Tác giả Nguyễn Tuân và hình tượng con sông Đà ( phân tích chi tiết)

_{NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ- NGUYỄN TUÂN}

Uyên bác, tài hoa, không quản nhọc nhằn để cố gắng khai phá kho cảm giác và liên tưởng phong phú, bộn bề nhằm tìm ra những chữ nghĩa xác đáng nhất, có khả năng làm lay động người đọc nhiều nhất.

“ Nguyễn Tuân là một nhà tùy bút lớn. Sự nghiệp sáng tác của ông phong phú và đạt được sự cân bằng giữa hai thời kì lịch sử trước và sau Cách mạng tháng Tám 1945. Qua cái mốc ấy, tư tưởng và phong cách của ông tất nhiên có những biến đổi nhất định. Nhưng dù biến đổi thế nào, vẫn trên một căn bản thống nhất của một cái tôi rất Nguyễn Tuân: tài hoa, uyên bác, thích cảm giác mạnh, suốt đời say mê đi tìm và diễn tả cái đẹp

Người lái đò Sông Đà rút trong tập Sông Đà (1960)- một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của Nguyễn Tuân sau Cách mạng tháng Tám

Sau Cách mạng tháng Tám 1945, tùy bút của Nguyễn Tuân ngày càng thêm chất kí. Nghĩa là tư liệu rất phong phú, bề bộn, nhất là tư liệu về địa lí, lịch sử, dân tộc học. Nhưng dưới ngòi bút của Nguyễn Tuân, những tư liệu ấy trở thành hình tượng sống động, thành những sinh thế, những nhân vật có linh hồn.

Vì vậy bài Tùy bút không chỉ có một nhân vật mà còn hai nhân vật: người lái đò và con sông Đà

“ Nguyễn Tuân là một trong những nhà văn hàng đầu của nền văn hoc Việt Nam hiện đại. Ông đặc biệt thành công ở truyện ngắn và tùy bút. Mỗi trang viết của Nguyễn Tuân đều bộc lộ sự tài hoa, tài tử, uyên bác. Người lái đò Sông Đà được rút từ tập Sông Đà (1960) là một trong những tùy bút xuất sắc nhất của Nguyễn Tuân. Nó là kết quả của chuyến đi thực tế lên Tây Bắc của nhà văn với mục đích đi tìm chất vàng của thiên nhiên sông núi cùng thứ vầng mười_ vẻ đẹp của người dân lao động đang nhiệt tình xây dựng Đất nước. Hình tượng sông Đà là đại diện cho chất vàng màu sắc sông núi Tây Bắc với sự pha trộn vẻ đẹp vừa hùng vĩ dữ dội vừa trữ tình thơ mộng”

“ Tây Bắc ư ? có riêng gì Tây Bắc

Khi lòng ta đã hóa những con tàu

Khi Tổ quốc bốn bề lên tiếng hát

Tâm hồn ta là Tây Bắc, chứ còn đâu.”

Chiến tranh qua đi trên mảnh đất Tây Bắc, vùng đất nơi đây lại trở về với vẻ đẹp thu hút con người khai phá và tìm tòi. Đã bao nhiêu con người quyết định đến với mảnh đất miền Tây để gắn bó và xây dựng nơi đây như quê hương thứ hai của mình. Hòa chung niềm cảm hứng ấy, Nguyễn Tuân cũng góp mình, hòa vào “ chuyến tàu lên Tây Bắc” ấy. Để rồi, Người lái đò Sông Đà ra đời, như một tiếng hát ca ngợi tôn vinh những vẻ đẹp của thiên nhiên và con người miền Tây. Ở đây, Nguyễn Tuân đã tập trung kiếm tìm một vẻ đẹp giàu chất tài hoa: đó là chất vàng, đặc biệt là chất vàng mười đã qua thử lửa ở tâm hồn người lao động đang nhiệt tình dựng xây đất nước....”

Ôi những dòng sông bắt nước từ đâu

Mà khi về đất nước mình thi bắt lên câu hát” .

( Đất nước- Nguyễn Khoa Điềm)

Tổ quốc Việt Nam có trăm núi nghìn sông diễm lệ, có biết bao lời thơ, câu hát và trang văn đã cất lên để ngợi ca sông núi. Tuỳ bút Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân là một trường hợp như thế. Tác phẩm không chỉ thể hiện rõ nét phong cách nghệ thuật tài hoa độc đáo mà còn bộc lộ tấm lòng gắn bó sâu sắc của nhà văn đối với mảnh đất miền Tây Bắc tổ quốc. Bên cạnh hình tượng người lái đò trí dũng là hình tượng con sông Đà được khắc hoạ với hai nét tính cách tiêu biểu: hung bạo và trữ tình.

