lớp Lưỡng cư, bộ nào có số lượng loài lớn nhất?
A. Bộ Lưỡng cư có đuôi.
B. Bộ Lưỡng cư không chân.
C. Bộ Lưỡng cư không đuôi.
Câu 16. Ý nào dưới đây nói lên vai trò của ếch đồng đối với con người?
A. Làm thực phẩm.
B. Làm vật thí nghiệm.
C. Tiêu diệt côn trùng gây hại.
D. Cả A, B, C đều đúng.
Câu 17. Hiện nay, trên thế giới có khoảng bao nhiêu loài lưỡng cư?
A. 4000 B. 5000 C. 6000 D. 7000
Câu 18. Cho các đặc điểm sau: (1): Tim ba ngăn; (2): Máu đi nuôi cơ thể là máu đỏ tươi; (3): Là động vật biến nhiệt; (4): Phát triển không qua biến thái. Đặc điểm nào có ở cá cóc Tam Đảo?
A. (2) và (3).
B. (1) và (3).
C. (3) và (4).
D. (1); (2) và (3).
Câu 19. Hiện nay, bộ nào có số lượng loài lớn nhất trong lớp Lưỡng cư?
A. Lưỡng cư có đuôi.
B. Lưỡng cư không chân.
C. Lưỡng cư không đuôi.
Câu 20. Ý nào dưới đây nói lên vai trò của ếch đồng đối với con người?
A. Làm thực phẩm.
B. Làm vật thí nghiệm.
C. Tiêu diệt côn trùng gây hại.
D. Cả A, B, C đều đúng.
ĐÁP ÁN:
1C. 2D. 3A. 4A. 5B. 6C. 7C. 8D. 9B. 10C. 11D. 12A. 13B. 14A. 15C. 16D. 17A. 18B. 19C. 20D ./.
Còn tiếp!!!
Chúc các bạn học và thi tốt 
