TIẾNG VIỆT 4 SOẠN BÀI LÀM NGƯỜI CHÍNH TRỰC
A. HOẠT ĐỘNG CƠ BẢN
1. Quan sát tranh, thảo luận và trả lời câu hỏi: (SGK/56)
a) Bức tranh vẽ cảnh gì?
b) Hình ảnh búp măng trên lá cờ Đội có ý nghĩa gì?
Gợi ý:
a) Bức tranh vẽ cảnh các bạn đội viên đang thi Nghi thức đội.
b) Búp măng có ý nghĩa: các bạn đội viên là tương lai, mầm non của đất nước, thể hiện cho sự trung thực, thẳng thắn.
3. Trò chơi: “Tìm từ nhanh”.
Mỗi bạn lấy 8 thẻ từ ở góc học tập để ghép vào từng lời giải nghĩa (đã được thầy cô chuẩn bị sẵn trên bảng phụ) cho thích hợp. Ai ghép đúng và nhanh thì thắng cuộc.
Gợi ý: a - 4, b - 3, c - 1, d - 2, e - 6, g - 5, h - 8, i - 7
5. Thảo luận để trả lời câu hỏi (chọn ý đúng để trả lời):
1) Sự chính trực của ông Tô Hiến Thành thể hiện như thế nào trong việc lập ngôi vua?
a. Không nhận của đút lót đế lập Long Xưởng làm vua mà theo di chiếu, lập Thái tử Long Cán làm vua.
b. Đưa ra bàn bạc công khai trong triều đình để chọn người lên làm vua.
c. Không theo di chiếu mà cứ lập một người thân tín lên làm vua.
2) Sự chính trực của ông Tô Hiến Thành thể hiện như thế nào trong việc tìm người giúp nước?
a. Tiến cử người đã chăm sóc mình
b. Tiến cử họ hàng thân thiết của mình
c. Tiến cử người tài giỏi
3) Những dòng nào nêu đúng lí do nhân dân ca ngợi những người chính trực như ông Tô Hiến Thành?
a. Người chính trực bao giờ cũng đặt lợi ích của đất nước lên trên lợi ích riêng.
b. Người chính trực bao giờ cũng thẳng thắn, tôn trọng sự thật.
c. Người chính trực tài giỏi trong việc chỉ huy quân sĩ trên trận mạc.
Gợi ý: 1) a; 2) c; 3) a
3. Tìm hiểu từ ghép và từ láy
- Đọc những câu thơ sau và cho biết: Cấu tạo của những từ phức được in đậm trong các câu thơ có gì khác nhau?
Tôi nghe truyện cổ / thầm thì.
Lời ông cha dạy cũng là vì sau.
(Lâm Thị Mỹ Dạ)
Thuyền ta chầ chậm vào Ba Bể
Núi dựng cheo leo, hồ lặm im
Lá rừng với gió ngân se sẽ
Hoạ tiếng lòng ta với tiếng chim.
(Hoàng Trung Thông)
Gợi ý:
- Từ phức nào do những tiếng có nghĩ tạo thành?
- Từ phức nào do những tiếng có âm đầu hoặc vần lặp lại nhau tạo thành?
+ Từng nhóm liệt kê trên bảng nhóm các từ in đậm được phép từ những tiếng có nghĩa và các từ in đậm được phép từ những tiếng có âm đầu hoặc vần giống nhau.
+ Từng nhóm trình bày kết quả. Các nhóm nhận xét, góp ý bài làm của nhóm bạn.
- Tìm ví dụ khác về từ ghép, từ láy.
Gợi ý:
+ Từ phức do những tiếng có nghĩa tạo thành: truyện cổ, ông cha, lặng im.
+ Từ phức do những tiếng có âm đầu hoặc vần lặp lại: thầm thì, chầm chậm, cheo leo, se sẽ.
- Ví dụ khác:
+ Từ ghép: học hành, khuyến khích, trường lớp
+ Từ láy: nhanh nhẹn, sạch sẽ, vui vẻ
B. HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH
1. Xếp những từ phức được in nghiêng trong các câu dưới đây thành hai loại: từ ghép và từ láy. Biết rằng những tiếng in đậm là những tiếng có nghĩa:
a) Mưa / mùa xuân / xôn xao / , phơi phới ... Những / hạt mưa / bé nhỏ / , mềm mãi / , rơi / mà / như / nhảy nhót.
b) Nhân dân ghi nhớ công ơn Chữ Đồng Tử, lập đền thờ ở nhiều nơi bên sông Hồng. Cũng từ đó hằng năm, suốt mất tháng mùa xuân, cả một vùng bờ bãi sông Hồng lại nô nức làm lễ, mở hội để tưởng nhớ ông.
(Theo Hoàng Lê)
- Từng nhóm viết kết quả ra giấy khổ to hoặc bảng nhóm.
| Từ ghép | Từ láy |
| ... | ... |
Gợi ý:
| Từ ghép | Từ láy |
| a) mùa xuân, hạt mưa, bé nhỏ | xôn xao, phơi phới, mềm mại, nhảy nhót |
| b) ghi nhớ, đền thờ, bờ bãi | nô nức |
2. Thi tìm nhanh từ ghép, từ láy chứa từng tiếng sau đây:
a) ngay b) thẳng c) thật
Gợi ý:
| Từ ghép | Từ láy |
| a) ngay thẳng, ngay dơ b) thẳng tay, thẳng tính c) thật lòng, thành thật | a) ngay ngắn b) thẳng thắn, thẳng thớm c) thật thà |
4. Điền vào chỗ trống (chọn a hoặc b):
a) Tiếng có âm đầu là r, d hay gi?
- Nhạc của trúc, nhạc của tre là khúc nhạc của đồng quê. Nhớ một buổi trưa nào, nồm nam cơn ... thổi, khóm tre làng rung lên man mác khúc nhạc đồng quê.
- Diều bay, diều lá tre bay lưng trời. Sáo tre, sáo trúc bay lưng trời ... đưa tiếng sáo, ... nâng cánh ...
(Theo Thép Mới)
b) ân hay ảng?
- Vua Hùng một sáng đi săn Trưa tròn bóng nắng nghỉ ch... chốn này D... d... một quả xôi đầy Bánh chưng mấy cặp, bánh giầy mấy đôi.
(Nguyễn Bùi Vợi)
- Nơi ấy ngôi sao khuya Soi vào trong giấc ngủ Ngọn đèn khuya bóng mẹ Sáng một V..'... trên s...
Nơi cả nhà tiễn ch...
Anh tôi đi bộ đội
Bao niềm vui nồi đợi
Nắng nửa thềm nghiêng nghiêng.
(Vũ Quần Phương)
Gợi ý:
a) gió, Gió, gió, diều
b) - chân, Dân, dâng - vầng, sân, chân
C. HOẠT ĐỘNG ỨNG DỤNG
Cùng người thân chơi trò chơi tạo từ ghép, từ láy từ một tiếng đã cho.
M: vui —> vui tươi, vui vẻ.
Gợi ý:
- sạch -> sạch đẹp, sạch sẽ
- đẹp -> đẹp tươi, đẹp đẽ
- lớn -> to lớn, lớn lao
