BÀI 47: Điều khiển sinh sản ở động vật và sinh đẻ có kế hoạch ở người
I. ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở ĐỘNG VẬT
1. Một số biện pháp làm thay đổi số con
a. Sử dụng hocmon hoặc chất kích thích tổng hợp
- Ví dụ: Cá mè, cá trắm cỏ không đẻ trong ao nuôi. Tiêm dịch chiết từ tuyến dưới não của các loài cá khác làm cho trứng chín hàng loạt, sau đó nặn trứng ra và cho thụ tinh nhân tạo bên ngoài cơ thể rồi đem ấp nở ra cá con.
b. Thay đổi các yếu tố môi trường
- Ví dụ: thay đổi thời gian chiếu sáng đối với gà nuôi làm cho gà có thể đẻ 2trứng/ngày.
c. Nuôi cấy phôi
- Mục đích, làm tăng nhanh số lượng cá thể của một loài nào đó
- Kích thích rụng trứng => thụ tinh nhân tạo => thu nhận phôi =>cấy các phôi vào tử cung con cái
d. Thụ tinh nhân tạo
- Mục đích làm tăng hiệu quả của quá trình thụ tinh.
2. Một số biện pháp điều khiển giới tính
- Sử dụng các biện pháp kỹ thuật
- Điều khiển bằng hocmon
II. SINH ĐẺ CÓ KẾ HOẠCH Ở NGƯỜI
1. Sinh đẻ có kế hoạch là gì?
- Là điều chỉnh số con và khoảng cánh lần sinh sao cho phù hợp với việc nâng cao chất lượng cuộc sống của mỗi cá nhân, gia đình và xã hội
2. Các biện pháp tránh thai
- Có rất nhiều loại, tùy vào từng trường hợp cụ thể mà áp dụng các biện pháp hợp lí để mang lại hiệu quả cao nhất.
- Có nhiều biện pháp sinh đẻ có kế hoạch hiệu quả như: dùng bao cao su, dụng cụ tử cung, thuốc tránh thai, đình sản nam và nữ, tính ngày rụng trứng, xuất tinh ngoài âm đạo…
BÀI TẬP TỰ LUẬN
Câu.1 Những biện pháp nào làm tăng sinh sản ở động vật
TRẢ LỜI:
Những biện pháp làm tăng sinh sản ở động vật gồm:
- Sử dụng hoocmon hoặc chất kích thích tổng hợp.
- Thay đổi các yếu tố môi trường.
- Nuôi cấy phôi.
- Thụ tinh nhân tạo.
Câu.2 Tại sao nữ vị thành niên không nên sử dụng các biện pháp đình sản mà nên sử dụng các biện pháp tránh thai khác?
TRẢ LỜI:
- Vì việc nối lại ống dẫn tinh hoặc ống dẫn trứng sau khi thực hiện đình sản và để chúng trở lại bình thường là rất khó khăn và chi phí rất cao. Có thể nói sau khi triệt sản thì rất khó có con. Người ta yêu cần những người đi triệt sản phải trên 35 tuổi và đã có 2 con, đứa thứ hai phải trên 3 tuổi.
Câu.3 Tại sao phá thai không được xem là biện pháp sinh đẻ có kế hoạch mà chỉ là biện pháp “tránh đẻ” bất đắc dĩ?
TRẢ LỜI:
- Phá thai không được xem là biện pháp tránh thai vì phá thai có thể gây nên hậu quả nghiêm trọng đối với sức khoẻ người phụ nữ như viêm nhiễm đường sinh dục, vô sinh... thậm chí tử vong
Câu.4 Nêu một số biện pháp điều khiển giới tính động vật. Tại sao phải cấm xác định giới tính thai nhi?
TRẢ LỜI:
- Sử dụng các biện pháp như lọc, li tâm, điện di để tách tinh trùng thành 2 loại, một loại nhiễm sắc thể X, một loại là Y. Tùy theo nhu cầu mà dùng loại X hay Y
- Nuôi cá rô phi bột có sử dụng 17 – metyltestosteron kèm theo vitamin C sẽ tạo ra 90% cá rô phi đực.
- Do quan niệm trọng nam khinh nữ của một bộ phận dân cư, những thai nhi nữ có thể bị hủy bỏ . Điều này gây mất cân bằng giới tính, vì vậy phải cấm xác định giới tính thai nhi
Câu.5 Điều khiển giới tính đàn con có ý nghĩa như thế nào trong chăn nuôi?
