Bài 41: Lí thuyết và giải bài tập về độ tan của một chất trong nước

I. TÓM TẮT LÍ THUYẾT

1. Chất tan và chất không tan

a) Thí nghiệm về tính tan của chất

Thí nghiệm 1: Hòa tan cát và muối vào nước

Nhận xét: Muối tan tốt trong nước, cát không tan trong nước.

Kết luận: Có chất tan, có chất không tan trong nước.

Thí nghiệm 2: Thử tính tan ít hay nhiều của đá vôi (CaCO₃) trong nước

Kết luận: Có chất tan nhiều, có chất tan ít trong nước

b) Tính tan trong nước của một số axit, bazơ và muối

Hầu hết axit tan trong nước trừ axit silixic (H₂SiO₃)
Bazơ hầu hết không tan trong nước trừ KOH, NaOH, Ba(OH)₂còn Ca(OH)₂ ít tan
Muối:
- Muối của Na, K đều tan như KCl, NaNO₃, ...
- Muối nitrat đều tan như Ba(NO₃)_2,Mg(NO₃)₂
- Phần lớn muối clorua, sunfat tan. Muối cacbonat đều không tan. Muối CuCl₂ (tan), AgCl (không tan), K₂SO₄ (tan), BaSO₄ (không tan)...

2. Độ tan của một chất trong nước

a) Định nghĩa

Độ tan (S) của một chất trong nước là số gam chất đó hòa tan trong 100 gam H₂O để tạo thành dung dịch bão hòa ở nhiệt độ xác định.

Ví dụ: Ở 25⁰C khi hòa tan 36 gam muối NaCl vào 100 gam nước thì người ta thu được dung dịch muối bão hòa. Người ta nói độ tan của NaCl ở 25⁰C là 36 gam.

b) Những yếu tố ảnh hưởng đến độ tan

Độ tan của chất rắn phụ thuộc vào nhiệt độ. Nhiệt độ càng cao thì độ tan càng lớn

Độ tan của chất khí phụ thuộc vào nhiệt độ và áp suất. Nhiệt độ và áp suất càng lớn thì độ tan càng lớn.

Ví dụ: Ta tiến hành thí nghiệm hòa tan của chất khí khi tăng áp suất. Với cùng lượng chất khí và nước nhưng ta lần lượt giảm thể tích ở bình 2 và 3 theo mức độ tăng dần như hình vẽ:

Nhận xét: Nhiệt độ và áp suất càng lớn thì độ tan càng lớn ⇒ Lượng khí hòa tan trong bình 3 là nhiều nhất.

II.GIẢI BÀI TẬP SÁCH GIÁO KHOA

Câu 1 : Trang 140 sgk hóa 8

Độ tan của một chất trong nước ở nhiệt độ xác định là:

A. Số gam chất đó có thể tan trong 100 gam dung dịch

B. Số gam chất đó có thể tan trong 100 gam nước.

C. Số gam chất đó có thể tan trong 100 gam dung môi để tạo thành dung dịch bão hòa.

D. Số gam chất đó có thể tan trong 100 gam nước để tạo thành dung dịch bão hòa.

Bài làm:

Đáp án D: Độ tan của một chất trong nước ở nhiệt độ xác định là số gam chất đó có thể tan trong 100 gam nước để tạo thành dung dịch bão hòa

Câu 2 : Trang 142 sgk hóa 8

Khi tăng nhiệt độ thì độ tan của các chất rắn trong nước:

A. Đều tăng;

B. Đều giảm;

C. Phần lớn là tăng;

D. Phần lớn là giảm;

E. Không tăng và cũng không giảm.

Bài làm:

Đáp án C: Khi tăng nhiệt độ thì độ tan của các chất rắn trong nước phần lớn là tăng.

Câu 3 : Trang 142 sgk hóa 8

Khi giảm nhiệt độ và tăng áp suất thì độ tan của chất khí trong nước:

A. Đều tăng;

B. Đều giảm;

C. Có thể tăng và có thể giảm;

D. Không tăng và cũng không giảm.

Bài làm:

Đáp án A : Khi giảm nhiệt độ và tăng áp suất thì độ tan của chất khí trong nước đều tăng

Câu 4 : Trang 142 sgk hóa 8

Dựa vào đồ thị về độ tan của các chất rắn trong nước (hình 6.5), hãy cho biết độ tan của các muối NaNO₃, KBr, KNO₃, NH₄Cl, NaCl, Na₂SO₄ ở nhiệt độ 10⁰C và 60⁰C.

Bài làm:

Từ điểm nhiệt độ 10⁰C và 60⁰C ta kẻ những đoạn thẳng song song với trục độ tan (trục đứng), tại giao điểm của những đoạn thẳng này với các đồ thị ta kẻ những đoạn thẳng song song với nhiệt độ (trục ngang) ta sẽ đọc được độ tan của các chất như sau:

Độ tan NaNO₃: ở 10⁰C là 80 g, ở 60⁰C là 130 g
Độ tan KBr: ở 10⁰C là 60 g, ở 60⁰C là 95 g
Độ tan KNO₃: ở 10⁰C là 20 g, ở 60⁰C là 110 g
Độ tan NH₄Cl: ở 10⁰C là 30 g, ở 60⁰C là 70 g
Độ tan NaCl: ở 10⁰C là 35 g, ở 60⁰C là 38 g
Độ tan Na₂SO₄: ở 10⁰C là 60 g, ở 60⁰C là 45 g