Nhà văn Nguyễn Minh Châu thật có lí khi cho rằng: “ Nguyễn Tuân là một cái định nghĩa về người nghệ sĩ”. Vâng! là người nghệ sĩ chân chính nên Nguyễn Tuân luôn tìm mọi cách để kiếm tìm và phát hiện cái mới lạ, độc đáo trên cơ sở của vẻ đẹp ở đời. Tuỳ bút Người lái đò sông Đà là kết quả của hành trình bền bỉ và sáng tạo về vẻ đẹp kì diệu của thiên nhiên và con người Tây Bắc. Bằng sự tài hoa, uyên bác, Nguyễn Tuân đã khắc hoạ một dấu ấn không thể mờ phai về con sông miền Tây Bắc vừa hung bạo vừa trữ tình.

 “ Bằng tình yêu thiên nhiên đất nước kết hợp với ngôn từ độc đáo, tài hoa, Nguyễn Tuân đã tái hiện lên một khung cảnh Tây Bắc thật hùng vĩ mà cũng thật trữ tình , làm ta thêm tự hào về núi sông Tổ quốc nguy nga, tráng lệ. Sông Đà quả là một quà tặng vô giá của thiên nhiên là một công trình nghệ thuật bậc thầy của tùy bút Nguyễn Tuân.”

HÌNH TƯỢNG SÔNG ĐÀ:

Tham khảo:

“ Năm 1958, Nguyễn Tuân có dịp lên Tây Bắc để thực tế vùng đất và con người nơi đây. Chính vùng đất này đã để lại trong tâm hồn người nghệ sĩ ấy một “cố nhân”- Sông Đà. Năm 1960, tùy bút Sông Đà ra đời và thực sự người ta đã thấy một thiên tùy bút bậc thầy. Đặc biệt con sông Đà đã trở thành hình tượng nghệ thuật độc đáo.

Dưới ngòi bút Nguyễn Tuân, con Sông Đà không phải là thiên nhiên vô tri vô giác nữa mà là một sinh thể đầy sống động, một nhân vật đầy sức sống và có tính cách hẳn hoi. Nó có hai nét tính cách đối lập với nhau- “ hung bạo và trữ tình”. Hai nét tính cách ấy đã khơi nguồn cảm xúc nghệ thuật của Nguyễn Tuân- một cây bút vốn luôn luôn khao khát những cảm giác, cảm xúc mới lạ, nồng nàn, say đắm. Chính vì thế, ngay từ lời đầu tiên của tác phẩm, tác giả đã dẫn hai câu thơ nổi tiếng của Nguyễn Quang Bích “ Chúng thủy giai đông tẩu- Đà giang độc bắc lưu” có nghĩa là “ Mọi dòng sông đều chảy về hướng Đông chỉ riêng sông Đà chảy về hướng bắc”. Đó chính nét ngang tàng khác lạ của dòng sống khiến người đọc không thể không đi sâu khám phá những trang tùy bút tài hoa viết về Đà giang của cụ Nguyễn. “

Vẻ đẹp của sông Đà trước hết thể hiện ở vẻ đẹp hung bạo.

Về tính cách hung bạo của Sông Đà thì từ xa xưa ông cha ta đã diễn tả bằng biểu tượng Sơn Tinh- Thủy Tinh :” Núi cao sông hãy còn dài- Năm năm báo oán đời đời đánh ghen”

Nguyễn Tuân thì không thể dùng lối nói huyền thoại như thế, ông phải dựng lên những bức tranh chân thực về những cảnh tượng hùng vĩ và dữ dội của con sông Đà khiến người đọc cũng phải rùng mình rợn tóc gáy trước cảnh thực. Ông đã tung ra biết bao chữ nghĩa đắt giá, biết bao thủ pháp có sức diễn tả mãnh liệt để quyết tâm một phen thi tài với Tạo hóa. Ấn tượng đầu tiên với Sông Đà, đó là những vách đá cao ngất cùng những quãng ghềnh cuồn cuộn nước chảy:

“ Hùng vĩ của Sông Đà không chỉ có thác đá. Mà nó còn là cảnh đá bờ sông, dựng vách thành, mặt sông chỗ ấy chỉ lúc đúng ngọ mới thấy mặt trời. Có vách đá thành chẹt lòng Sông Đà như một cái yết hầu....”

• • • Tham khảo:
    • “ Nhà văn giới thiệu sông Đà qua những lời văn đầy ấn tượng. Sông Đà mang diện mạo tâm địa của “một thứ kẻ thù số một”. Điển hình cho thứ hiện mạo hung bạo của Sông Đà có lẽ là bờ sông hùng vĩ với “ đá dựng vách thành. Vách đá chẹn lòng sông như một cái yết hầu”. Nếu những con sông khác có bờ bãi êm đềm thơ mộng với “cát trắng phẳng lì” “ xanh xanh bãi mía bờ dâu ngô khoai biêng biếc” ( Hoàng Cầm) thì Sông Đà lại sừng sững vững trãi với  những vách núi cao dựng đứng ở phía thượng nguồn khiến dòng sông trở nên thật thâm nghiêm và bí ẩn. Những quãng lòng sông bị thắt hẹp lại, chẹt giữa những vách núi cao vút dựng đứng thì “ mặt sông chỗ ấy chỉ lúc đúng ngọ mới thấy mặt trời”. Nhà văn liên tưởng tạo cho người đọc cảm giác như người đứng ở hè của một cái ngõ mà ngước lên khung cửa sổ tầng nhà thứ mấy nào vừa tắt vụt đèn điện. Sự liên tưởng so sánh ấy làm tăng cảm giác về sự hun hút thăm thẳm của lòng sông qua cái nhìn rợn ngợp của người quan sát.”

“ dài hàng cây số nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè suốt năm như lúc nào cũng đòi nợ xuýt bất cứ người lái đò Sông Đà nào tóm được qua đấy”

• • • Tham khảo:
    • “ Sự hung bạo của Sông Đà còn thể hiện ở “ dài hàng cây số nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè suốt năm như lúc nào cũng đòi nợ xuýt”. Sử dụng điệp cấu trúc câu , phép nhân hóa , các câu ngắn nhịp gấp gáp gối lên nhau tầng tầng lớp lớp, nhà văn đã diễn tả được sự nối tiếp, luân chuyển xô đẩy của các thế lực nước, đá, sóng, gió Sông Đà. Tất cả tạo thành sức mạnh khủng khiếp dữ dội, để lật ngược bụng thuyền ra. Hình ảnh những con sóng cứ chồm lên, va vào vách đá, vút lên cao, vút lên cao rồi lại đổ ụp xuống. Thật khủng khiếp. Từ đây, người đọc có thể hình dung sự hung hãn tột cùng của con sông Đà với tâm địa hung hãn lì lợm, sẵn sàng lấy đi tính mạng của bất cứ thứ gì qua tay chúng.”

“ Nước ở đây thở và kêu như cửa cống bị sặc. Trên mặt cái hút xoáy tít đáy, cũng đang quay lừ lừ những cánh quạ đàn. Không thuyền nào dám men gần những cái hút nước ấy, thuyền nào qua cũng chèo nhanh để lướt quãng sông, y như ô tô sang số ấn ga cho nhanh để vút qua một quãng đường mượn cạp ra ngoài bờ vực. Chèo nhanh và tay lái cho vững mà phóng qua cái giếng sâu nước ặc ặc lên như vừa rót dầu sôi vào.”

• • • +  Một loạt so sánh sống động, đặc sắc khiến cái hút nước hiện ra trong hình ảnh cái giếng bê tông xoáy tít, trong âm thanh ghê rợn của cửa cống cái bị sặc... hoặc trong hình ảnh và âm thanh khi tưởng tưởng ra mặt nước đâng bị rót dầu sôi- đó là những hình ảnh âm thanh cho thấy cả sức mạnh và sự hung bạo của những cái hút nước

+ Các từ láy tượng hình “ lừ lừ”, từ láy tượng thanh “ặc ặc” góp phần làm hiện ra cả hình ảnh và âm thanh của hút nước như một quái vật đang giận dữ đến ghê người

“ Có những thuyền đã bị cái hút nó hút xuống, thuyền trồng ngay cây chuối ngược rồi vụt biến mất đi, bị dìm và đi ngầm dưới lòng sông đến mươi phút sau mới thấy tan xác ở khuỷnh sông dưới.”

