TRUYỀN TIN QUA XINAP
A. LÝ THUYẾT CẦN NHỚ
1. Khái niệm Xinap
Xináp là điện tiếp xúc giữa tế bào thần kinh với tế bào thần kinh, giữa tế bào thần kinh với loại tế bào khác (tế bào cơ, tế bào tuyến...).
.png)
2. Cấu tạo xinap:
Xináp gồm màng trước, màng sau, khe xináp và chùy xináp.
.png)
- Chùy xinap: Ngoài có màng bao bọc gọi là màng trước xinap. Trong chùy chứa ty thể và các bóng chứa chất trung gian hóa học (axêtincôlin, norađrênalin, đôpamin, serôtônin,.....). Có khoảng 50 loại chất trung gian hóa học nhưng mỗi xinap chỉ chứa một loại chất trung gian hóa học.
- Khe xinap: Là 1 khe nhỏ nằm giữa màng trước và màng sau xinap.
- Màng sau xinap: Trên màng có các thụ thể tiếp nhận chất trung gian hóa học. Có các enzim đặc hiệu có tác dụng phân giải chất trung gian hóa học. Chất trung gian hóa học phổ biến nhất ở thú là axêtincôlin và norađrênalin
3. Quá trình truyền tin qua xinap:
+ Xung thần kinh lan truyền đến chùy xináp và làm Ca2+ từ dịch ngoại bào đi vào trong chùy xináp.
+ Ca2+ làm cho các bóng chứa chất trung gian hóa học gắn vào màng trước và vỡ ra. Chất trung gian hóa học đi qua khe xináp đến màng sau.
+ Chất trung gian hóa học gắn vào thụ thể ở màng sau gây xuất hiện điện thế họat động ở màng sau. Điện thế hoạt động (xung thần kinh) hình thành lan truyền đi tiếp.
.png)
4. Đặc điểm của quá trình truyền tin qua xinap:
+ Tốc độ lan truyền chậm do trải qua nhiều giai đoạn và qua môi trường dịch mô.
+ Thông tin được truyền qua xinap nhờ chất trung gian hóa học.
+ Xung thần kinh chỉ được truyền theo một chiều, từ màng trước xinap sang màng sau xi nap.
B. BÀI TẬP TỰ LUYỆN
Câu 1. Mô tả cấu tạo của xinap hóa học?
Lời giải:
Cấu tạo của xináp hóa học gồm:
- Chùy xináp: có các bóng chứa chất trung gian hóa học.
- Màng trước xináp.
- Khe xináp.
- Màng sau xináp: có các thụ thể tiếp nhận chất trung gian hóa học.
Câu 2. Quá trình truyền tin qua xináp diễn ra như thế nào? Tại sao tin được truyền qua xináp chỉ theo một chiều, từ màng trước qua màng sau mà không thể theo chiều ngược lại?
Lời giải:
- Quá trình truyền tin quá xináp diễn ra như sau;
+ Xung thần kinh đến làm Ca2+ đi vào trong chùy xináp.
+ Ca2+ vào làm bóng chứa axêtincôlin gắn vào màng trước và vỡ ra, giải phóng axêtincôlin vào khe xináp.
+ Axêtincôlin gắn vào thụ thể trên màng sau và làm xuất hiện điện thế hoạt động lan truyền đi tiếp.
- Tin được truyền qua xináp chỉ theo một chiều, từ màng trước qua màng sau mà không thể theo chiều ngược lại vì phía màng sau không có chất trung gian hóa học để đi về phía màng trước và ở màng trước không có thụ thể tiếp nhận chất trung gian hóa học.
Câu 3. Chất trung gian hóa học có vai trò như thế nào trong truyền tin qua xináp?
Lời giải:
Chất trung gian hóa học có vai trò quan trọng trong việc truyền tin qua xináp:
Chất trung gian hóa học được giải phóng khỏi các bóng xináp sẽ đi qua khe xináp và gắn vào thụ thể ở màng sau xináp, làm thay đổi tính thấm ở màng sau và làm xuất hiện xung thần kinh (điện thế hoạt động) lan truyền đi tiếp.
Câu 4. Tại sao xung thần kinh được dẫn truyền trong một cung phản xạ chỉ theo một chiều?
