Bài 13: Luyện tập tính chất của nitơ, photpho và các hợp chất của chúng

I.Tính chất của đơn chất

II.Tính chất của hợp chất của N và P

1.Hợp chất của nitơ

Amoniac
- Tan rất nhiều trong nước do nó là phân tử phân cực mạnh.
- Tạo thành dung dịch có tính bazơ yếu ngoài ra amoniac còn có tính khử.
Muối amoni tan nhiều trong nước, điện li mạnh và dễ bị nhiệt phân.
Axit nitric (HNO₃)
- Là axit mạnh
- Là chất oxi hóa mạnh. Tính oxi hóa mạnh do ion NO₃^- gây ra, nên sản phẩm là các hợp chất khác nhau của nitơ
Muối nitrat
- Dễ tan
- Trong dung dịch axit , NO₃^- thể hiện tính oxi hóa.
- Muối rắn dễ bị nhiệt phân cho oxi thoát ra.
- Phản ứng nhận biết:

3Cu + NO₃^- + 8H⁺ → 3Cu²⁺ + 2NO↑ + 4H₂O

(dd màu xanh)

2NO + O₂ → 2NO₂ (màu nâu đỏ)

2.Hợp chất của photpho

Axit photphoric (H₃PO₄)
- Là axit ba nấc, độ mạnh trung bình, tác dụng với dung dịch kiềm cho ba loại muối: một muối photphat trung hòa và hai muối photphat axit.
- Không thể hiện tính oxi hóa
Muối photphat
- Muối photphat trung hòa và photphat axit của natri, kali, amoni dễ tan.
- Muối đihiđrophotphat của các kim loại dễ tan.
- Phản ứng nhận biết:

3Ag⁺ + PO₄^3- → Ag₃PO₄↓

(màu vàng)

Bài 1 (Trang 61 – SGK)

Hãy cho biết số oxi hóa của N và P trong các phân tử và ion sau đây NH₃, NH₄⁺, NO₂^-, NO₃^-, NH₄HCO₃ , P₂O₃, PBr₅, PO₄^3–, KH₂PO₄, Zn₃(PO₄)₂.

Bài giải

\[\overset{-3}{\mathop{N}}\,{{H}_{3}};\,\overset{-3}{\mathop{N}}\,H_{4}^{+};\,\overset{+3}{\mathop{N}}\,O_{2}^{-};\,\overset{+5}{\mathop{N}}\,O_{3}^{-};\,\overset{-3}{\mathop{N}}\,{{H}_{4}}HC{{O}_{3}};\,\overset{+3}{\mathop{{{P}_{2}}}}\,{{O}_{3}};\,\overset{+5}{\mathop{P}}\,B{{r}_{5}};\,\overset{+5}{\mathop{P}}\,O_{4}^{3-};\,K{{H}_{2}}\overset{+5}{\mathop{P}}\,{{O}_{4}};\,\,Z{{n}_{3}}{{\left( \overset{+5}{\mathop{P}}\,{{O}_{4}} \right)}_{2}}\]

Bài 2 (Trang 61 – sGK)

Trong các công thức sau đây, chọn công thức hóa học đúng của magie photphua:

A. Mg₃(PO₄)₂

B. Mg(PO₃)₂

C. Mg₃P₂

D. Mg₂P₂O₇

Bài giải

Chọn C.

Bài 3 (Trang 61 – SGK)

a) Lập các phương trình hóa học sau đây:

NH₃ + Cl₂ (dư) → N₂ + ..

NH₃(dư) + Cl₂ → NH₄Cl + ….

NH₃ + CH₃COOH → …

(NH₄)₃PO₄ -^to→ H₃PO₄ + …

Zn(NO₃)₂ -^to→ …

b) Lập các phương trình hóa học ở dạng phân tử và dạng ion rút gọn của phản ứng giữa các chất sau đây trong dung dịch:

(1) K₃PO₄ và Ba(NO₃)₂

(2) Na₃PO₄ và CaCl₂

(3) Ca(H₂PO₄)₂ và Ca(OH)₂ với tỉ lệ mol 1:1

(4) (NH₄)₃PO₄ + Ba(OH)₂

Bài giải

Bài 4 (Trang 61 – SGK)

Từ hiđro, clo, nitơ và các hóa chất cần thiết, hãy viết các phương trình hóa học (có ghi rõ điều kiện phản ứng) điều chế phân đạm amoni clorua.

Bài giải

\[{{H}_{2}}+C{{l}_{2}}\xrightarrow{{{t}^{0}}}2HCl\]

\[{{N}_{2}}+3{{H}_{2}}\overset{xt,{{t}^{0}},p}{leftrightarrows}2N{{H}_{3}}\]

\[HCl+N{{H}_{3}}\to N{{H}_{4}}Cl\]

Bài 5 (Trang 61 – SGK)

Bài giải

Bài 6 (Trang 62- SGK)

Hãy đưa ra những phản ứng đã học có sự tham gia của đơn chất photpho, trong đó số oxi hóa của photpho:

a. Tăng

b. Giảm

Bài giải

a) \[4\overset{0}{\mathop{P}}\,+5\overset{0}{\mathop{{{O}_{2}}}}\,\xrightarrow{{{t}^{0}}}2\overset{+5}{\mathop{{{P}_{2}}}}\,\overset{-2}{\mathop{{{O}_{5}}}}\,\]

\[3\overset{0}{\mathop{P}}\,+5H\overset{+5}{\mathop{N{{O}_{3}}}}\,+2{{H}_{2}}O\to 3{{H}_{3}}P{{O}_{4}}+5NO\uparrow \]

\[2\overset{0}{\mathop{P}}\,+5C{{l}_{2}}\to 2\overset{+5}{\mathop{P}}\,C{{l}_{5}}\]

b) \[2\overset{0}{\mathop{P}}\,+3\overset{0}{\mathop{Mg}}\,\to {{\overset{+2}{\mathop{Mg}}\,}_{3}}\overset{-3}{\mathop{{{P}_{2}}}}\,\]

Bài 7 (Trang 62 – SGK)

Khi cho 3,00 g hỗn hợp Cu và Al tác dụng với dung dịch HNO₃ đặc dư, đun nóng, sinh ra 4,48 lít khí duy nhất NO₂ (đktc). Xác định phần trăm khối lượng của mỗi kim loại trong hỗn hợp?

Bài giải

Gọi n_Al = x (mol), n_Cu = y (mol); n_NO2 = 4,48/22,4 = 0,2 mol

Al + 6HNO₃ (đặc) -^to→ Al(NO₃)₃ + 3NO₂↑ + 3H₂O

x 3x (mol)

Cu + 4HNO₃ (đặc) Cu(NO₃)₂ + 2NO₂↑ + 2H₂O

y 2y (mol)

Theo pt: n_NO2(1) = 3. n_Al = 3.x mol

n_NO2(2) = 2. n_Cu = 2y mol

⇒ Tổng n_NO2 = 3x + 2y = 0,2 mol

Ta có hệ phương trình