NHIỄM SẮC THỂ VÀ ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ

NHIỄM SẮC THỂ VÀ ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THẾ

A. LÝ THUYẾT 

I.   HÌNH THÁI CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ

 1. Hình thái NST

- Ở vi khuẩn: NST chỉ là phân tử ADN trần, có dạng vòng, không liên kết với prôtêin.

- Ở virus: NST cũng là ADN trần, 1 số khác NST là ARN.

- Ở sinh vật nhân  chuẩn:

    +    Mỗi NST gồm 2 cromatit gắn nhau ở tâm động.

    +    Trong tế bào sinh dưỡng (tế bào xôma) mỗi NST có 1 cặp giống nhau về hình thái được gọi là cặp NST tương đồng

2. Cấu trúc siêu hiển vi NST

*         Hình thái: chứa 3 trình tự Nu đặc biệt

     +    Tâm động: vị trí liên kết với thoi phân bào.

     +     Đầu mút: bảo vệ NST, giúp các NST không dính vào nhau.

     +     Trình tự khởi đầu nhân đôi: trình tự tại đó ADN bắt đầu nhân đôi.

·*         Cấu trúc hiển vi

       -Đoạn ADN gồm 146 cặp Nu và 8 protein histon  à nucleoxom à sợi cơ bản ( đk 11nm) àsợi chất nhiễm sắc ( đk 30nm) à sợi siêu xoắn ( đk 300nm)  àcromatic ( đk 700nm)

               II. ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST

- Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc của NST, dạng đột biến này làm sắp xếp lại trình tự các gen và thay đổi hình dạng, cấu trúc của NST.

         + Bên trong 1 NST: mất đoạn, đảo đoạn, lặp đoạn.

         + Giữa các NST: chuyển đoạn.

- Do các tác nhân vật lí như tia phóng xạ, hóa chất độc hại như thuốc trừ sâu, diệt cỏ, do virus... hoặc do sự biến đổi sinh lí nội bào.

 1. Mất đoạn:

- Mất đi 1 đoạn NST, mất đoạn thường gây chết hay giảm sức sống.

VD: +Ở người mất 1 đoạn ngắn NST số 5 gây nên hội chứng “tiếng mèo kêu“. Trẻ mắc hội chứng này chậm phát triển trí tuệ, có   những khác thường về hình thái cơ thể và tiếng khóc tương tự tiếng mèo kêu

       + Ở người mất 1 đoạn NST số 21 gây bệnh ung thư máu ác tính (do cơ thể không sản sinh được hồng cầu)

 +Ở thực vật (ngô) hiện tượng mất đoạn nhỏ không giảm sức sống nên người ta áp dụng hiện tượng này để loại khỏi NST những gen không mong muốn.

 2. Lặp đoạn:

- Là 1 đoạn NST có thể lặp lại 1 hay nhiều lần, làm tăng số lượng gen trên đó. Nhìn chung lặp đoạn không gây hậu quả nặng nề như mất đoạn.

 VD:     + Lặp đoạn 16A trên NST X ảnh hưởng đến hình dạng mắt của ruồi giấm 

            + Lúa đại mạch đột biến lặp đoạn dẫn tới tăng hoạt tính enzim amilaza.

3. Đảo đoạn:

- Là 1 đoạn NST đứt ra rồi đảo ngược 180^o và nối lại làm thay đổi trình tự phân bố các gen trên đó. Đảo đoạn có thể chứa hoặc không chứa tâm động. ĐB đảo đoạn thường ít ảnh hưởng đến sức sống do vật liệu di truyền không bị mất.

 VD: Ở muỗi đột biến đảo đoạn lặp lại nhiều lần có thể tạo nên loài mới

 4. Chuyển đoạn:

- Là sự trao đổi đoạn giữa các NST không tương đồng, một số gen trong nhóm liên kết này chuyển sang nhóm liên kết khác. Chuyển đoạn lớn thường gây chết hay mất khả năng sinh sản. Đôi khi chuyển đoạn là cơ chế để hình thành loài mới tức thì.

VD: +Ở thực vật (lúa, chuối, đậu), người ta chuyển những nhóm gen mong muốn từ NST của loài này sang NST của loài khác. 

 + Ở người, đột biến chuyển đoạn NST số 22 và NST số 9 à NST số 22 ngắn hơn à ung thư máu ác tính.

B. CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM

Câu 1 Đoạn ADN cuốn quanh một nucleoxôm có đặc điểm

               A. Cuộn quanh 3/2  vòng quanh lõi histon        B. Chứa 15-85 cặp nucleotit

               C. Chứa 146 cặp bazo nito.                               D. Sợi ADN mạch đơn

Đáp án C: Đoạn ADN cuốn quanh 1 nucleoxom có đặc điểm là : là ADN mạch kép, chứa 146 cặp Nu 

Câu 2 Trong cá mức cấu trúc siêu hiển vi của nhiễm sắc thể điển hình ở sinh vật nhân thực, mức cấu trúc nào sau đây có đường kính 700nm?

                  A. Sợi cơ bản.    B, vòng xếp cuộn     C. Sợi nhiễm sắc    D. cromatit

Đáp án D :Cấu trúc có đường kính là 700 nm là cromatit.

Câu 3  Nhiễm sắc thể ở sinh vật nhân chuẩn được cấu tạo nhiễm sắc gồm:

1.  ARN

2.  Prôtêin loại histon

3.  ADN

4.  Lipit

Các thành phần có trong NST ở sinh vật nhân chuẩn là:

A.     2 và 4

B.     2 và 3

C.     1 và 3

D.     1 và 4

Đáp án B Nhiễm sắc thể ở sinh vật nhân chuẩn cấu tạo từ protein loại histon và ADN . 

