Bài: Tìm hiểu kết quả tác dụng của lực

1. Tóm tắt lý thuyết

1.1. Những hiện tượng cần chú ý quan sát khi có lực tác dụng

a) Những sự biến đổi của chuyển động:

Vật đang chuyển động bị dừng lại.
Vật đang đứng yên, bắt đầu chuyển động.
Vật chuyển động nhanh lên.
Vật chuyển động chậm lại.
Vật đang chuyển động theo hướng này bỗng chuyển động theo hướng khác.

b) Những sự biến dạng:

Sự biến dạng là sự thay đổi hình dang của vật
Ví dụ: Người đang giương cung đã tác dụng một lực vào dây cung nên làm cho dây cung và cánh cung biến dạng.

1.2. Những kết quả tác dụng của lực

a) Thí nghiệm:

Nhận xét về kết quả của lực mà tay ta tác dụng lên xe thông qua sợi dây: Khi xe đang chạy bỗng đứng yên làm biến đổi chuyển động của xe.

Nhận xét về kết quả của lực mà lò xo tác dụng lên hòn bi khi va chạm: Làm biến đổi chuyển động của hòn bi.

b) Rút ra kết luận:

Lực đẩy mà lò xo lá tròn dụng lên xe lăn đã làm biến đổi chuyển động của xe.
Lực mà tay ta (không qua sợi dây) tác dụng lên xe lăn khi đang chạy đã làm biến đổi chuyển động của xe.
Lực mà lò xo lá tròn tác dụng lên hòn bi khi va chạm đã làm biến đổi chuyển động của hòn bi.
Lực mà tay ta ép vào lò xo đã làm biến dạng lò xo.
Kết luận: Lực mà vật A tác dụng lên vật B có thể làm biến đổi chuyển động của vật B hoặc làm biến dạng vật lý. Hai kết quả này có thể cùng xảy ra

2. Bài tập trắc nghiệm:

Câu 1 : Khi một quả bóng đập vào một bức tường thì lực mà bức tường tác dụng lên quả bóng sẽ gây ra những kết quả gì?

Hãy chọn câu trả lời đúng trong các câu sau:

A. Chỉ làm biến đổi chuyển động của quả bóng

B. Chỉ làm biến dạng quả bóng

C. Không làm biến dạng và cũng không làm biến đổi chuyển động của quả bóng

D. Vừa làm biến dạng quả bóng, vừa làm biến đổi chuyển động của nó.

Giải :

Chọn D. Vừa làm biến dạng quả bóng, vừa làm biến đổi chuyển động của nó.

Câu 2 : Trong các sự vật và hiện tượng sau, em hãy chỉ ra vật tác dụng lực và kết quả mà lực đã gây ra cho vật bị nó tác dụng:

A. Một tấm bê tông làm nắp bể nước mới đổ xong còn chưa đông cứng, trên mặt in hằng lõm các vết chân gà

B. Một chiếc nồi nhôm bị bẹp nằm bên dưới một chiếc thang tre bị đổ ngay trên mặt đất

C. Trời dông, một nhành lá bàng bị bay lên cao

D. Chiếc phao của một cần câu đang nổi, bổng bị chìm xuống nước

Giải

A. Vật tác dụng lực là chân gà, mặt tấm bê tông bị tác dụng lực nên bị biến dạng.

B. Vật tác dụng lực là chiếc thang tre khi đổ xuống, chiếc nồi nhôm bị tác dụng lực nên bị biến dạng.

C. Vật tác dụng lực là gió, chiếc lá đang rơi xuống bị tác dụng của lực đẩy nên bay lên cao.

D. Cành cây bàng bị gãy, tức là bị biến dạng. Chắc đã có một ai đó đã tác dụng lực bẽ gãy cành cây.

Câu 3 : Chuyển động của các vật nào dưới đây đã bị biến đổi? Không bị biến đổi?