+ Sức mạnh ghê gớm của những cái hút nước nuốt trọn tất cả những gì vô tình rơi vào nó

“ Tôi sợ hãi mà nghĩ đến một anh bạn quay phim táo tợn nào muốn truyền cảm giác lạ cho khán giả, đã dũng cảm dám ngồi vào một cái thuyền thúng tròn vành rồi cho cả thuyền cả mình cả máy quay xuống đáy cái hút Sông Đà- từ đáy cái hút nhìn ngược lên vách thành hút mạch sông chênh nhau tới một cột nước cao tới vài sải....”

+ Cái hút nước được miêu tả bằng thủ pháp điện ảnh, góc nhìn ấn tượng khi hất ngược lên một cách sống động , truyền cảm từ hình khối của một thành giếng xây bằng nước cho đến màu sắc của dòng sông nước xanh ve, thậm chí cho đến cả cảm giác sợ hãi chân thực của con người khi phải đứng trong lòng một khối pha lê xanh như sắp vỡ tan và bất cứ lúc nào cũng có thể đổ ụp xuống người.

• Thủ pháp nhân hóa liên tưởng so sánh, sử dụng động từ mạnh đã làm cho hình ảnh con Sông Đà thật ghê rợn như một nhân vật mang tâm địa độc ác với các kiểu khôn khéo, ranh ma.
• Sức tưởng tượng của Nguyễn Tuân đã được đẩy lên mức kì khu kì quái do cái động lực bướng bỉnh: “ không chịu lùi bước trước Tạo Hóa.”

• Dẫn dắt: Dưới ngòi bút của Nguyễn Tuân, con sông Đà thực sự đã trở thành một loài thủy quái khủng lồ. Tiếng gầm gào của nó qua những thác dữ từ xa đã thấy dễ sợ:

“ Tiếng thác nghe như oán trách gì, rồi lại như là van xin, rồi lại như là khiêu khích, giọng gằn mà chế nhạo. Thế rồi nó rống lên như tiếng một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu rừng tre nứa nổ lửa, đang phá tuông rừng lửa, rừng lửa cùng gầm thét với đàn trâu da cháy bùng bùng.”

• + Nghệ thuật so sánh nhân hóa tài ba cùng những liên tưởng rất đắt, Nguyễn Tuân đã cho thấy một cảnh tượng thác nước hùng vĩ và nguy hiểm khôn cùng. Lần đầu tiên trong thơ văn có người dùng lửa miêu tả nước, hai nguyên tố có sức hủy diệt rất lớn lại luôn tương khắc với nhau, có nước thì không có lửa, ngược lại, có lửa thì không có nước. Điều đó chỉ có thể có được bởi bàn tay của người nghệ sĩ bậc thầy.
• + Qua so sánh, tiếng thác đá Sông Đà được hiện lên như những âm thanh man dại, bản năng của một loài sinh vật hung dữ đang cuồng loạn tìm chốn thoát thân, lại kết hợp với âm thanh những thân vầu tre khô rỗng nổ dữ dội trong lửa, cách miêu tả khiến âm thanh của thác đá không chỉ được cảm nhận bằng thính giác mà còn được hình dung qua trí tưởng tượng, được cảm nhận sống động qua cả xúc giác, thị giác.

• Qua đó, ta thấy con sông Đà như một loài thủy quái, hung hăng, bạo ngược biết bày thạch trận, thủy trận hòng tiêu diệt thuyền bè trên dòng nước của nó, một thứ thiên nhiên Tây Bắc với “ diện mạo và tâm địa của một thứ kẻ thù số một. Con sông hằng năm và đời đời kiếp kiếp làm mình làm mẩy với con người Tây Bắc và phản ứng giận dỗi vô tội vạ với người lái đò Sông Đà.” Chẳng thế mà Sông Đà được gắn liền với câu đồng dao thần thoại Sơn Tinh, Thủy Tinh : “ Núi cao sông hãy còn dài- Năm năm báo oán đời đời đánh ghen”

• Như vậy, bằng biện pháp nhân hóa, so sánh, tô đậm, phối hợp với việc sử dụng ngôn ngữ giàu chất tạo hình, gợi hình, những liên tưởng kì thú, táo bạo,khả năng vận dụng tổng hợp kiến thức của nhiều ngành nghê, nhiều lĩnh vực nghệ thuật,, võ thuật, quân sự những câu văn có sức nén, sức dồn, độ căng, độ giãn đã giúp Nguyễn Tuân khắc họa một cách ấn tượng về một con sông hung bạo, người đọc có thể hình dung Sông Đà như có một linh hồn, một thứ thiên nhiên mà có nhiều lúc như Nguyễn Tuân nói: trong nó ra thành “ diện mạo và tâm địa một thứ kẻ thù số một “ của con người Tây Bắc.

