Soạn bài ôn tập phần tiếng việt lớp 11 HK 2
Câu 1. Ngôn ngữ là tài sản chung của một dân tộc, một cộng đồng muốn giao tiếp với nhau, xã hội phải có phương tiện chung. Trong đó, phương tiện quan trọng nhất là ngôn ngữ. Phương tiện đó vừa giúp cho các cá nhân nói lên những điều mình muốn nói đồng thời giúp họ lĩnh hội được những lời nói của người khác. Phương tiện đó không phải là sở hữu của mỗi cá nhân mà là tài sản của xã hội.
Lời nói là tài sản phẩm riêng của mỗi cá nhân. Vì khi giao tiếp mỗi cá nhân sử dụng ngôn ngữ chung để tạo ra lời nói đáp ứng nhu cầu giao tiếp. Nhưng lời nói mà cá nhân tạo ra tuy dựa trên phương thức, quy tắc chung nhưng vẫn mang dấu ấn, sắc thái thể hiện qua sắc thái giọng nói, vốn từ ngữ cá nhâ, sự sáng tạo khi nói.
Câu 2. Phân tích mối quan hệ hai chiều giữa ngôn ngữ chung và lời nói cá nhân thể hiện qua việc sử dụng ngôn ngữ để sáng tại nên hình tượng bà Tú trong bài Thương Vợ của Tú Xương.
- Những yếu tố chung, quy tắc chung được dùng tron bài thơ:
+ Từ ngữ đều thuộc ngôn ngữ chun (Kể cả thành ngữ cũng rất quen thuộc ngôn ngữ chung (kể cả thành ngữ cũng rất quen thuộc).
+ Nhìn chung sử dụng quy tắc kết hợp từ ngữ, cấu tạo câu mang tính quy ước chung.
- Những biểu hiện của lời nói cá nhân trong bài thơ.
+ Dùng đảo ngữ:
Lặn lội thân cò (Thân cò lặn lội)
Eo sèo mặt nước (Mặt nước eo sèo)
Câu 3. Đánh giá vào lời giải thích đúng khái niệm Ngữ cảnh.
Đáp án đúng: 3b.
Câu 4. Bối cảnh của bài Văn tế nghĩa sĩ cần Giuộc (Các em tự tìm kiếm kiến thức ở bài đọc văn đã học).
Phân tích một số chi tiết cho thấy sự chi phối của ngữ cảnh đối với nội dung và hình thức của câu văn trong bài văn tế.
Gợi ý: Các em xem lại kiến thức về các nhân tố của ngữ cảnh (Bao gồm: nhân vật giao tiếp, bối cảnh ngoài ngôn ngữ, văn cảnh) để tìm một số chi tiêt theo yêu cầu của bài tập.
Ví dụ: vì đối tượng của bài văn tế là những người nông dân nên khi diễn tả tình cảm của họ tác giả Nguyễn Đình Chiểu.
Đã dùng lối so sánh “Ghét thói mọi nhà nông ghét cỏ”.
Câu 5. Ghi những nội dung cần thiết (khái niệm, biểu hiện thường gặp…) về hai thành phần nghĩa trong câu theo bảng sau:
Câu 6. Phân tích hai thành phần nghĩa của câu thứ hai trong lời nói của nhân vật Bác Siêu trong đoạn trích:
Bác Siêu đáp vân vơ:
- Hôm nay trong ông Giáo cũng có tổ tôm. Dễ họ không phải đi gọi đâu.
Gợi ý: Câu thứ hai trong lời bác Siêu có hai thành phần nghĩa:
- Nghĩa sự việc: họ không phải đi gọi.
- Nghĩa tình thái:
+ Dễ: Từ hình thái thể hiện sự phỏng đoán chưa chắc chắn.
+ Đâu: Từ hình thái thể hiện sự bác bỏ phủ nhận.
Câu 7. Tìm ví dụ minh họa cho những đặc điểm loại hình của Tiếng Việt và ghi nhớ theo bảng mẫu:
| Đặc điểm loại hình tiếng Việt | Ví dụ minh họa |
| 1. Tiếng là đơn vị cơ sở của ngữ pháp 2. Từ không biến đổi hình thái
3. Ý nghĩa ngữ pháp được biểu hiện nhờ trật tự từ và hư từ. | 1’. Tôi ăn cơm (3 âm tiết, 3 tiếng, 3 từ đơn) 2’. Yêu trẻ trẻ đến nhà…(chức năng ngữ pháp của hai từ trẻ khác nhau nhưng về nhữ âm và chữ viết đều giống nhau). 1. Tôi đang ăn cơm Tôi đã ăn cơm (Dùng hư từ: đang, đã… nghĩa của câu sẽ kháu nhau) |
Câu 8. Lập bảng đối chiếu những đặc trưng cơ bản của phong cách ngôn ngữ báo chí và phong cách ngôn ngữ chính luận theo mẫu sau:
| Phong cách ngôn ngữ báo chí | Phong cách ngôn ngữ chính luận |
| 1. Tính thông tin thời sự 2. Tính ngắn gọn 3. Tính sinh động, hấp dẫn. | 1. Tính công khai về quan điểm chính trị. 2. Tính chặt chẽ trong diễn đạt và suy luận. 3. Tính truyền cảm thuyết phục. |