A. Một chiếc xe đạp đang đi bỗng hãm phanh xe dừng lại.

B. Một chiếc xe máy đang chạy, bỗng được tăng ga xe chay nhanh lên.

C. Một con châu chấu đang đậu trên một chiếc lá lúa, bỗng đập càng nhảy và bay đi.

D. Một cái thùng đặt trên một toa tàu đang chạy chậm dần, rồi dừng lại.

E. Một máy bay đang bay thẳng với vận tốc 500km/h

Giải:

a) Bị biến đổi;

b) Bị biến dổi;

c) Bị biến đổi;

d) Không bị biến đối;

e) Bị biến đổi.

Câu 4 : Hãy nêu một thí dụ chứng tỏ lực tác dụng lên một vật làm biến đổi chuyển động của vật đó và một thí dụ chứng tỏ lực tác dụng lên một vật làm biến dạng vật đó.

Giải

- Đứa bé dùng tay đẩy quả bóng nhựa đi một đoạn rồi dừng lại. Như vậy em bé đã dùng lực tác dụng len quả bóng làm biến đổi chuyển động của quả bóng.

- Lấy tay đè lên một lò xo, ta thấy lò xo bị biến dạng. Như vậy ta đã dùng một lực tác dụng lên lò xo làm lò xo biến dạng.

Câu 5 : Một hòn đá bị ném mạnh vào một gò đất. Lực mà hòn đá tác dụng vào gò đất:

A. chỉ làm gò đất bị biến dạng.

B. chỉ làm biến đổi chuyển động của gò đất.

C. làm cho gò đất bị biến dạng, đồng thời làm biến đổi chuyển động của gò đất.

D. không gây ra tác dụng gì cả

Giải :

Chọn A. chỉ làm gò đất bị biến dạng.

Câu 6 : Chỉ ra câu sai: Nện một cái búa vào một cái đe. Lực mà búa tác dụng vào đe và lực mà đe tác dụng vào búa sẽ làm cho:

A. búa bị biến dạng một chút

B. đe bị biến dạng một chút

C. chuyển động của búa bị thay đổi

D. chuyển động của đe bị thay đổi.

Giải :

Chọn D. chuyển động của đe bị thay đổi.

Câu 7 : Chỉ ra câu sai: Hai con trâu chọi nhau, không phân thắng bại.

A. Lực mà con trâu nọ tác dụng vào con trâu kia là mạnh như nhau

B. Lực mà con trâu nọ tác dụng vào con trâu kia là hai lực cân bằng

C. Hai lực đó có thể làm đầu các con trâu bị trầy (sướt) da

D. Lực tác dụng của con trâu nọ không đẩy lùi được con trâu kia.

Giải :

Chọn B. Lực mà con trâu nọ tác dụng vào con trâu kia là hai lực cân bằng

Câu 8 : Một học sinh thả một quả bóng từ trên cao xuống và nhận thấy quả bóng càng rơi, càng chuyển động nhanh lên. Hỏi phát biểu nào sau đây của học sinh này là đúng?

A. Quả bóng không còn chịu tác dụng của lực nào vì tay ta đã thả quả bóng ra

B. Quả bóng rơi nhanh dần nên phải chịu tác dụng của một lực, lực này chỉ có thể là lực của tay ta

C. Quả bóng là một vật nặng nên giống như mọi vật nặng khác, khi được thả ra từ trên cao, đều rơi xuống nhanh dần, dù không chịu tác dụng của lực nào

D. Quả bóng đã được thả ra nên không còn chịu tác dụng của lực tay. Tuy nhiên quả bóng rơi nhanh dần nên phải chịu tác dụng của một lực, lực này không thể là lực của tay ta mà là một lực khác.

Giải :

Chọn D. Quả bóng đã được thả ra nên không còn chịu tác dụng của lực tay. Tuy nhiên quả bóng rơi nhanh dần nên phải chịu tác dụng của một lực, lực này không thể là lực của tay ta mà là một lực khác.