TRẢ LỜI:
- Trong chăn nuôi tùy theo yêu cầu mà người ta cần con đực hay con cái. Ví dụ , muốn tăng nhanh đàn gia súc, gia cầm cần tăng nhiều con cái, vì 1 con đực có thể thụ tinh với nhiều con cái. Muốn có nhiều trứng và sữa cần tạo ra nhiều con cái. Muốn có nhiều thịt thì cần tạo ra nhiều con đực vì con đực thường to và lớn nhanh hơn. Đôi khi cần một số sản phẩm khác như nhung hươu thì nuôi con đực, lấy tơ tằm nên nuôi con đực...
Câu.6 Tại sao phải sinh đẻ có kế hoạch? Nuôi cấy phôi giải quyết được vấn đề gì trong sinh đẻ ở người
TRẢ LỜI:
- Sinh đẻ có kế hoạch mang nhiều lợi ích như:
+ Gia đình không quá đông con, giúp nâng cao chất lượng vật chất và tinh thần cuộc sống như cải thiện kinh tế, chăm sóc sức khỏe gia đình, học hành...
+ Đối với xã hội thì làm giảm sự gia tăng dân số, giảm áp lực phát triển kinh tế, giảm khai thác tài nguyên, nâng cao đời sống tinh thần...
- Nuôi cấy phôi có thể giúp những cặp vợ chồng vô sinh có thể sinh con.
BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM
Câu 1.Ở người, các biện pháp ngăn cản tinh trùng gặp trứng là dùng bao cao su;
A. thắt ống dẫn tinh, giao hợp vào giai đoạn không rụng trứng, uống viên tránh thai
B. thắt ống dẫn trứng, xuất tinh ngoài, giao hợp vào giai đoạn không rụng trứng
C. thắt ống dẫn tinh, xuất tinh ngoài, giao hợp vào giai đoạn không rụng trứng
D. thắt ống dẫn tinh, đặt vòng tránh thai, giao hợp vào giai đoạn không rụng trứng
Câu 2. Biện pháp có tính phổ biến và hiệu quả trong việc điều khiển tỷ lệ đực cái là
A. phân lập các loại giao tử mang NST X và NST Y rồi sau đó mới cho thụ tinh
B. dùng các nhân tố môi trường ngoài tác động
C. dùng các nhân tố môi trường trong tác động
D. thay đổi cặp NST giới tính ở hợp tử
Câu 3. Cho những biện pháp sau đây:
⦁ nuôi cấy phôi
⦁ thụ tinh nhân tạo
⦁ sử dụng hoocmôn
⦁ thay đổi yếu tố môi trường
⦁ sử dụng chất kích thích tổng hợp
Những biện pháp thúc đẩy trứng chín nhanh và rụng hàng loạt là
A. (2), (4) và (5) B. (1), (3) và (4)
C. (2), (3) và (4) D. (1), (3) và (5)
Câu 4. Ở người, cấm xác định giới tính thai nhi về
A. sợ ảnh hưởng đến tâm lý của người mẹ
B. tâm lý của người thân muốn biết trước con trai hay con gái
C. sợ ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi
D. định kiến trọng nam khinh nữ dẫn đến hành vi làm thay đổi tỉ lệ nam nữ
Câu 5. cơ sở khoa học của uống thuốc tránh thai là làm
A. tăng nồng độ progesteron và ơstrogen trong máu gây ức chế sự tiết GnRH, FSH là LH của tuyến yên và vùng dưới đồi nên trứng không chín và không rụng
B. tăng nồng độ progesteron và ơstrogen trong máu gây ức chế tuyến yên và vùng dưới đồi làm tăng tiết GnRH, FSH là LH nên trứng không chín và không rụng
C. giảm nồng độ progesteron và ơstrogen trong máu gây ức chế tuyến yên và vùng dưới đồi làm tăng tiết GnRH, FSH và LH nên trứng không chín và không rụng
D. giảm nồng độ progesteron và ơstrogen trong máu gây ức chế sự tiết GnRH, FSH và LH của tuyến yên và vùng dưới đồi nên trứng không chín và không rụng
Câu 6. Biện pháp hiệu quả nhất để tăng hiệu suất Thụ tinh là
A. thay đổi các yếu tố môi trường
B. thụ tinh nhân tạo
C. nuôi cấy phôi
D. sử dụng hoocmôn hoặc chất kích tổng hợp
Câu 7. Điều không đúng với sinh đẻ có kế hoạch là điều chỉnh
A. khoảng cách sinh con B. sinh con trai hay con gái
C. thời điểm sinh con D. số con
Đáp án
|
Câu |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
|
Đáp án |
C |
A |
D |
D |
A |
B |
B |
