Đề thi Học kì 2 môn Ngữ văn lớp 10

TRƯỜNG THPT HẬU LỘC I

Môn: Ngữ văn 10

Thời gian làm bài: 90 phút

Tác dụng: nhằm chỉ những hạn chế khiếm khuyết trong mỗi con người nhưng vẫn mong muốn làm tốt công việc như một người thường

– Thí sinh biết kết hợp kiến thức và kĩ năng về dạng bài nghị luận văn học để tạo lập văn bản. Bài viết phải có bố cục đầy đủ, rõ ràng, văn viết phải có cảm xúc, thể hiện khả năng cảm thụ văn học tốt, diễn đạt trôi chảy, bảo đảm tính liên kết .

– Có sáng tạo

– Nguyễn Du là đại thi hào của dân tộc Việt Nam, danh nhân văn hóa thế giới

– “Truyện Kiều” là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của ông.

– Đoạn trích “Chí khí anh hùng” là một đoạn trích tiêu biểu , được trích từ câu 2213 -> 2230.

2. Phân tích đoạn trích

a. Nội dung: Đoạn thơ tập trung khắc họa vẻ đẹp lý tưởng của nhân vật Từ Hải: một người anh hùng với chí khí lớn lao cao cả

* 4 câu đầu: Hình ảnh Từ Hải ra đi vì sự nghiệp lớn

– Từ Hải và nàng Kiều tài sắc đang sống êm đềm bên nhau nhưng chàng muốn có sự nghiệp lớn nên sau nửa năm đã quyết định từ biệt Kiều ra đi.

– Nửa năm: thời gian TK – Từ Hải sống bên nhau

– Hương lửa: hình ảnh ước lệ chỉ tình yêu => “Hương lửa đương nồng”: Tình yêu nồng nàn, say đắm của Thúy Kiều – Từ Hải. => Thời điểm Từ Hải ra đi lập nên sự nghiệp lớn cũng chính là lúc cuộc sống lứa đôi với Thúy Kiều mới đang bắt đầu và vô cùng mặn nồng hạnh phúc.

-“Trượng phu”: Là từ chỉ người đàn ông có chí khí, bậc anh hùng => Nguyễn Du dùng cách nói này thể hiện thái độ trân trọng với các vị anh hùng. Nó dựng lên dáng vẻ bệ vệ, oai nghiêm, đĩnh đạc của một tướng võ.

-“Thoắt”: Chỉ sự dứt khoát, mau lẹ, kiên quyết, nhanh chóng trong khoảnh khắc bất ngờ. Nói lên cách xử sự dứt khoát, khác thường của Từ Hải.

-“Động lòng bốn phương” (cụm từ ước lệ): Chỉ chí khí anh hùng tung hoành thiên hạ. Đó cũng là lí tưởng anh hùng thời đại, không bị ràng buộc bởi vợ con, gia đình mà ở bốn phương trời, ở không gian rộng lớn, quyết mưu cầu sự nghiệp phi thường.

=> Bối cảnh dẫn đến cuộc chia ly: Người anh hùng gặp người đẹp tri kỉ, đang say đắm trong hạnh phúc lứa đôi, chợt nghĩ đến chí lớn chưa thành, đã động lòng bốn phương, dứt áo ra đi theo tiếng gọi của ý chí.

– Tư thế: + “Thanh gươm yên ngựa”:1 mình, 1 gươm, 1 ngựa.

+ “Thẳng rong”: đi liền 1 mạch. => Với tư thế oai phong, hào hùng sánh ngang với trời đất – Cách miêu tả: đặt nhân vật sánh ngang với không gian trời bể mênh mang. => Một tư thế đẹp, thể hiện sự kiên quyết, dứt khoát, ra đi hiên ngang, độc lập, không vướng bận

– “Trời bể mênh mang”: không gian vũ trụ rộng lớn => Cảm hứng vũ trụ, con người vũ trụ với kích thước phi thường, không gian bát ngát, nâng cao tầm vóc người anh hùng.

Tiểu kết: Từ Hải không phải là một con người của những đam mê thông thường, mà là con người của khát vọng, công danh.

* 12 câu tiếp: Khát vọng anh hùng, khát vọng tự do của Từ Hải

– Trước ý chí quyết tâm mưu cầu nghiệp lớn của Từ Hải, TK chấp nhận và ngỏ ý muốn theo Từ Hải. Từ Hải đã từ chối mong muốn của Kiều và thể hiện rõ lý tưởng anh hùng của mình (Trích Từ rằng:…vội gì!”)

