bài 26: Xicloankan

I. Cấu tạo

Khái niệm : Xicloankan là những hidrocacbon no mạch vòng, chỉ chứa liên kết đơn trong phân tử

CTTQ: C_nH_2n(n ≥ 3)

Cách gọi tên một số monoxiclankan

Tên = số chỉ vị trí nhánh + tên nhánh + xiclo + tên mạch chính + an

II. Tính chất hóa học

1. Phản ứng thế

2. Phản ứng cộng mở vòng

Xiclopropan, xiclobutan ngoài các phản ứng trên còn có phản ứng cộng mở vòng

Riêng xiclopropan còn tác dụng với brom hoặc axit

3. Phản ứng tách

4. Phản ứng oxi hóa

TQ: C_nH_2n + O₂ → CO₂ + nH₂O

III. Điều chế

- Chưng cất dầu mỏ

- Tách H₂, đóng vòng ankan

IV. Ứng dụng

Xicloankan được dùng làm nhiên liệu, dung môi, nguyên liệu

Bài 1 (Trang 120 – SGK)

Nhận định nào sau đây là đúng?

A. Xicloankan chỉ có khả năng tham gia phản ứng cộng mở vòng.

B. Xicloankan chỉ có khả năng tham gia phản ứng thế.

C. Mọi xicloankan đều có khả năng tham gia phản ứng thế và phản ứng cộng

D. Một số xicloankan có khả năng tham gia phản ứng cộng mở vòng.

Hướng dẫn giải:

Đáp án D

- Ví dụ một số xicloankan (như xiclopropan, xiclobutan) cho phản ứng cộng mở vòng

Bài 2 (Trang 120 – SGK)

Khi sục khí xicloankan vào dung dịch brom thì có hiện tượng nào sau đây?

A. Màu dung dịch không đổi.

B. Màu dung dịch đậm lên.

C.Màu dung dịch bị nhạt dần.

D. Màu dung dịch từ không màu chuyển sang màu nâu đỏ.

Hướng dẫn giải:

Đáp án C

- Vì xicloankan có phản ứng cộng với Br₂ nên màu dung dịch Br₂ nhạt dần

Bài 3 (Trang 121 – SGK)

Viết các phương trình hóa học của phản ứng xảy ra khi:

a) Sục khí xiclopropan vào trong dung dịch brom.

b) Dẫn hỗn hợp xiclopropan, xiclopentan và hidro đi vào trong ống có bột niken, nung nóng.

c) Đun nóng xiclohexan với brom theo tỉ lệ 1:1

Hướng dẫn giải:

b+c)

Bài 4 ( Trang 121 - SGK)

Trình bày phương pháp hóa học phân biệt hai khí không màu propan và xiclopropan đựng trong các bình riêng biệt.

Hướng dẫn giải:

Dùng thuốc thử là dung dịch brom nhận biết dc xiclopropan do hiện tương làm mất màu dung dịch brom, propan không làm mất màu dung dịch brom.

Bài 5 (Trang 121 – SGK)

Xicloankan đơn vòng X có tỉ khối so với nitơ bằng 2,0. Lập công thức phân tử của X. Viết phương trình hóa học (ở dạng công thức cấu tạo) minh họa tính chất hóa học của X, biết rằng X tác dụng với H₂ (xt Ni) chỉ tạo ra một sản phẩm.

Hướng dẫn giải:

Gọi xicloankan đơn vòng X là C_nH_2n (n≥3)

\[{{M}_{{{C}_{n}}{{H}_{2n}}}}=2.{{M}_{{{N}_{2}}}}=2.28=56\text{ }\Rightarrow 14n=56\Rightarrow n=4\Rightarrow {{C}_{4}}{{H}_{8}}\]

Vậy X là C₄H₈

Do X tác dụng với H₂ chỉ tạo ra một sản phẩm duy nhất, vậy X có công thức CT thu gọn