Tham khảo:

“ Sông Đà tột cùng hung bạo và dữ dội, song cũng là con sông đẹp đẽ trữ tình tuyệt đối từ độ cao của máy bay nhìn xuống. Nhà văn đã xuyên qua đám mấy của mùa xuân, qua đám mây của mùa thu mà nhìn xuống dòng nước Sông Đà,lại thấy dòng sông ác quỷ thoắt biến nàng tiên kiều diễm đài các và đầy chất thơ. Vẻ đẹp của Sông Đà khiến người ta ngỡ ngàng sửng sốt: “ Sông Đà tuôn dài, tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt nương xuân.” Dòng sông đẹp như áng tóc của người con gái yêu kiều cứ bồng bềnh trải dọc theo những triền núi Tây Bắc đang bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai. Các loài hoa Tây Bắc thi nhau khoe sắc để tô điểm vẻ đẹp cho dòng sông với sắc đỏ rực rỡ của hoa gạo và sắc trắng tinh khiết của hoa ban. Tất cả vẻ đẹp ấy lại thoáng ẩn hiện trong làn khói núi người Mèo đốt nương xuân, tựa như người con gái mang vẻ đẹp vừa tình tứ lại vừa kín đáo e ấp.”

Tham khảo:

“ Khi ngắm Sông Đà qua làn mây mùa xuân rồi lại xuyên qua đám mây của mùa thu, Nguyễn Tuân còn phát hiện vẻ đẹp gợi cảm của màu nước Sông Đà. Màu nước Sông Đà biến đổi theo mùa: “Mùa xuân dòng xanh ngọc bích, chứ nước sông Đà không xanh màu xanh canh hến như Sông Gâm, sông Lô. Mùa thu nước sông Đà lừ lừ chín đỏ như da mặt một người bầm đi vì rượu bữa, lừ lừ cái màu đỏ giận dữ ở một người bất mãn, bực bội mỗi độ thu về”. Quả là hình ảnh so sánh táo bạo, độc đáo, nước Sông Đà xanh màu ngọc bích sắc xanh trong suốt vừa có màu vừa gợi lên vẻ quý phái. Nó tuyệt đối không phải sắc xanh nhàn nhạt như màu xanh canh hến của sông Gâm sông Lô. Nước Sông Đà mùa thu lại mang sắc màu của thiên nhiên: dòng sông cuồn cuộn đỏ nặng phù sa, giận dữ, bực bội với sắc đỏ bầm lại như một người say rượu. Sông Đà khi ấy thật đa tình gợi cảm.”

• “Xuống một cái dốc núi, trước mắt thấy loang loang như trẻ con nghịch chiếu vào mắt mình rồi bỏ chạy.”

“ Bờ sông Đà, bãi Sông Đà chuồn chuồn bươm bướm trên Sông Đà. Chao ôi, trông con sông, vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm, vui như nối lại chiêm bao đứt quãng. Đi rừng dài ngày rồi lại bắt ra Sông Đà , đúng thế, nó đằm đằm ấm ấm như gặp lại cố nhân, mặc dầu người cố nhân ấy mình biết là lắm bệnh lắm chứng, chốc dịu dàng đấy, rồi chốc lại bẳn tính và gắt gỏng thác lũ ngay đấy.”

