Soạn bài Lục Vân Tiên gặp nạn
I. Đọc – hiểu văn bản
Câu 1. Chủ đề của đoạn trích: thể hiện niềm tin vào cái Thiện, vào những điều tốt đẹp ở đời.
Câu 2. Qua hành động hãm hại Lục Vân Tiên, có thể thấy rõ tâm địa độc ác của Trịnh Hâm.
Trịnh Hâm quyết tâm hãm hại bạn chỉ vì tính đố kị, ganh ghét tài năng, lo cho con đường tiến thân tương lai của mình. Đến lúc này, khi Vân Tiên đã mù mà hắn vẫn tìm cách hãm hại, chứng tỏ sự ác độ dường như đã ngấm vào máu thịt hắn, đã trở thành bản chất của hắn.
Đó là hành động độc ác, bất nhân, bất nghĩa: vì Trịnh Hâm đang tâm hãm hại một con người tội nghiệp đang cơn hoạn nạn, không nơi nương tựa, không có gì để chống đỡ. Hơn nữa, Vân Tiên lại vốn là bạn của hăn.
Đó là hành động có toan tính, có âm mưu, kế hoạch sắp đặt khá kĩ lượng, chặt chẽ.
Chỉ có tám dòng thơ để kể về một tội ác tày trời và lột tả tâm địa của một kẻ bất nhân, bất nghĩa. Nguyễn Đình Chiểu đã thành công ở cách sắp xếp các tình tiết hợp lý, diễn biến hành động nhanh gọn, lời thơ vẫn giữa được vẻ mộc mạc, bình dị vốn có của tác phẩm.
Câu 3. Đối lập với tính ích kỉ, nhỏ nhen đến độc ác của Trịnh Hâm là tấm lòng bao dung nhân ái, hào hiệp của ông Ngư. Sauk hi cứu sống Vân Tiên, biết tình cảnh khốn khổ của chàng, ông Ngư sẵn lòng cưu mang chàng, dù chỉ là chia sẻ một cuộc sống đói nghèo hẩm hút, tương rau, nhưng đầm ấm tình người. Ông cũng chẳng hề tính toán đến cái ơn cứu mạng mà Vân Tiên chẳng thể báo đáp “Dốc lòng nhơn nghĩa há chờ trả ơn”.
Cuộc sống lao động của ông Ngư cũng được miêu tả rất đẹp. Đó là một cuộc sống của người dân chài bình thường trên sống nước được thi vị hóa phần nào trở nên thơ mộng hơn; một cuộc sống trong sạch ngoài vòng danh lợi ô trọc, một cuộc sống tự do phóng khoáng giữa đất trời cao rộng, hòa nhập bầu bạn với thiên nhiên, thảnh thơi giữa sống nước, gió trăng và do thế cũng đầy ắp niềm vui bởi con người lao động tự do, tự làm chủ mình, có thể ứng phó với mọi tình thế. Cuộc sống ấy hoàn toàn xa lạ với những toan tính nhỏ nhen, ích kỉ mưu danh, trục lơi, sẵn sàng chà đạp lên cả đạo đức nhân nghĩa.
Nguyễn Đình Chiểu đã gửi gắm khát vọng vào niềm tin về cái thiện, vào con người lao động bình thường qua việc làm nhân đức và nhân đạo cao cả của Ngư ông.
Câu 4. Đoạn thơ giàu cảm xúc khoáng đạt, ngôn ngữ bình dị, dân dã. Đoạn cuối có nhiều hình ảnh thơ đẹp, gợi cảm, mở ra một khoảng thiên nhiên cao rộng với những: doi, vịnh, chích, đầm, trời đất, gió trăng… Con người hòa nhập thiên nhiên, tràn đầy niềm vui sống.
II. Luyện tập
Trong truyện Lục Vân Tiên còn có những nhân vật tiêu biểu cho cái thiện ngư Ngư ông ở đoạn trích. Đó là: ông Tiễu, chú tiểu đồng, bà lão dệt vải trong rừng… Họ là những con người nghèo khổ mà nhân hậu, vị tha, trọng nghĩa. Tác giả muốn gửi gắm niềm tin về cái thiện, vào con người lao động bình thường thông qua các nhân vật đó.