+“Tâm phúc tương tri”: Coi Kiều là tri kỉ của mình, hiểu Từ Hải hơn ai hết, hơn hẳn người vợ bình thường.

+“Nữ nhi thường tình”: khuyên TK vượt lên t/cảm thông thường để xứng làm vợ một anh hùng. =>Từ chối mong muốn của Kiều và mong muốn Kiều là tri âm, tri kỉ xứng đáng nhất.

– Người anh hùng nêu lên lý tưởng của mình:

+ “Mười vạn tinh binh”, “Tiếng chiêng dậy đất”, “Bóng tinh rợp đường” => Hình ảnh âm thanh hào hùng => Niềm tin sắt đá, sự quyết tâm, khát vọng lớn lao, cao cả về một sự nghiệp lẫy lừng

– Mục đích ra đi: làm cho rõ mặt phi thường=> chứng tỏ khả năng hơn người, bản lĩnh, ý chí phi phàm => ND đã thể hiện hình ảnh người anh hùng oai phong, bản lĩnh với lý tưởng cao cả, ý chí, hoài bão lớn lao.

– Lời hứa: “Sẽ rước nàng nghi gia”. Một lời hứa sẽ cho Thúy Kiều một cuộc sống có danh phận, viên mãn bên người chồng thành công trong sự nghiệp =>Từ Hải là người anh hùng có chí khí, thống nhất giữa khát vọng phi thường và tình cảm sâu nặng với người tri kỉ.

+“Bốn bể không nhà”: Thực tế gian nan, vất vả của buổi đầu lập nghiệp.

-Lời hẹn: “Một năm sau”: Khẳng định ý chí, bản lĩnh, sự tự tin.

=> Những câu sau không chỉ nói lên hoàn cảnh thực tại của người anh hùng đầy rẫy những khó khăn mà còn nói lên tính cách rất dứt khoát, chí khí nhưng cũng rất tâm lí, gần gũi của Từ Hải.

* 2 câu cuối: Tầm vóc kỳ vĩ của người anh hùng Từ Hải khi dứt áo ra đi vì nghĩa lớn.

+ Hành động: “Quyết lời” + “dứt áo ra đi”=>Thái độ, cử chỉ, hành động dứt khoát, không hề do dự, không để tình cảm bịn rịn làm lung lạc và cản bước ý chí của người anh hùng.

+ Ẩn dụ: “Chim bằng”: Tượng trưng về người anh hùng có lí tưởng cao đẹp, hùng tráng, phi thường, mang tầm vóc vũ trụ. =>Đem hình ảnh chim bằng để ẩn dụ cho tư thế ra đi của Từ Hải, Nguyễn Du muốn khẳng định Từ Hải chính là bậc anh hùng cái thế, có tầm vóc phi thường, sánh ngang với đất trời, vũ trụ.

Tiểu kết: Thể hiện ước mơ về người anh hùng lí tưởng của Nguyễn Du: chân dung kì vĩ, chí khí, bản lĩnh, tài năng phi thường, thực hiện giấc mơ công lí.

b.Nghệ thuật: Xây dựng nhân vật bằng những hình ảnh ước lệ. Thông qua hành động, lời thoại trực tiếp, thể hiện sự tự tin, bản lĩnh nhân vật => Lý tưởng hóa nhân vật mang cảm hứng ngợi ca

3. Liên hệ với thực tiễn của thanh niên ngày nay

– Lý tưởng sống là cái đích tốt đẹp mà mỗi con người muốn hướng tới, là lí do, mục đích mà mỗi con người mong mỏi đạt được. Người có lý tưởng sống cao đẹp là người luôn suy nghĩ và hành động để hoàn thiện mình hơn, giúp ích cho mình, gia đình xã hội và đất nước.

– Thanh niên sống phải có lý tưởng, và quyết tâm thực hiện lý tưởng, hoài bão của mình. Trên thực tế có khá nhiều thanh niên đã và đang sống với lý tưởng cao đẹp, đáng ngợi ca. Nhưng bên cạnh đó vẫn còn 1 số thanh niên sống không lý tưởng, sống ích kỷ… cần lên án

– Là 1 học sinh thanh niên của thế kỉ XXI với bước hội nhập hiện nay, em sẽ ra sức học tập và sống có lý tưởng để thật sự là 1 người có ích cho xã hội.

4,0

1,0