Tham khảo:

“ Trong niềm yêu mến say mê vẻ đẹp Sông Đà, Nguyễn Tuân phát hiện ra chất thơ gợi cảm của Sông Đà ở phía hạ lưu. Nét gợi cảm của Sông Đà không chỉ là một mỹ nhân mà còn là một cố nhân.: “Đã có lần tôi nhìn Sông Đà như một cố nhân”. Hai chữ “cố nhân” gợi ra tình cảm rất mực đằm thắm của người tình tri kỉ. Sông Đà đem đến niềm vui cho con người với cảnh cũ tình xưa. Để làm rõ điều đó, Nguyễn Tuân  đã tạo ra tình huống: Người ở trong rừng xa con sông lâu ngày gặp lại, dạt dào bao nguồn cảm xúc: “ Chao ôi, trông con sông, vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa đâm, vui như nối lại chiêm bao đứt quãng.” Quả thật, Sông Đà đã đem đến cho nhà văn niềm hứng khởi lạ kì, nó được so sánh với “nắng giòn tan” sau kì mưa dầm. Cái nắng rất nhẹ, rất trong, rất sáng đem đến niềm khoái cảm cho con người. Nhà văn so sánh niềm vui được gặp cố nhân như được nối lại chiêm bao đứt quãng. Niềm vui hi hữu trong đời về một giấc mơ đẹp. Nhà thơ tiếp tục tái hiện cảnh sắc Sông Đà thật đẹp và vui mắt : “ Bờ sông Đà, bãi Sông Đà, chuồn chuồn bươm bướm”  trên Sông Đà . Thật thơ mộng. Trước mắt người đọc hiện ra một không gian bao la, cảnh sắc sự vật trong trẻo, hồn nhiên, vui tươi có sức lôi cuốn kì lạ. Bất cứ tâm hồn nào, và như mời gọi mọi người hãy đặt chân lên bờ bãi ven sông. Nhà văn phát hiện chất thơ đặc biệt trong sắc nắng giòn tan của nó. Đó là sắc nắng tháng ba Đường thi: “Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu”. Nét tình tứ của thơ Đường đã tạo cho Sông Đà một vẻ đẹp cổ xưa, tựa như người cố nhân chưa quen biết. Đối với Nguyễn Tuân, phải chăng Sông Đà như một cố nhân xa thì nhớ, gặp lại thì vui mừng khôn xiết. Mặc dù, vị cố nhân ấy tính khí thật thất thường,lúc hiền hòa,lúc lại bẩn tính, gắt gỏng ngay đấy!

• Nguyễn Tuân đã khám phá sự vật _ con sông Đà_ ở phương diện văn nghệ thuật, đã miêu tả, nhận diện con người- ông lái đò- ở phương diện tài hoa, nghệ sĩ. Tả cảnh thì biến hóa trong bốn mùa, trong mọi thời gian. Nói về thác ghềnh thì đa thanh, phức điệu, bằng tất cả cảm giác tinh tế, bao liên tưởng đầy thi vị , với bao cảm giác mạnh đầy màu sắc và góc cạnh với một kho từ ngữ giàu có, sáng tạo.
• Nghệ thuật nhân hóa, so sánh của nhà văn rất táo bạo. Mỗi so sánh trong tác phẩm thực sự là một phát hiện sắc sảo, độc đáo về sông Đà. Ngôn ngữ rất phong phú, tinh tế, chính xác, câu văn giàu tính tạo hình, giàu nhạc điệu. Vì vậy khi miêu tả vẻ đẹp thơ mộng trữ tình của Sông Đà, Nguyễn Tuân đã vận dụng kết hợp nhiều ngành văn hóa và nghệ thuật để làm nên một áng văn đậm chất hội họa và thơ ca.

“ Đã có biết bao nhiêu dòng sông đất Việt chảy vào thơ ca nhạc họa mà ở đó mỗi dòng sông mang một vẻ đẹp riêng không thể trộn lẫn. Song có lẽ Sông Đà đã đem lại một ấn tượng vô cùng sâu đậm, không bao giờ phai mờ trong tâm trí của người đọc khi đến với Người lái đò Sông Đà của Nguyễn Tuân. Dưới ngòi bút tài hoa của người nghệ sĩ, qua thủ pháp tương phản và hệ thống hình ảnh được tạo ra từ những liên tưởng kì thú, từ những kiến thức am hiểu sâu sắc về nhiểu ngành nhiều môn học mà Nguyễn Tuân đã khắc họa trọn vẹn hai vẻ đẹp đặc trưng của Sông Đà: hung bạo  và trữ tình- tạo nên một chỉnh thể sông Đà hoàn hảo. Sông Đà xứng đáng là đại diện tiêu biểu nhất của chất vàng trong thiên nhiên Tây Bắc. Nguyễn Tuân đã dành trọn vẹn nỗi niềm say mê thích thú và tình cảm tha thiết gắn bó với thiên nhiên.