Soạn bài sông nước Cà Mau của Đoàn Giỏi
I. Đọc – hiểu văn bản
Câu 1. Bài văn miêu tả cảnh sông nước vùng Cà Mau.
Trình tự :
- Càng đổ dần vào hướng Cà Mau xung quanh đơn điệu màu xanh sắc lá.
- Đi qua những địa danh cụ thể về Cà Mau.
- Thuyền đi xuôi dòng sông Nam Căn hùng vĩ, rộng lớn.
- Đến chợ Năm Căn.
Đây là trình tự xa xa đến gần. Càng gần phong cảnh và các chi tiết miêu tả càng đặc thù và độc đáo.
- Vị trí quan sát của người miêu tả chính là người đang ngồi trên con thuyền. Đây là nơi thích hợp nhất để tác giả miêu tả cảnh trước mắt của mình khi thuyền di chuyển từ vùng này đến vùng khác ; từ xa đến gần với trung tâm của Cà Mau.
Câu 2. Đoạn văn đầu ấn tượng bao trùm về sông nước Cà Mau.
- Ấn tượng ấy thể hiện qua cái nhìn :
+ Kênh rạch chi chít như mạng nhện.
+ Tất cả đều là màu xanh đơn điệu (trời, nước, chung quanh).
- Thể hiện qua thính giác : Tiếng rì rào của rừng, của sóng Biển Đông.
- Cảm giác : đơn điệu, ru ngủ.
Câu 3. Qua đoạn nói về cách đặt tên cho những dòng sông, con kênh ở Cà Mau, ta thấy các địa danh này rất nôm na giản dị, nó cứ theo đặc điểm riêng biệt mà gọi thành tên.
- Những địa danh này đã nói được những đặc điểm rất riêng biệt của thiên nhiên Cà Mau so với những vùng đất khác (những cây mái giầm ; những đám mây bo mắt ; những nơi tập trung con ba khía…).
Câu 4.
a. Những chi tiết thể hiện sự hùng vĩ của Cà Mau.
- Dòng sông : mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn giữa những đầu sóng trắng ; con sông rộng hơn nghìn thước…
- Rừng đước : dựng lên cao ngất như hai hãy trường thành vô tận ; ngọn bằng tăm tắp, đắp từng bậc màu xanh lá mạ xanh rêu, xanh chai lọ… lòa nhòa trong sương mù và khói sóng ban mai.
b. Câu văn có 3 động từ chỉ cùng một hoạt động của con thuyền theo trình tự không thể thay đổi được.
(1) Chèo thoát qua kênh.
(2) Đổ ra con sông.
(3) Xuôi về Năm Căn.
- Bởi đây là hành trình của con thuyền đi từ kênh, ra sông và sau đó ra dòng Năm Căn rộng ngàn mét.
- Cách dùng từ của tác giả không chỉ chính xác mà rất tinh tế. Nó nói lên được sự hồ hởi sắp đến với chợ Năm Căn, cái đích của chuyến đi.
c. Màu sắc của rừng đước thể hiện qua những từ :
- Màu xanh lá mạ : màu xanh còn con, màu xanh ngọc.
- Màu xanh rêu : xanh đậm hơn, đây là những cây đước nhiều tuổi hơn.
- Màu xanh chai lọ : màu xanh lòa nhòa ở trong khói của rừng đước xa hơn.
Những màu xanh này đã tạo được những bậc màu xanh của lớp rừng đước non gần nhất và những lớp rừng đước già hơn, xa hơn.
Câu 5. Những chi tiết hình ảnh thể hiện sự tấp nập đông vui, trù phú và độc đáo của chợ Năm Căn ở vùng Cà Mau :
- Những túp lều lá thô sơ bên cạnh những căn nhà hai tầng.
- Những đống gỗ cao như núi.
- Những cột đáy, thuyền chài, thuyền buôn dập dềnh trên sóng.
- Dọc theo sông là những lò than hầm gỗ đước.
- Những ngôi nhà ban đêm sáng rực đèn măng-sông.
- Đặc biệt nhất là người ta mua bán, ăn nhậu trên thuyền, trên sông nước.
- Nơi đây cũng là nơi quần tụ của một cộng đồng người sống hòa hợp : Đó là người Hoa Kiều, người Chà Châu Giang, người Miên với đủ giọng nói liu lô, đủ kiểu ăn mặc sặc sỡ.
Câu 6. Qua đoạn trích này, em cảm nhận được những nét rất đặc biệt về thiên nhiên và con người vùng Cà Mau, cực Nam của Tổ quốc. Em tự hào và yêu thêm một vùng đất, em rất muốn được du lịch về Năm Căn trên thuyền để cảm nhận được những điều mình đã học.
II. Luyện tập
1. Ta có thể kể và nêu một vài nét đặc sắc của con sông mình chứng kiến.
- Những con sông Nam Bộ thường co những cọc đáy, có những cù lao và nước chảy rất xiết, mùa lũ có từng đám (từng dề) lục bình trôi, bên bờ là đước bần, những đám ô rô, dừa nước ; những con thuyền đuôi tôm, những ghe bầu chợ nặng với tiếng máy nổ đinh tai.
- Những con sông miền Bắc và miền Trung thường hiền hòa trừ mùa lũ. Thuyền buồm ; tre xanh hai bờ ; nước trong, bãi cát vàng, bãi ngô non…
- Một số con sông có nét đặc biệt :
Sông Đuống trôi đi
Một dòng lấp lánh
Nằm nghiêng nghiên…
(Hoàng Cầm)
Quê hương tôi có con sông xanh biếc
Nước gương trong soi tóc những hàng tre.
(Tế Hanh)
Sông ơi nước trong đâu.
Mà bốn mùa mắt đỏ ?
Con chim nghiêng mắt ngó
Phù sa hồng đôi chân.
(Trần Đăng Khoa).
