TIẾNG VIỆT 4 SOẠN BÀI NGƯỜI CON HIẾU THẢO
A. HOẠT ĐỘNG CƠ BẢN
1. Trò chơi: Tìm nhanh từ ghép, từ láy có tiếng cho trước
- Thầy cô làm chủ trò hô lên một tiếng, ví dụ xinh.
- Từng nhóm viết thật nhanh từ ghép, từ láy vào bảng nhóm hoặc giấy khổ to.
| Tiếng | Từ ghép | Từ láy |
| M: xinh | xinh đẹp | xinh xắn |
Gợi ý:
| Tiếng | Từ ghép | Từ láy |
| bàn | bàn luận | bàn bạc |
| ấm | ấm cúng | ấm áp |
| hỏi | chào hỏi | hỏi han |
| vui | vui nhộn | vui vẻ |
2. Nhận xét về các kiểu từ ghép.
So sánh hai từ ghép sau đây:
Bảnh trái (chỉ chung các loại bánh)
Bánh rán (chỉ một loại bánh nặn bằng bột gạo nếp, thường có nhân, rán chín giòn)
1) Từ ghép nào có nghĩa tổng hợp (nghĩa bao quát chung)?
2) Từ ghép nào có nghĩa phân loại (chỉ một loại nhỏ thuộc phạm vi nghĩa của tiếng thứ nhất)?
Gợi ý:
1) Bánh trái (tổng hợp)
2) Bánh rán (phân loại)
3. Tìm 3 từ ghép tổng hợp, 3 từ ghép phân loại trong các từ ghép (được in đậm) và xếp vào ô thích hợp:
a) Từ ngoài vọng vào tiếng chuông xe điện lẫn tiếng chuông xe đạp lanh canh không ngớt, tiếng còi tàu hỏa thét lên, tiếng bánh xe đập trên đường ray và tiếng máy bay gầm rít trên bầu trời.
(Tô Ngọc Hiến)
b) Dưới ô cửa máy bay hiện ra ruộng đồng, làng xóm, núi non. Những gò đông, bãi bờ với những mảng màu xanh, nâu, vàng, tráng và nhiều hình dạng khác nhau gợi những bức tranh giàu màu sắc.
(Theo Trần Lê Văn)
| Từ ghép tổng hợp | Từ ghép phân loại |
| M: ruộng đồng | M: đường ray |
Gợi ý:
| Từ ghép tổng hợp | a) ruộng đồng, làng xóm, núi non, gò đống, bãi bờ, hình dạng, màu sắc |
| Từ ghép phân loại | b) xe điện, xe đạp, tàu hỏa, đường ray, máy bay |
4. Tìm và xếp các từ láy trong đoạn văn sau vào nhóm thích hợp:
Gió rào rào nổi lên. Có một tiếng động gì lạ lắm. Những chiếc lá khô lạt xạt lướt trên cỏ. Cây xấu hổ sợ sệt, co rúm mình lại. Nó bỗng thấy xung quanh lao xao. He hé mắt nhìn: không có gì lạ cả. Lúc bấy giờ nó mới mở bừng những con mắt lá và quả nhiên không có gì lạ thật.
(Theo Trần Hoài Dương)
a) Từ láy có hai tiếng giống nhau ở âm đầu.
b) Từ láy có hai tiếng giống nhau ở vần.
c) Từ láy có hai tiếng giống nhau ở cả âm đầu và vần.
Gợi ý:
a) sợ sệt
b) lạt xạt, lao xao
c) rào rào, he hé
B. HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH
1. Cho 3 nhân vật: người mẹ ốm, người con bằng tuổi em và một bà tiên. Hãy tưởng tượng và xây dựng một cốt truyện về lòng hiếu thảo.
Xây dựng cốt truyện với các sự việc chính theo gợi ý:
- Sự việc 1: Bà mẹ ốm như thế nào?
- Sự việc 2: Người con chăm sóc mẹ như thế nào?
- Sự việc 3: Để chữa khỏi bệnh cho mẹ, người con gặp khó khăn gì?
M: Phải tìm một loại thuốc rất hiếm
- Sự việc 4: Bà tiên giúp hai mẹ con như thế nào?
M: + Cách 1: Cảm động về tình mẹ con, bà tiên bỗng hiện ra giúp.
+ Cách 2: Người con vượt qua rất nhiều khó khăn đi tìm bà tiên.
Gợi ý:
Cốt truyện:
- Bà mẹ ốm nặng
- Người con chăm sóc mẹ tận tụy ngày đêm
- Để chữa khỏi bệnh cho mẹ, người con phải tìm một loại thuốc rất hiếm tận núi cao.
- Bà tiên giả làm thầy thuốc, hiện ra chỉ đường cho cô bé.
C. HOẠT ĐỘNG ỨNG DỤNG
Cùng người thân chơi trò chơi thi tìm nhanh từ ghép phân loại và từ ghép tổng hợp có cùng tiếng đã cho.
Một người nêu ra một tiếng, người kia đưa ra một từ ghép phân loại, một từ ghép tổng hợp có tiếng đó rồi đổi lượt.
M: áo -> áo len (từ ghép phân loại), áo quần (từ ghép tổng hợp).
Gợi ý:
bàn -> bàn học, bàn ghế
sách -> sách Toán,
sách vở nhà -> nhà trẻ, nhà
cửa hoa —> hoa hồng, hoa quả
