Lý thuyết về este

I. ĐỊNH NGHĨA, ĐỒNG PHÂN, DANH  PHÁP

1. Định nghĩa

VD: CH₃COOH + C₂H₅OH $\overset {{H_2}S{O_4},\,{t^0}} \leftrightarrows $ CH₃COOC₂H₅  + H₂O

=>ĐN: Khi ta thay thế nhóm (-OH) trong phân tử axit bằng gốc (-OR') thì thu được este

                      RCOOH  → R - COOR' (R' ≠ H)

Chú ý:Cách viết khác của este

R - COO - R' hoặc R' - OOC - R  hoặc R' - OCO - R (R'≠ H)

R là gốc xuất phát từ axit, còn R' là gốc xuất phát từ ancol

* Công thức của este đa chức

2. Đồng phân

- Đồng phân của este no, đơn chức, mạch hở: RCOOR^’ hoặc C_nH_2nO₂ (n≥ 2)

- Cách viết đồng phân este:

Bước 1: Tính k (tổng số liên kết π và vòng trong phân tử), tìm số liên kết π trong gốc hidrocacbon.

Bước 2: Viết các đồng phân của este fomat HCOOR’ (R’ mạch không nhánh, có nhánh).

Bước 3: Thực hiện chuyển lần lượt 1 cacbon từ gốc R’ sang gốc R cho đến khi R’ chỉ còn 1 cacbon thì dừng lại.

VD:Viết đồng phân của este có CTPT sau: C₄H₈O₂

Bước 1:  k =\(\frac{{2 + 2.4 - 8}}{2} = 1\). Vì este đơn chức có 1 liên kết π trong nhóm COO nên gốc R và R’ đều là gốc hidrocacbon no.

Bước 2: Viết đồng phân este trên theo thứ tự như sau:

                            1. H - COO - CH₂ - CH₂ - CH₃

                            2. H - COO - CH (CH₃) - CH₃

                            3. CH₃ - COO - CH₂ - CH₃

                            4. CH₃ - CH₂ - COO - CH₃

Bước 3: Ta thấy ở đồng phân thứ 4: R’ chỉ còn 1C nên đã là đồng phân cuối cùng, nếu tiếp tục chuyển 1C qua R thì R’ trùng H (axit cacboxylic)

Chú ý:

-Công thức tính nhanh số đồng phân este no, đơn chức C_nH_2nO₂ : 2^n-2(2< n< 5)

- Phân biệt đồng phân (tính cả đồng phân hình học) ≠ đồng phân cấu tạo (không tính đồng phân hình học)

- Ứng với công thức C_nH_2nO₂ có các loại đồng phân mạch hở sau:

             +) Axit no, đơn chức: C₂H₅COOH

             +) Este no, đơn chức: CH₃COOCH₃

             +) Anđehit – rượu: HO – CH₂ – CH₂ – CHO

             +) Xeton – rượu: CH₃ – CO – CH₂OH

             +) Anđehit – ete: CH₃ – O – CH₂ – CHO

             +) Xeton – ete: CH₃ – O – CH₂ – CO – CH₃

3. Danh pháp: R - COO - R'

a. Nếu ancol đơn chức R’OH:

Tên este = tên gốc hidrocacbon R’+ tên gốc axit ("ic" → "at")

VD:

     

b. Nếu ancol đa chức:

Tên este = tên ancol + tên gốc axit ("ic" → "at")

II. TÍNH CHẤT VẬT LÝ

1. Trạng thái:  Đa số ở trạng thái lỏng. Những este có KLPT rất lớn có thể ở trạng thái rắn ( như mỡ động vật, sáp ong …)

2.Nhiệt độ sôi: Thấp, dễ bay hơi do không tạo liên kết hidro giữa các phân tử.

3.Tính tan: Ít tan hoặc không tan trong nước do không tạo liên kết hidro giữa các phân tử với nước.

4. Đa số các este có mùi thơm đặc trưng:

- Isoamyl axetat: CH₃COOCH₂CH₂(CH₃)₂: mùi chuối

- Etyl butirat: CH₃CH₂CH₂COOC₂H₅: mùi dứa

- Geranyl axetat: CH₃COOC₁₀H₁₇: mùi hoa hồng…

Bài viết gợi ý: