Soạn bài Ra-Ma buộc tội của Van-mi-ki
(Trích Ra-ma-ya-na – sử thi Ấn Độ)
I. Gợi ý trả lời câu hỏi.
Câu 1. Sau khi chiến thắng, Ra-mà và Xi-ta gặp lại nhau trước sự chứng kiến của mọi người. Công chúng đó bao gồm những ai ? Hoàn cảnh đó đã tác động như thế nào đến tâm trạng, ngôn ngữ đối thoại của Ra-ma, Xi-ta ?
Sau khi chiến thắng, Ra-ma và Xi-ta gặp lại nhau trước sự chứng kiến của tất cả anh em, bạn hữu trung thành của Ra-ma (Lắc-ma-na, Xu-gri-va, Ha-nu-man, Vi-phi-sa-na), quân đội khỉ, quan quân, dân chúng của vương quốc quỷ.
Trong không gian công cộng ấy, Ra-ma không chỉ đứng trên tư cách một người chồng (Xi-ta) mà còn trên tư cách một người anh hùng, một đức vua. Tư cách kép ấy khiến Ra-ma phải có những thái độ ứng xử phù hợp (dù chàng có yêu thương, xót xa cho người vợ thì vẫn phải giữ bổn phận gương mẫu của một đức vua anh hùng).
Cũng như vậy, Xi-ta vừa là người vợ của Ra-ma, đồng thời cũng là hoàng hậu của một nước. Lời của nàng nói không phải chỉ hướng vào Ra-ma mà còn là hướng vào cộng đồng, để mọi người hiểu được tấm lòng của nàng.
Câu 2. Theo lời tuyên bố của Ra-ma thì :
- Chàng giao tranh với quỷ Ra-va-na, tiêu diệt hắn để giải cứu Xi-ta vì động cơ gì ?
- Chàng ruồng bỏ Xi-ta vì lí do gì ?
- Theo lời tuyên bố của Ra-ma thì việc chàng giao tranh với quỷ Ra-va-na, tiêu diệt hắn để cứu Xi-ta là vì dang dự của chàng bị xúc phạm khi Ra-va-na dám cướp vợ chàng. “Ta làm điều đó vì nhân phẩm của ta, để xóa bỏ vết ô nhục, để bảo vệ uy tín và danh dự của dòng họ lừng lẫy tiếng tăm của ta’’. Ra-ma cũng thẳng thừng bảo với Xi-ta rằng : “Chẳng phải vì nàng mà ta đánh thắng kẻ thù’’.
- Sau khi cứu được Xi-ta, Ra-ma tuyên bố từ bỏ Xi-ta bởi vì, chàng nói : “Người đã sinh trưởng trong một gia đình cao quý có thể nào lại thấy về một người vợ từng sống trong nhà kẻ khác, đơn giản chỉ vì mụ ta là một vật để yêu đương ?’’. Đây là vấn đề danh dự. Danh dự không thể cho phép người anh hùng chấp nhận một người vợ đã chung chạ với người khác. Tuy nhiên, ngoài vấn đề danh dự, trong lòng Ra-ma còn trỗi lên tình cảm ghen tuông nữa. Sự ghen tuông dày vò Ra-ma. Chàng không thể chịu nổi khi nghĩ đến việc “nàng (Xi-ta) đã bị quấy nhiễu ở trong vạt áo của Ra-va-na, đôi mắt tội lỗi của hắn đã hau háu nhìn khắp người nàng’’. Từ sự ghen tuông, Ra-ma đã ngờ vực sự trong trắng của Xi-ta : “Thấy nàng yêu kiều xinh đẹp, lại có được nàng trong nhà hắn, Ra-va-na đâu có chịu đựng được lâu.
Câu 3. Phân tích lời đáp của Xi-ta :
- Trước lời buộc tội của Ra-ma, Xi- ta rất nỗi bàng hoàng và đau khổ. Nàng khẳng định tư cách của phẩm hạnh mình : “Thiếp đâu phải là người như chàng tưởng. Thiếp có thể lấy tư cách của thiếp ra mà thề, hãy tin vào danh dự của thiếp’’. Xi-ta trách Ra-ma vì “suy từ hành vi của loại phụ nữ thấp hèn, chàng đã ngờ vực tất cả phụ nữ’’, có thể có những phụ nữ tầm thường dễ dàng thay lòng đổi dạ nhưng nàng là người vợ từng từ bỏ cung điện theo chồng vào rừng, chia sẻ mọi gian nan, cay đắng cùng chồng.
- Xi-ta nhấn mạnh vào sự khác biệt giữa điều tùy thuộc vào số phận nàng, vào quyền lực kẻ khác (“cái thân thiếp đây’’) và điều nằm trong vòng kiểm soát của nàng (“trái tim thiếp đây’’) để khẳng định sự trong trắng của mình. Việc nàng bị bắt cóc, việc quỷ Ra-va-na động chạm vào thân thể nàng khi nàng ngất đi và đưa nàng về đảo Lan-ka là điều ngoài ý muốn của nàng, là do số mệnh nàng như thế. Còn trái tim, tình yêu của nàng, những gì nằm trong vòng kiểm soát của nàng thì điều thuộc về Ra-ma.
- Sau khi đã nói hết những gì muốn nói, Xi-ta quyết định lên giàn hỏa thiêu. Nàng cầu khấn thần Lửa A-nhi làm chứng cho sự trong trắng của mình và bước vào lửa, bởi chỉ có thần Lửa mới có thể chứng minh phẩm tiết thủy chung của nàng.
Câu 4. Phân tích thái độ của công chúng khi chứng kiến Xi-ta nạp mình cho lửa. Cảm nghĩ của anh (chị) khi chứng kiến cảnh đó ?
- “Ai nấy, già cũng như trẻ, đau lòng đứt ruột xem nàng Gia-na-ki đứng trong giàn hỏa’’.
- “Các phụ nữ bật ra tiếng kêu khóc thảm thương’’.
- “Cả loài Rắc-sa-xa lần loài Va-na-ra cùng kêu khóc vang trời trước cảnh tưởng đó’’.
Ai cũng xúc động, đau xót bởi nếu không có phép mầu thần linh, thì chẳng phải nàng Xi-ta sẽ chết oan uổng sao ! Chính vì vậy mà cảnh Xi-ta bước lên giàn hỏa thiêu vừa hào hùng vừa bi thương.
