Bài 40: Lí thuyết và giải bài tập về dung dịch

I.TÓM TẮT LÍ THUYẾT

1. Dung môi - Chất tan - Dung dịch

a) Thí nghiệm 1: Hòa tan đường vào trong nước ta thu được dung dịch nước đường

Nhận xét: Tinh thể đường tan trong nước tạo dung dịch trong suốt, không phân biệt được đâu là đường đâu là nước.
Kết luận:
- Chất tan: Đường
- Dung môi: Nước
- Dung dịch: Nước đường

b) Thí nghiệm 2: Tính tan của dầu ăn và xăng trong nước

Nhận xét: Dầu ăn không hòa tan trong nước nhưng lại tan được trong dung môi hữu cơ như xăng, CCl_4,...
Kết luận:
- Dung môi: là chất có khả năng hòa tan chất khác để tạo thành dung dịch
- Chất tan: là chất bị hòa tan trong dung môi
- Dung dịch là hỗn hợp đồng nhất giữa dung môi và chất tan

2. Dung dịch chưa bão hòa. Dung dịch bão hòa

Nhận xét:

- Ở giai đoạn đầu: ta được dung dịch đường, dung dịch này vẫn có thể hòa tan thêm đường ⇒ Dung dịch chưa bão hòa
- Ở giai đoạn sau: cứ hòa tan mãi đường thì đến thời điểm không thể hòa tan thêm được nữa ⇒ Dung dịch bão hòa

Kết luận: Ở nhiệt độ xác định:

- Dung dịch chưa bão hòa là dung dịch có thể hòa tan thêm chất tan
- Dung dịch bão hòa là dung dịch không thể hòa tan thêm chất tan

3. Làm thế nào để quá trình hòa tan chất rắn trong nước xảy ra nhanh hơn?

a) Khuấy dung dịch

Khuấy dung dịch tạo ra tiếp xúc mới giữa phân tử chất rắn và các phân tử nước ⇒ Sự hòa tan diễn ra nhanh hơn

b) Đun nóng dung dịch

Ở nhiệt độ càng cao, các phân tử chuyển động càng nhanh làm tăng số lần va chạm giữa các phân tử nước và bề mặt chất rắn ⇒ Sự hòa tan diễn ra nhanh hơn

c) Nghiền nhỏ chất rắn

Nghiền nhỏ chất rắn làm tăng diện tích tiếp xúc giữa chất rắn và phân tử nước ⇒ Kích thước của vật rắn càng nhỏ thì sự hòa tan diễn ra càng nhanh

II.GIẢI BÀI TẬP SÁCH GIÁO KHOA

Câu 1 : Trang 138 sgk hóa 8

Dung dịch chưa bão hòa, dung dịch bão hòa ? Hãy dẫn ra những thí dụ để minh họa.

Bài làm:

Dung dịch chưa bão hòa:

Khái niệm: Dung dịch chưa bão hòa là dung dịch có thể hòa tan thêm chất tan.
Ví dụ: khi hòa tan 1 lượng đường trong nước, sau khi khấy tan hết thêm một lượng vào dung dịch mà đường vẫn tan thì dung dịch đường đó là dung dịch chưa bão hòa.

Dung dịch bão hòa:

Khái niệm: Dung dịch bão hòa là dung dịch không thể hòa tan thêm chất tan.
Ví dụ: Khi hòa tan 1 lượng muối vào trong nước, khuấy đều mà vẫn thấy một lượng không tan được nữa, thì dung dịch muối đó là dung dịch bão hòa.

Câu 2 : Trang 138 sgk hóa 8

Em hãy mô tả những thí nghiệm chứng minh rằng muốn hòa tan nhanh một chất rắn trong nước ta có thể chọn những biện pháp: nghiền nhỏ chất rắn, đun nóng, khuấy dung dịch.

