Soạn bài người kể và ngôi kể trong văn bản tự sự
I. Phần bài học
a. Chuyển kể về ai ? Về việc gì ?
- Chuyển kể về anh thanh niên, cô gái trẻ và ông họa sĩ.
- Kể về cuộc chia tay giữa thanh niên với cô kỹ sư trẻ và ông họa sĩ già.
b. Người kể là ai ?
- Người kể về phút chia tay giữa ba người không xuất hiện, không phải là một trong ba nhân vật trên.
- Vì : Nếu là một trong ba nhân vật thì ngôi kể phải thay đổi. Trong đoạn văn ta thấy các nhân vật đều trơ thành đối tượng miêu tả một cách khách quan : « Anh thanh niên vừa vào, kêu lên » « Cô kỹ sư nhếch mép, mặt đỏ ửng » « Bỗng người họa sĩ già quay lại ».
- Nếu là một trong ba nhân vật trên thì ngôi kể và lời văn phải thay đổi. Hoặc là người kể xưng « Mình » hoặc là gọi tên một trong ba nhân vật để kể lại chuyện. Như vậy, người kể chuyên ở đây là vô nhân xưng, không xuất hiện trong truyện.
c. Những câu « Những giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ » ; « Những người con gái sắp xa ta, biết không bao giờ gặp lại được nữa, hay nhìn ta như vậy » là nhận xét của người kể chuyện về anh thanh niên và suy nghĩ của anh. Nhận xét thứ hai, người kể chuyện như nhập vào anh thanh niên để nói hộ suy nghĩ và tinh cảm của anh nhưng vẫn là câu trần thuật của người kể chuyện. Câu nói đó không chi nói hộ anh thanh niên mà còn là tiếng lòng của nhiều người trong hoàn cảnh, tình huống của anh thanh niên. Nếu là tiếng nói trực tiếp của anh thanh niên thì tính khái quát sẽ bị hạn chế rất nhiều.
d. Căn cứ vào đâu có thể nhận xét : Người kể chuyện ở đây dường như thấy hết và biết tất cả mọi việc, mọi người, mọi hoạt động, mọi tâm tư tình cảm của nhân vật ?
Căn cứ vào chủ thể đứng ra kể chuyện, đối tượng được miêu tả, ngôi kể, điểm nhìn và lời văn ta có thể kết luận người kể chuyện ở đây dường như thấy hết, biết tất cả mọi việc, mọi người, mọi hành động, tâm tư, tình cảm của các nhân vật.
II. Luyện tập
Câu 1. Đoạn trích Những ngày thơ ấu – Nguyên Hồng.
- Người kể trong đoạn văn của Nguyên Hồng là nhân vật « Mình » (Ngôi thứ nhất) đó là lời kể của chú bé mồ côi cha, xa mẹ, ở với những người họ hàng cay nghiệt nay được gặp mẹ sau những ngày xa cách.
- Ưu điểm và hạn chế của ngôi kể.
+ Ưu điểm : Giúp người kể dễ đi sâu vào tâm tư, tìm cảm, miêu tả được những diễn biến tâm lý tinh vi, phức tạp diễn ra trong tâm hôn nhân vật « Mình ».
+ Hạn chế : Khó miêu tả bao quát các đối tượng khách quan, sinh động, khó tạo ra cái nhìn nhiều chiều, dễ gây sự đơn điệu trong giọng văn…
Câu 2. Kể lại đoạn truyện cho phù hợp với ngôi thứ nhất.