Câu 9 : Dùng hai tay kéo dãn một sợi dây cao su, rồi giữ cho sợi dây cao su không chuyển động.

a) Hãy cho biết trong trường hợp này có những lực nào tác dụng lên những vật nào.

b) Hãy so sánh phương, chiều và độ mạnh của những lực trên. Biết dây cao su luôn nằm ngang.

Giải

a) Lực của hai tay tác dụng lên sợi dây cao su, lực của sợi dây cao su tác dụng lên 2 tay.

b) Hai lực này cùng phương, ngược chiều, cùng độ mạnh.

Câu 10 : Chọn câu sai. Lực là nguyên nhân làm cho vật:

A. đang chuyển dộng thẳng đều thì chuyển dộng nhanh lên

B. đang chuyển dộng thẳng, thì chuyển động cong

C. đang chuyển dộng thẳng đều thì tiếp tục chuyển động thẳng đều

D. đang chuyển động thẳng thì dừng lại.

Giải :

Chọn C. đang chuyển động thẳng đều thì tiếp tục chuyển động thẳng đều

Câu 11 : Buộc một đầu dây cao su lên giá đỡ rồi treo vào đầu còn lại một vật nặng là một túi nilông đựng nước. Dựa vào dấu hiệu nào sau đây để biết túi nilông đựng nước tác dụng vào dây cao su một lực?

A. Túi nilông đựng nước không rơi

B. Túi nilông đựng nước bị biến dạng

C. Dây cao su dãn ra

D. Cả ba dấu hiệu trên.

Giải :

Chọn C. Dây cao su dãn ra

3. Giải bài tập SGK

Giải bài C1 tr 24 sách GK Lý lớp 6

Hãy tìm bốn thí dụ cụ thể để minh họa những sự biến đổi chuyển động.

Hướng dẫn

4 ví dụ minh họa những sự biến đổi chuyển động:

Quả bóng đang nằm yên trên sân, chịu lực đá từ chân cầu thủ quả bóng chuyển động;
Một chiếc xe đang chuyển động nếu ta dùng tay kéo xe ngược lại thì xe sẽ chuyển động chậm đi, nếu ta dùng tay đẩy theo chiều chuyển động của xe thì xe sẽ chuyển động nhanh lên.
Đứa bé dùng tay đẩy quả bóng nhựa đi một đoạn rồi dừng lại. Như vậy em bé đã dùng lực tác dụng len quả bóng làm biến đổi chuyển động của quả bóng.
Khi quả cầu đang bay lên cao thì chuyển động của nó luôn luôn bị đổi hướng. Điều đó chứng tỏ luôn luôn có lực tác dụng lên quả cầu làm đổi hướng chuyển động của nó. Lực này chính là lực hút của Trái Đất (trọng lượng của vật).

Giải bài C2 tr 24 sách GK Lý lớp 6

Hãy trả lời câu hỏi nêu ở đầu bài.

"Làm sao biết trong trường hợp nào, lúc nào thì giương cung, lúc nào chưa giương cung?"

Hướng dẫn

Người đang giương cung đã tác dụng lực vào dây cung nên làm cho dây cung và cánh cung bị biến dạng.

Giải bài C3 tr 24 sách GK Lý lớp 6

Trong thí nghiệm ở bài 6 (H.6.1), đang giữ xe, ta đột nhiên buông tay không giữ xe nữa. Nhận xét về kết quả tác dụng của lò xo lá tròn lên xe lúc đó.

Hướng dẫn

Khi ta dùng tay đấy xe cho ép lò xo lại thì ngav chỗ tiếp xúc giữa lò xo lá tròn và xe xuất hiện lực đàn hồi ngược lại với lực ép của xe nhưng có độ lớn bằng lực ép.
Vậy khi ta buông tay ra chính lực dàn hồi đẩy xe chạy ngược chiều so với lực ép vào

Giải bài C4 tr 24 sách GK Lý lớp 6

Buộc sợi dây vào một xe lăn, rồi thả cho xe chạy xuống từ đỉnh một dốc nghiêng. Hãy tìm cách giữ dây, sao cho xe chỉ chạy đến lưng chừng dốc thì dừng lại (H.7.1)