Câu 4: Cấu trúc siêu hiển vi của nhiễm sắc thể gồm ADN và prôtêin histon được xoắn lần lượt theo các cấp độ

A.  ADN + histôn → sợi nhiễm sắc → sợi cơ bản → nuclêôxôm → sợi crômatit → NST.

B. ADN + histôn → nuclêôxôm → sợi nhiễm sắc → sợi cơ bản → sợi crômatit → NST.

C.  ADN + histôn → sợi cơ bản → nuclêôxôm → sợi nhiễm sắc → sợi crômatit → NST

D.  ADN + histôn → nuclêôxôm → sợi cơ bản → sợi nhiễm sắc → sợi crômatit → NST.

Đáp án D Cấu trúc siêu hiển vi của nhiễm sắc thể là:ADN + histôn→nuclêôxôm→sợi cơ bản→sợi nhiễm sắc → sợi crômatit → NST.

Câu 5 Thành phần hóa học của nhiễm sắc thể ở sinh vật nhân thực gồm

            A. ADN và prôtêin không phải loại histon.                 B. ARN và prôtêin loại histon.

            C. ARN và prôtêin không phải loại histon.                  D. ADN và prôtêin loại histon.

Thành phần hóa học của NST ở sinh vật nhân thực là AND và protein loại histon . Đáp án D

Câu 6: Khi nói về nhiễm sắc thể ở tế bào nhân thực, có các phát biểu sau:

(1)   Cấu trúc cuộn xoắn tạo điều kiện cho sự nhân đôi nhiễm sắc thể.

(2)   Nhiễm sắc thể là vật chất di truyền ở cấp độ phân tử.

(3)  Thành phần hóa học chủ yếu của nhiễm sắc thể là ARN và prôtêin.

(4)   Đơn vị cấu trúc cơ bản của nhiễm sắc thể là nuclêôxôm.

Số phát biểu không đúng là

A. 2                                 B. 3.                                  C. 1                                  D. 4

Các phát biểu không đúng là 1,2,3

1, cấu trúc cuộn xoắn tạo điều kiện cho sự phân li NST. Còn cấu trúc mở xoắn mới tạo điều kiện cho sự nhân đôi NST

2, NST là vật chất di truyền cấp độ tế bào

3, thành phần hóa học chủ yếu của NST là ADN và protein 

Đáp án B

Câu 7:Bảng sau cho biết một số thông tin về hoạt động của nhiễm sắc thể trong tế bào lưỡng bội của một  loài động vật:

      Trong các phương án tổ hợp ghép đôi, phương án đúng là

A. 1- b; 2- c; 3- d; 4- a.                                             B. 1- b; 2- d; 3- c; 4- a.

     C. 1- a; 2- d; 3- c; 4- b.                                             D. 1- a; 2- d; 3- b; 4- c. 

Phương án đúng là 1- b; 2- d; 3- c; 4- a .

Đáp án B

Câu 8:Ở sinh vật nhân thực, vùng đầu mút của nhiễm sắc thể.

A.  là vị trí liên kết với thoi phân bào giúp nhiễm sắc thể di chuyển về các cực của tế bào.

B.   là vị trí duy nhất có thể xảy ra trao đổi chéo trong giảm phân.

C.  là những điểm mà tại đó phân tử ADN bắt đầu được nhân đôi.

          D.  có tác dụng bảo vệ các nhiễm sắc thể cũng như làm cho các nhiễm sắc thể không dính vào nhau

Đáp án D

Câu 9: Một đoạn sợi cơ bản trong nhiễm sắc thể ở người có 10 nuclêôxôm và 9 đoạn ADN nối giữa các nuclêôxôm , trong mỗi đoạn nối có 50 cặp nucleotit. Hãy xác định chiều  dài của đoạn ADN trên ?

                A. 12988 A^o                    B. 6494 A^o                               C. 3247 A^o                             D. 3818 A^o 

1 nucleoxom có 146 cặp nucleotit, có chiều dài là 146 x 3,4 = 496,4 A^o

1 đoạn ADN nối có 50 cặp nucleotit, có chiều dài là 50 x 3,4 = 170 A^o

Vậy chiều dài đoạn ADN trên là : 10 x 496,4 + 9 x 170 = 6494 A^o

Đáp án B

Câu 10 Có 3 tế bào sinh tinh có kiểu gen AaBbDdEe thực hiện giảm phân, biết quá trình giảm phân bình thường, không có đột biến xảy ra. Số loại giao tử ít nhất và nhiều nhất có thể là

A. 2 và 6.                             B. 1 và 16.                       C. 1 và 8.                         D. 2 và 16.

Giao tử ít nhất là khi các tế bào có kiểu giảm phân giống nhau sinh ra 2 giao tử

Giao tử nhiều nhất khi 3 tế bào giảm phân khác nhau sinh ra 6 giao tử

      Đáp án A

ĐỂ VẬN DỤNG VÀ NẮM CHẮC KIẾN THỨC BẠN CÓ THỂ THI THỬ ĐỀ TRẮC NGHIỆM VỀ PHẦN NÀY TRÊN LOGA.VN . TẤT CẢ CÂU HỎI ĐỀU CÓ ĐÁP ÁN VÀ GIẢI CHI TIẾT.

             CHÚC BẠN HỌC TẬP THẬT TỐT !

Trắc nghiệm thông hiểu- VD - VDC: https://loga.vn/chi-tiet-de-thi/8780/bai-tap-thong-hieu-vd-vdc-ve-di-truyen-va-bien-di-cap-te-bao

Bài viết gợi ý: