I. ĐIỀU CHẾ
1) Phương pháp điều chế chung
* Oxi hóa không hoàn toàn hiđrocacbon, ancol, anđehit...:
C6H5-CH3 $\xrightarrow[{{H}_{2}}O,{{t}^{o}}]{KMn{{O}_{4}}}$ C6H5COOK $\xrightarrow{{{H}_{3}}{{O}^{+}}}$ C6H5-COOH
- Oxi hóa anđehit: R(CHO)x + $\frac{x}{2}$O2 → R(COOH)x
* Đi từ dẫn xuất halogen:
R-X $\xrightarrow{KCN}$ R-C≡N $\xrightarrow{{{H}_{3}}{{O}^{+}},{{t}^{o}}}$ R-COOH
RCCl3 + 3NaOH → RCOOH + 3NaCl + H2O
* Thủy phân este trong môi trường axit
CH3COOC2H5 + H2O $\overset{{}}{\leftrightarrows}$ CH3COOH + C2H5OH
Tổng quát: Ry(COO)xyR’y + xyH2O $\overset{{}}{\leftrightarrows}$ yR(COOH)x + xR’(OH)y
2) Riêng CH3COOH
* Lên men giấm là phương pháp cổ nhất, ngày nay chỉ còn dùng để sản xuất giấm ăn
CH3CH2OH + O2 $\xrightarrow[25-{{30}^{o}}C]{men\,\,giam}$ CH3COOH + H2O
* Đi từ butan: n-C4H10 + $\frac{5}{2}$O2 $\xrightarrow{M{{n}^{2+}},{{t}^{o}}}$ 2CH3COOH + H2O
* Oxi hóa anđehit axetic trước đây là phương pháp chủ yếu sản xuất axit axetic:
CH3CH=O + $\frac{1}{2}$O2 $\xrightarrow{xt,{{t}^{o}}}$ CH3COOH
* Đi từ metanol và cacbon oxit, nhờ xúc tác thích hợp là phương pháp hiện đại sản xuất axit axetic:
CH3OH + CO $\xrightarrow{xt,{{t}^{o}}}$ CH3COOH
II. ỨNG DỤNG
1) Axit axetic
Axit axetic được dùng để điều chế những chất có ứng dụng quan trọng như: axit cloaxetic (dùng tổng hợp chất diệt cỏ 2,4−D;2,4,5−T...2,4−D;2,4,5−T...), dùng làm chất cầm màu khi nhuộm vải, sợi, xenlulozơ axetat,...
2) Các axit khác
- Các axit béo như axit panmitic (C15H31COOH), axit stearic (C17H35COOH),... được dùng để chế xà phòng. Axit benzoic được dùng trong tổng hợp phẩm nhuộm, nông dược,... Axit salixylic dùng để chế thuốc cảm, thuốc xoa bóp, giảm đau,...
- Các axit đicacboxylic (như axit ađipic, axit phtalic,...) được dùng trong sản xuất poliamit, polieste để chế tơ sợi tổng hợp.
