Soạn bài Uy-lít-xơ trở về của Hô-me-rơ
(Trích Ô-đi-xê – sử thi Hi Lạp)
I. Gợi ý trả lời câu hỏi
Câu 1. Đoạn trích “Uy – lít – xơ trở về’’ có thể chia làm mấy đoạn ? Nêu nội dung của mỗi đoạn.
Đoạn trích trên có thể chia thành hai đoạn :
- Đoạn 1 : từ đầu … “là người kém gan dạ’’.
Nội dung : Cuộc đối thoại giữa bốn nhân vật (nhũ mẫu Ơ-ri-clê, con trai Tê-lê-mác, Pê-nê-lốp, Uy-lít-xơ), Pê-nê-lốp thận trọng chưa chịu nhận chồng.
- Đoạn 2 : còn lại
Nội dung : Pê-nê-lốp thử thách Uy-lít-xơ về bí mật của chiếc giường. Pê-nê-lốp nhận ra chồng.
Câu 2. Tâm trạng Uy-lít-xơ khi trở về gặp vợ biểu hiện như thế nào ? Cách ứng xử của chàng bộc lộ phẩm chất gì ?
- Khi Pê-nê-lốp không chịu nhận chàng là người chồng Uy-lít-xơ, chàng vẫn mỉn cười bảo : “Đừng làm rầy mẹ, mẹ còn muốn thử thách cha ở tại nhà này. Thế nào rồi mẹ con cũng sẽ nhận ra, chắc chắn như vậy ?’’. Điều này thể hiện sự nhẫn nãi, bình tĩnh của Uy-lít-xơ, đồng thời thể hiện niềm tin mãnh liệt của chàng đối với vợ.
- Uy-lít-xơ bàn với con là Tê-lê-mác việc đối phó với những gia đình quyền quý có người bị chàng giết. Điều này thể hiện sự khôn ngoan, sáng suốt của Uy-lít-xơ.
- Uy-lít-xơ hờn dỗi khi Pê-nê-lốp mãi vẫn không nhận ra chàng và chàng khóc khi nghe vợ giải thích nguyên nhân. Điều đó chứng tỏ Uy-lít-xơ là một người rất giàu tình cảm và rất yêu vợ.
Câu 3. Vì sao Pê-nê-lốp “rất đỗi phân vân’’ ? Việc chọn cách thử “bí mật chiếc giường’’ cho thấy vẻ đẹp gì về trí tuệ và tâm hồn của chàng ?
Pê-nê-lốp “rất đỗi phân vân’’ khi gặp Uy-lít-xơ vì nàng “luôn lo sợ có người đến đây, dùng lời đường mật để đánh lừa. Vì đời chàng thiếu gì người xảo quyệt, chỉ làm điều tai ác…’’.
Việc chọn thử thách về “bí mật của chiếc giường’’ cho thấy sự thận trọng, khôn ngoan và sự kiên trinh, chung thủy của Pê-nê-lốp. Nàng đã chọn phép thử này vì chỉ có nó mới là bằng chứng xác thực nhất, là dấu hiệu đáng tin cậy nhất để nhận ra chồng. Bí mật chiếc giường có thể giải tỏa nhiều mối nghi ngờ. Trước hết, để Pê-nê-lốp biết được người xưng danh Uy-lít- xơ là thật hay là giả. Thứ hai, chi tiết đó sẽ khẳng định sự thủy chung của Pê-nê-lốp đối với chồng, bởi vì sau hai mươi năm thì bí mật về chiếc giường cũng chỉ có nàng và chồng biết mà thôi. Sự thận trọng của Pê-nê-lốp cũng bởi vì tính chất phức tạp của thời đại, nàng phải luôn luôn trong tâm thế đối phó với những mưu mô đang đe dọa, rình rập gia đình nàng.
Câu 4. Cách kể của Hô-me-rơ qua đoạn trích tạo ra hiệu quả gì ? Biện pháp nghệ thuật nào thường được sử dụng để khắc họa phẩm chất nhân vật ? Biện pháp nghệ thuật nào được sử dụng ở khổ cuối của đoạn trích (“Dịu hiền… buôn rời’’).
Cách kể của Hô-me-rơ qua đoạn này thể hiện đặc trưng của phong cách kể chuyện sử thi, vừa chậm rãi, vừa tỉ mỉ, trang trọng. Ở đoạn trích này Pê-nê-lốp nghi ngờ, không tin Uy-lít-xơ là người chồng xa cách của mình. Do đó kiểu kể chuyện tỉ mỉ này tạo ra những đoạn đối thoại mang hình thức thăm dò, thử phản ứng từ đó dẫn tới bản chất của vấn đề.
Để khắc họa bản chất nhân vật, Hô-me-rơ thường sử dụng hình thức gọi nhân vậ bằng cụm danh – tính từ rất phổ biến trong sử thi Hi Lạp (ví dụ : Pê-nê-lốp thận trọng, nhũ mẫu Ơ-ri-clê hiền thảo, Uy-lít-xơ cao quý và nhẫn nại…). Điều này tạo cho sử thi phong cách riên, hấp dẫn, đặc sắc.
Biện pháp nghệ thuật được Hô-me-rơ sử dụng ở khố cuối đoạn trích (“Dịu hiền’’ … “buông rời’’) là biện pháp so sánh có đuôi dài, ở đây, Hô-me-rơ đã ví niềm vui tái ngộ của Pê-nê-lốp với Uy-lít-xơ cũng giống như hạnh phúc của con người thoát nạn biển khởi. Vế so sánh được nói trước, dài hơn với hình ảnh cụ thể, sinh động, như cái đòn bẩy nghệ thuật nhằm tôn lên sự việc được so sánh, tạo hiệu quả đặc biệt cho câu văn.
