Soạn bài cha con nghĩa nặng của Hồ Biểu Chánh
I. Tác giả và tác phẩm
1. Tác giả
Hồ Biểu Chánh (1885 – 1958) tên khai sinh là Hồ Văn Trung, quê ở xã Bình Thành (nay là xã Thành Công, huyện Gò Công Tây, tỉnh Tiền Giang). Thuở nhỏ ông học chữ nho, sau học chữ quốc ngữ, làm công chức ở nhiều nơi, am hiểu sâu săc con người Nam Bộ.
Hồ Biểu Chánh từng thử sức trên nhiều lĩnh vực khác nhau nhưng nổi bật hơn cả là tiểu thuyết. Ông được xem là một trong số ít những người tiên phong đặt nền móng cho tiểu thuyết Việt Nam. Ông để lại 64 cuốn tiểu thuyết đậm sắc dấu ấn và tính cách con người Nam Bộ.
2. Tác phẩm
Cha con nghĩa nặng là tác phẩm thứ 15 củ Hồ Biểu Chánh, xuất bản năm 1929. Nhân vật chính trong tác phẩm là Trần Đình Sửu, một nông dân hiền lành nhưng cuộc sống có nhiều trắc trở.
Đoạn trích trong SGK kể lại sự việc hai cha con Trần Văn Sửu gặp nhau trên cầu Mê Tức, sau khi Sửu lẻn về thăm con.
II. Tìm hiểu đoạn trích
Câu 1. Tình cha đối với con của Trần Văn Sửu
- Anh Sửu là một người cha có lòng yêu thương con hết mực. Trong những ngày bỏ trốn, anh luôn canh cánh trong lõng nỗi thương nhớ và lo lắng cho những đứa con của mình. Khi trở về, thấy được các con mình có cuộc sống hạnh phúc, ổn định, anh lại vì hạnh phúc của con, nhất quyết hi sinh cho cuộc sống riêng. Anh không muốn liên lụy đến các con nên có ý định nhảy xuống sông tự tử.
- Nhưng tấm lòng của anh đã được đền đáp. Con của anh – thằng Tí – đã nghe được cuộc trò chuyện của cha mình và thương cha nhiều hơn. Sau cuộc gặp gỡ và nói chuyện với con, nhận ra con không hề oán hận mình vì đã gây ra cái chết cho mẹ chúng và bỏ chúng bơ vơ côi cút và ngược lại chúng rất hiếu thảo, anh cảm thấy vô cùng mãn nguyện. Ý nghĩa rời xa con để con được sống hạnh phúc lại trỗi dậy trong anh, anh muốn rời xa con vĩnh viễn. Trước đây trong những ngày biệt xứ, anh muốn sống để được gặp con nhưng giờ đây, anh lại muốn chết để con được bình yên. Anh đúng là một người cha có nghĩa.
Câu 2. Tình con đối với cha của nhân vật Tí.
- Sau khi nghe được cuộc trò chuyện giữa cha và ông ngoại, hiểu cha và thương cha nhiều hơn, Tí dứt khoát chạy theo cha mời cha về sống với mình cho bằng được. Khi cha nhất định đi, Tí quyết tâm theo cha dù chân trời góc biển, dù cha có bị truy đuổi, có là kẻ tù tội : quyết đi theo đặng làm mà nuôi cha ; chừng nào cha chết thì con sẽ về. Tí muốn cha mình có cuộc sống thanh thản và vui vẻ lúc tuổi già để bù đắp những tháng ngày cực khổ đã qua.
- Tí sẵn sàng hi sinh, chối bỏ cả hạnh phúc của bản thân để chăm sóc và được sống bên cha. Sự kiên quyết và tấm lòng hiếu thảo của con đã khiến cha vô cùng cảm động, cuối cùng phải nghe theo con, vì con mà tiếp tục sống. Tình cảm cha con của họ thật đáng quý biết bao.
Câu 3. Nghệ thuật xây dựng tác phẩm
- Sức hấp dẫn của truyện thể hiện ở cách kể mộc mạc, không có nhiều tình huống bất ngờ, xung đột cao trào nhưng lại rất cuốn hút qua những diễn biến nội tâm nhân vật. Hệ thống ngôn ngữ giản dị, gần gũi, quen thuộc với con người Nam Bộ. Tính cách nhân vật được khắc họa rõ nét.
- Để thể hiện tình cha con sâu nặng, tác giả xây dựng tình huống truyện giàu kịch tính qua cuộc gặp gỡ và đối thoại giữa hai cha con : mâu thuẫn giữa tình cha thương con và hạnh phúc của con, giữa hạnh phúc của con với tình con thương cha.
- Đoạn văn còn thể hiện những mâu thuẫn, căng thẳng đến đỉnh điểm về tâm lí của nhân vật. Kịch tính của truyện càng khẳng định tính giá trị của tác phẩm khi những mâu thuẫn đó được giải quyết một cách thỏa đáng, không gượng ép và hợp đạo lí.