Lời giải:
Trong một cung phản xạ xung thần kinh chỉ được dẫn truyền đi theo một chiều vì: các nơron trong cung phản xạ liên hệ với nhau qua xináp, mà xináp chỉ cho xung thần kinh đi theo một chiều.
C. BÀI TẬP TỰ LUYỆN
Câu 1. Thụ thể tiếp nhận chất trung gian hóa học nằm ở
A. Màng trước xinap
B. Khe xinap
C. Chùy xinap
D. Màng sau xinap
Câu 2. Qua trình truyền tin qua xináp diễn ra theo trật tự:
A. Khe xinap → màng trước xinap → chùy xinap → màng sau xinap
B. Chùy xinap → màng trước xinap → khe xinap → màng sau xinap
C. Màng sau xinap → khe xinap → chùy xinap → màng trước xinap
D. Màng trước xinap → chùy xinap → khe xinap → màng sau xinap
Câu 3. Trong xinap, chất trung gian hóa học nằm ở
A. Màng trước xinap
B. Chùy xinap
C. Màng sau xinap
D. Khe xinap
Câu 4. Chất trung gian hóa học phổ biến nhất ở động vật có vú là
A. Axêtincôlin và đôpamin
B. Axêtincôlin và serôtônin
C. Serôtônin và norađrênalin
D. Axêtincôlin và norađrênalin
Câu 5. Xinap là diện tiếp xúc giữa
A. Các tế bào ở cạnh nhau
B. Tế bào thần kinh với tế bào tuyến
C. Tế bào thần kinh với tế bào cơ
D. Các tế bào thần kinh với nhau hay giữa tế bào thần kinh với tế bào khác loại (tế bào cơ, tế bào tuyến,…)
Câu 6. Đặc điểm không có trong quá trình tuyền tin qua xinap là
A. Các chất trung gian hóa học gắn vào thụ thể màng sau làm xuất hiện xung thần kinh rồi lan truyền đi tiếp
B. Các chất trung gian hóa học trong các bóng Ca2+ gắn vào màng trước vỡ ra và qua khe xinap đến màng sau
C. Xung thần kinh lan truyền tiếp từ màng sau đến màng trước
D. Xung thần kinh lan truyền đến chùy xinap làm Ca2+ đi vào trong chùy xinap
Câu 7. Điều không đúng với axêtincôlin sau khi xuất hiện xung thần kinh là
A. Axêtincôlin được tái chế phân bố tự do trong chùy xinap
B. Axêtincôlin bị axêtincôlinesteraza phân giải thành axêtat và côlin
C. Axêtat và côlin trở lại màng trước, đi vào chùy xinap và được tái tổng hợp thành axêtincôlin
D. Axêtincôlin tái chế được chứa trong các bóng xinap
Câu 8. Trong một cung phản xạ, xung thần kinh chỉ truyền theo một chiều từ cơ quan thụ cảm đến cơ quan đáp ứng vì
A. Sự chuyển giao xung thần kinh qua xinap nhờ chất trung gian hóa học chỉ theo một chiều
B. Các thụ thể ở màng sau xinap chỉ tiếp nhận các chất trung gian hóa học theo một chiều
C. Khe xinap ngăn cản sự truyền tin ngược chiều
D. Chất trung gian hóa học bị phân giải sau khi đến màng sau xinap
Câu 9. Yếu tố không thuộc thành phân xinap là:
A. Khe xinap
B. Cúc xinap
C. Các ion Ca2+
D. Màng sau xinap
Câu 10. Chú thích nào cho hình bên là đúng?
A. 1 – chùy xinap, 2 – khe xinap, 3 – màng trước xinap, 4 – màng sau, 5 – ti thể, 6 – túi chứa chất trung gian hóa học
B. 1 – chùy xinap, 2 – màng trước xinap, 3 – màng sau, 4 – khe xináp, 5 – ti thể, 6 – túi chứa chất trung gian hóa học
C. 1 – chùy xinap, 2 – màng trước xinap, 3 – khe xinap, 4 – màng sau, 5 – ti thể, 6 – túi chứa chất trung gian hóa học
D. 1 – màng trước xinap, 2 – chùy xinap, 3 – khe xinap, 4 – màng sau, 5 – ti thể, 6 – túi chứa chất trung gian hóa học
ĐÁP ÁN TRẮC NGHIỆM
.png)
