Bài 24: Luyện tập: Hợp chất hữu cơ, công thức phân tử và công thức cấu tạo

1. Hợp chất hữu cơ là hợp chất của cacbon trừ CO, CO₂, muối cacbonat, cacbua, xianua,…..

2. Hợp chất hữu cơ chia thành hi đro cacbon và dẫn xuất của hi đro cacbon.

3. Liên kết hóa học trong phân tử hợp chất hữu cơ thường là liên kết cộng hóa trị.

4. Các loại công thức biểu diễn phân tử hợp chất hữu cơ: công thức cấu tạo, công thức phân tử, công thức đơn giản nhất.

5. Các loại phản ứng hay gặp trong hóa học hữu cơ là phản ứng thế, phản ứng cộng và phản ứng tách.

6. Đồng đẳng, đồng phân

Bài 1 (Trang 107 – SGk)

Chất nào sau đây là hiđrocacbon? Là dẫn xuất của hiđrocacbon?

a) CH₂O ; b)C₂H₅Br; c) CH₂O₂ ; d) C₆H₅Br; e) C₆H₆ ; g) CH₃COOH.

Lời giải:

C₆H₆ : hiđrocacbon.

Các chất là dẫn xuất của hiđrocacbon : CH₂O, C₂H₅Br, CH₂O₂, C₆H₅Br, CH₃COOH.

Bài 2 (Trang 107 – SGK)

Từ ơgenol (trong tinh dầu hương nhu) điều chế được metylơgenol (M = 178 g/mol) là chất dẫn dụ côn trùng. Kết quả phân tích nguyên tố của metylơgenol cho thấy: %C = 74,16%; %H = 7,86%, còn lại là oxi.

Lập công thức đơn giản nhất, công thức phân tử của metylơgenol.

Lời giải:

Xác định thành phần % các nguyên tố trong metylơgenol.

%C, %H (đã biết) %O = 100% - (%C + %H) CTPT là C_xH_yO_z

\[x:y:z=\frac{{\scriptstyle{}^{0}/{}_{0}}C}{12,0}:\frac{{\scriptstyle{}^{0}/{}_{0}}H}{1,0}:\frac{{\scriptstyle{}^{0}/{}_{0}}O}{16,0}=\frac{74,16}{12}:\frac{7,86}{1}:\frac{17,98}{16}\]

\[x:y:z=6,18:7,86:1,12=5,5:7:1=11:14:2\] \[\Rightarrow \] CTĐGN : C₁₁H₁₄O₂.

\[\Rightarrow \] CTPT có dạng : (C₁₁H₁₄O₂)_n

Lập CTPT của metylơgenol. 178n = 178 \[\Rightarrow \] n = 1

Vậy CTPT của metylơgenol là C₁₁H₁₄O₂.

Bài 3 (Trang 107 – SGK)

Viết công thức cấu tạo của các chất có công thức phân tử sau : CH₂Cl₂ (một chất), C₂H₄O₂ (ba chất), C₂H₄Cl₂ (hai chất).

Lời giải:

CTCT của các chất :

CH₂Cl₂ : Сl-СН₂ -Cl

C₂H₄O₂ : CH₃- COOH ; HO-CH₂ - CHO ; H - COO - CH₃

C₂H₄Cl₂ : CH₃ -CHCl₂ ; Сl-СН₂ -CH₂ -Cl

Bài 4 (Trang 107 – SGK)

Chất X có công thức phân tử C₆H₁₀O₄. Công thức nào sau đây là công thức đơn giản nhất của X ?

A. C₃H₅O₂

B. C₆H₁₀O₄

C. C₃H₁₀O₂

D. C₁₂H₂₀O₈

Lời giải:

CTĐGN của X là: C₃H₅O₂) (công thức A).

Bài 5 (Trang 107 – sGK)

Hãy viết công thức cấu tạo có thể có của các đồng đẳng của ancol etylic có công thức phân tử C₃H₈O và C₄H₁₀O.

Lời giải:

CTCT của C₃H₈O: CH₃-CH₂-CH₂-OH ; CH₃ -CH(CH₃)-OH.

CTCT của C₄H₁₀O: CH₃-CH₂-CH₂-CH₂-OH ; CH₃-CHOH-CH₂-CH₃ ;

CH₃ -CH(CH₃)-CH₂ - ОН ;CH₃ -C(CH₃)₂OH .

Bài 6 (Trang 107 – SGk)

Cho các chất sau: C₃H₇-OH, C₄H₉-OH, CH₃-O-C₂H₅, C₂H₅-O-C₂H₅. Những cặp chất nào có thể là đồng đẳng hoặc đổng phân của nhau?

Lời giải:

Các cặp chất là đổng đẳng của nhau : C₃H₇OH và C₄H₉OH;

CH₃ - О - C₂H₅ và C₂H₃ - О - C₂H₅

Các cặp chất là đồng phân của nhau : CH₃-O-C₂H₅ và C3H7OH;

C₂H₅-O-C₂H₅ và C₄H₉OH.

Bài 7 (trang 108 – SGK)

Các phản ứng sau đây thuộc loại phản ứng nào (phản ứng thế, phản ứng cộng, phản ứng tách) ?

a) C₂H₆ + Cl₂ C₂H₅Cl + HCl

b) C₄H₈ + H₂O C₄H₁₀O

c) C₂H₅Cl C₂H₄ + HCl

d) 2C₂H₅OH C₂H₅OC₂H₅ + H₂O

Lời giải:

Phản ứng thế: a)

Phản ứng cộng: b)

Phản ứng tách: c) ; d)

Bài 8 (Trang 108 – sGk)

Viết phương trình hoá học của các phản ứng xảy ra trong các trường hợp sau và cho biết các phản ứng đó thuộc loại phản ứng nào (phản ứng thế, phản ứng cộng, phản ứng tách).

a) Etilen tác dụng với hiđro có Ni làm xúc tác và đun nóng.

b) Đun nóng axetilen ở 600°C với bột than làm xúc tác thu được benzen.

c) Dung dịch ancol etylic để lâu ngoài không khí chuyển thành dung dịch axit axetic (giấm ăn).

Lời giải:

а) C₂H₄ + H₂ C₂H₆ (Phản ứng cộng)