Axit nitric và muối nitrat

I. AXIT NITRIC (HNO₃, M=63)

1. Tính chất vật lí

- Là chất lỏng, không màu, bốc khói mạnh trong không khí và tan tốt trong nước D = 1,4 g/cm³.

- Kém bền, trong điều kiện thường, khi có ánh sáng dung dịch axit nitric bị phân hủy 1 phần tạo thành dung dịch có màu vàng → bảo quản dung dịch HNO₃ trong bình tối màu.

4HNO₃ → 4NO₂ + 2H₂O + O₂

2. Tính chất hóa học

a. HNO₃là một axit mạnh

- Làm quỳ tím chuyển thành màu đỏ

- Tác dụng với kim loại (không giải phóng H₂)

- Tác dụng với oxit bazơ.

- Tác dụng với bazơ.

- Tác dụng với muối.

b. HNO₃là chất oxi hóa mạnh (vì N có số oxi hóa là +5)

- Tác dụng với kim loại hầu hết các kim loại trừ Au và Pt.

- HNO₃ đặc sản phẩm khử là NO₂.

- HNO₃ _loãng :

+ kim loại có tính khử TB, yếu (Fe, Cu, Ag,...) sản phẩm khử là NO.

+ kim loại có tính khử mạnh như (Mg, Al, Zn,…) sản phẩm khử là NO, N₂O, N₂, NH₄NO₃.

- HNO₃ đặc nguội không tác dụng với Al, Fe, Cr

3. Điều chế

- Trong công nghiệp:

NH₃ $\xrightarrow[GD1]{+{{O}_{2}},{{t}^{0}},xt}$NO $\xrightarrow[GD2]{+{{O}_{2}}}$ NO₂ $\xrightarrow[GD3]{+{{O}_{2}}+{{H}_{2}}O}$ HNO₃

- Trong phòng thí nghiệm: H₂SO₄ _đặc + NaNO₃ _{tinh thể} $\xrightarrow{{{t}^{0}}}$ HNO₃ + NaHSO₄

4. Ứng dụng

Axit nitric là một trong những hóa chất cơ bản và quan trọng. Phần lớn axit này được dùng để sản xuất phân đạm. Ngoài ra nó còn được dùng để sản xuất thuốc nổ, thuốc nhuộm, dược phẩm...

II. MUỐI NITRAT

1. Khái niệm và công thức tổng quát

- Muối nitrat là muối của axit nitric, có công thức tổng quát là M(NO₃)_n.

2. Tính chất vật lí

Tất cả các muối nitrat đều tan và là các chất điện li mạnh:

M(NO₃)_n → Mⁿ⁺ + nNO₃^-

3. Tính chất hóa học

a. Muối nitrat có các tính chất hóa học chung của muối

- Tác dụng với axit : Ba(NO₃)₂ + H₂SO₄ → BaSO₄ + 2HNO₃

- Tác dụng với dung dịch bazơ : Mg(NO₃)₂ + 2NaOH → Mg(OH)₂ + 2NaNO₃

- Tác dụng với dung dịch muối : Mg(NO₃)₂ + Na₂CO₃ → MgCO₃ + 2NaNO₃

- Tác dụng với kim loại : Cu + 2AgNO₃ → Cu(NO₃)₂ + 2Ag