Bài làm:

Cùng với một lượng đường:

Hòa tan hạt đường có tiết diện càng bé thì tốc độ hòa tan càng nhanh.
Tốc độ hòa tan đường ở điều kiện đun nóng nhanh hơn ở nhiệt độ thường vì ở nhiệt độ càng cao, phân tử nước chuyển động càng mạnh làm tăng số lần va chạm giữa các phân tử nước với bề mặt chất rắn.
Cũng với thí nghiệm trên nhưng khi cho chất tan vào dung dịch, ta khuấy dung dịch lên thì tốc độ hòa tan cũng sẽ tăng lên.

Câu 3 : Trang 138 sgk hóa 8

Em hãy mô tả cách tiến hành những thí nghệm sau:

a) Chuyển đổi từ một dung dịch NaCl bão hòa thành một dung dịch chưa bão hòa (ở nhiệt độ phòng).

b) Chuyển đổi từ một dung dịch NaCl chưa bão hòa thành một dung dịch bão hòa (ở nhiệt độ phòng).

Bài làm:

a) Để chuyển đổi từ một dung dịch NaCl bão hòa thành một dung dịch chưa bão hòa (ở nhiệt độ phòng) ta tiến hành thí nghiệm như sau:

Ta có dung dịch NaCl đã bão hòa trong ống nghiệm, ta cho thêm vào ống nghiệm một lượng nước nữa và có được dung dịch NaCl chưa bão hòa, khuấy đều.

b) Để chuyển đổi từ một dung dịch NaCl chưa bão hòa thành một dung dịch bão hòa (ở nhiệt độ phòng) ta tiến hành thí nghiệm như sau:

Thêm NaCl vào dung dịch NaCl chưa bão hòa khuấy kĩ tới khi dung dịch không hòa tan thêm được NaCl.
Lọc qua giấy lọc. Nước lọc là dung dịch NaCl bão hòa ở nhiệt độ phòng.

Câu 4 : Trang 138 sgk hóa 8

Cho biết ở nhiệt độ phòng thí nghiệm (khoảng 20⁰C), 10 gam nước có thể hòa tan tối đa 20 gam đường; 3,6 gam muối ăn.

a) Em hãy dẫn ra những thí dụ về khối lượng của đường, muối ăn để tạo ra những dung dịch chưa bão hòa với 10 gam nước.

b) Em có nhận xét gì nếu người ta khuấy 25 gam đường vào 10 gam nước; 3,5 gam muối ăn vào 10 gam nước (nhiệt độ phòng thí nghiệm) ?

Bài làm:

a) Với 10 gam nước ở nhiệt độ phòng tạo ra dung dịch chưa bão hòa là:

Dung dịch đường: Hòa tan một lượng đường dưới 20 gam
Dung dịch muối: Hòa tan một lượng muối ăn dưới 3,6 gam

b) Ở nhiệt độ phòng:

Nếu người ta khuấy 25 gam đường vào 10 gam nước: ta được dung dịch đường bão hòa và lượng đường không hòa tan hết là: 25 - 20 = 5 g;
Nếu hòa tan 3,5 gam muối ăn vào 10 gam nước: ta sẽ được dung dịch chưa bão hòa vì dung dịch còn có thể hòa tan thêm một lượng muối ăn nữa (3,6 - 3,5 = 0,1 g)

Câu 5 : Trang 138 sgk hóa 8

Trộn 1 ml rượu etylic (cồn) với 10 ml nước cất. Câu nào sau đây diễn đạt đúng:

A. Chất tan là rượu etylic, dung môi là nước.

B. Chất tan là nước, dung môi là rượu etylic.

C. Nước hoặc rượu etylic có thể là chất tan hoặc là dung môi.

D. Cả hai chất nước và rượu etylic vừa là chất tan, vừa là dung môi.

Bài làm:

Đáp án A : Chất tan là rượu etylic, dung môi là nước.

Do thể tích rượu etylic (1 ml) ít hơn thể tích nước (10 ml).

Câu 6 : Trang 138 sgk hóa 8

Hãy chọn câu trả lời đúng:

Dung dịch là hỗn hợp: