TÓM TẮT LÝ THUYẾT

1. Cơ năng, nhiệt năng có thể truyền từ vật này sang vật khác, chuyển hóa từ dạng này sang dạng khác.

Ví dụ 1: Cơ năng và nhiệt năng có thể truyền từ vật này sang vật khác như trong bảng 27.1 SGK: hình 1 hòn bi truyền cơ năng cho thanh gỗ, hình 2 miếng nhôm truyền nhiệt năng cho cốc nước, hình 3 viên đạn truyền cơ năng và nhiệt năng cho nước biển.

Ví dụ 2: Về sự chuyển hóa giữa các dạng của cơ năng, giữa cơ năng và nhiệt năng... như trong bảng 27.2 SGK: Hình 1, khi con lắc chuyển động từ A đến B, thế năng đã chuyển hóa dần thành động năng. Khi con lắc chuyển động từ B đến C, động năng đã chuyển hóa dần thành thế năng, Hình 2 cơ năng của ta đã chuyển hóa thành nhiệt năng của miếng kim loại, Hình 3 nhiệt năng của không khí và hơi nước đã chuyển hóa thàng cơ năng của nút.

2. Định luật bảo toàn và chuyển hóa năng lượng: Năng lượng không tự sinh ra cũng không tự mất đi, nó chỉ truyền từ vật này sang vật khác, chuyển hóa từ dạng này sang dạng khác.

Lưu ý: Năng lượng thì luôn bảo toàn nhưng trong một số quá trình cơ học, một số dạng bảo toàn của năng lượng, ví dụ như cơ năng không phải lúc nào cũng được bảo toàn mà có thể chuyển từ dạng năng lượng này sang dạng năng lượng khác. Cụ thể như trong chuyển động của con lắc ở hình 1 trong bảng 27.2 SGK, do ma sát cơ năng của con lắc có thể sẽ giảm dần.

GIẢI BÀI TẬP

Bài C1 trang 94 SGK Vật lí 8

Hãy mô tả sự truyền cơ năng, nhiệt năng trong các hiện tượng sau đây và tìm từ thích hợp vào các chỗ trống ở cột bên phải bảng 27.1 SGK.

- Hòn bi truyền cơ năng cho miếng gỗ

- Miếng nhôm truyền nhiệt năng cho miếng gỗ

- Viên đạn truyền cơ năng và nhiệt năng cho nước biển

Bài C2 trang 95 SGK Vật lí 8

Hãy mô tả sự chuyển hóa năng lượng trong các hiện tượng sau đây và tìm từ thích hợp cho các chỗ trống của các câu ở cột bên phải bảng 27.2.

- Khi con lắc chuyển động từ A đến B thế năng đã chuyển hóa dần thành động năng.

- Khi con lắc chuyển động từ B đến C động năng đã chuyển hóa dần thành thế năng.

- Cơ năng của tay đã chuyển hóa thành nhiệt năng của miếng kim loại.

- Nhiệt năng của không khí và hơi nước đã chuyển hóa thành cơ năng của nút.

Câu C3 trang 96 SGK Vật lí 8

Hãy tìm ví dụ về sự biểu hiện của định luật trên trong các hiện tượng cơ và nhiệt.

 Thả viên bi từ trên cao xuống nền gạch. Khi rơi xuống, thế năng chuyển hóa dần thành động năng. Khi rơi đến sàn nhà, một phần cơ năng đã chuyển hóa thành nhiệt năng làm sàn nhà và viên bi nóng lên.

Câu C4 trang 96 SGK Vật lí 8

Hãy tìm thêm ví dụ, ngoài những ví dụ đã có trong bài về sự truyền cơ năng, nhiệt năng từ vật này sang vật khác sự chuyển hóa giữa các dạng cơ năng cũng như giữa nhiệt năng và cơ năng.

 - Dùng búa đập nhiều lần vào thanh đồng làm thanh đồng nóng lên: Cơ năng chuyển hóa thành nhiệt năng. - Ném một vật lên cao: Động năng chuyển hóa thành thế năng.

Bài C5 trang 96 SGK Vật lí 8

Tại sao trong hiện tượng hòn bi va vào thanh gỗ, cả hòn bi và thanh gỗ sau khi va chạm chỉ chuyển động được một đoạn ngắn rồi dừng lại. Cơ năng của chúng đã biến đi đâu? 

- Vì một phần cơ năng của chúng đã chuyển hóa thành nhiệt năng làm nóng hòn bi, thanh gỗ, máng trượt và không khí xung quanh.

Bài C6 trang 96 SGK Vật lí 8

Tại sao trong hiện tượng dao động của con lắc, con lắc chỉ dao động trong một thời gian ngắn rồi dừng lại ở vị trí cân bằng? Cơ năng của con lắc đã chuyển hóa thành dạng năng lượng nào?

- Vì một phần cơ năng của con lắc đã chuyển hóa thành nhiệt năng, làm nóng con lắc và không khí xung quanh.