Các dạng bài tập về Amoni

A. Phương pháp giải & Ví dụ minh họa

1. Khả năng tạo phức

Lý thuyết và Phương pháp giải

- Nắm chắc kiến thức về phản ứng khử - tạo phức của NH₃:

- Amoniac có tính khử: phản ứng được với oxi, clo và khử một số oxit kim loại (Nitơ có số oxi hóa từ -3 đến 0, +2 ).

Ví dụ : 2NH₃ + 3CuO −^tº→ 3Cu + N₂ +3H₂O

- Dung dịch amoniac có khả năng hòa tan hiđroxit hay muối ít tan của một số kim loại (Ag, Cu, Zn), tạo thành các dung dịch phức chất :

Với Cu(OH)₂: Cu(OH)₂ + 4NH₃ → [Cu(NH₃)₄](OH)₂

Ví dụ minh họa

Bài 1: Cho lượng khí NH₃ đi từ từ qua ống sứ chứa 3,2g CuO nung nóng đến khi phản ứng xảy ra hoàn toàn ; thu được rắn A và 1 hỗn hợp khí B. Chất rắn A phản ứng vừa đủ với 20 ml HCl 1M.

a. Viết ptpu.

b. Tính thể tích khí N₂ (đktc) tạo thành sau phản ứng.

Hướng dẫn:

a. 2NH₃ + 3CuO −^tº→ 3Cu + N₂↑ + 3H₂O

Chất rắn A: Cu và CuO dư

CuO + 2HCl → CuCl₂ + H₂O

b. n_CuO = n_HCl/2 = 0,02/2 = 0,01 mol

số mol CuO tham gia phản ứng khử là: 3,2/80 – 0,01= 0,03 mol

⇒ V_N₂ = 0,01. 22,4 = 2,24 lít

Bài 2: Thổi từ từ NH₃ đến dư vào 400 gam dung dịch CuCl₂ 6,75%

a. Khi lượng kết tủa thu được cực đại thì thể tích NH₃ (đktc) đã dùng là bao nhiêu?

b. Khi kết tủa tan hết thì thể tích NH₃ (đktc) đã dùng là bao nhiêu?

Hướng dẫn:

n_CuCl₂ = 400.6,75/100.135= 0,2 mol

Phương trình phản ứng:

CuCl₂ + 2NH₃ + 2H₂O → Cu(OH)₂↓ + 2NH₄Cl (1)

Cu(OH)₂ + 4NH₃ → [Cu(NH₃)₄](OH)₂ (2)

a. Khi lượng kết tủa cực đại thì chỉ xảy ra phản ứng (1)

⇒ n_NH₃ = 0,2.2 = 0,4 mol ⇒ V_NH₃ = 0,4. 22,4 = 8,96 lít

b. Khi kết tủa tan hết xảy ra cả phản ứng (1) và phản ứng (2)

n_NH3 = 0,2.2 + 0,2.4 = 1,2 mol ⇒ V_NH3 = 1,2. 22,4 = 26,88 lít

Bài 3: Thổi từ từ NH₃ đến dư vào 300 gam dung dịch AgNO₃ 8,5%. Khi kết tủa tan hết thì thể tích NH₃(đktc) đã dùng là:

A. 4,48 lit B. 3,36 lit C. 10,08 lit D. 6,72 lit

Bài 4: Hiện tượng nào xảy ra khi dẫn khí NH₃ đi qua ống đựng bột CuO nung nóng

A. Bột CuO từ màu đen sang màu trắng.

B. Bột CuO từ màu đen sang màu đỏ, có hơi nước ngưng tụ.

C. Bột CuO từ màu đen sang màu xanh, có hơi nước ngưng tụ.

D. Bột CuO không thay đổi màu.

Hướng dẫn:

Đáp án B

Bài 5: Cho 200 gam dd FeCl₃ 16,25% vào dung dịch NH₃ 8,5% (vừa đủ) thu được dung dịch X và m gam kết tủa. Giá trị của m là:

Hướng dẫn:

n_FeCl3 = 200.16,25/(100.162,5) = 0,2 mol ⇒ n_Fe(OH)3 = 0,2 mol ⇒ m = 0,2.107 = 21,4 gam

2. BT về muối moni

Lý thuyết và Phương pháp giải

Nắm chắc kiến thức về tính chất hóa học của muối amoni:

- Tác dụng với dung dịch kiềm: NH₄⁺ + OH^- → NH₃↑ + H₂O

- Phản ứng nhiệt phân:

+ Muối amoni chứa gốc của axit không có tính oxi hóa khi nung nóng bị phân hủy thành NH₃

+ Muối amoni chứa gốc cuả axit có tính oxi hóa khi bị nhiêt phân cho ra N₂, N₂O .

- Áp dụng các công thức tính mol, nồng độ để giải quyết bài toán.

Ví dụ minh họa

Bài 1: Cho 23,9g hh X gồm NH₄Cl và (NH₄)₂SO₄ tác dụng hết với xút, đun nóng thu được 8,96 lít khí (đkc)

a. Tính % khối lượng mỗi chất trong dd X.

b. Cho 4,78g hh X tác dụng với BaCl₂ có dư. Tính khối lượng kết tủa thu được

Hướng dẫn:

a. Phương trình phản ứng:

NH₄Cl + NaOH → NH₃↑ + NaCl + H₂O

(NH₄)₂SO₄ + 2NaOH → 2NH₃↑ + Na₂SO₄ + H₂O

Ta có : 53,5x + 132y = 23,9 (1); x + 2y = 0,4 (2)

Từ 1, 2 ta có; x = 0,2 và y = 0,1.

%m_NH4Cl = 0,2.53,5/23,9 = 44,77% ⇒ %m_(NH4)₂SO₄ = 55,23 %

b. Trong 4,78 gam hỗn hợp X ⇒ n_(NH4)₂SO₄ = 0,02 mol

⇒ n_BaSO4 = 0,02.233 = 4,46 gam

Bài 2: Hỗn hợp A gồm 2 muối NH₄Cl và NH₄NO₃ được chia thành 2 phần bằng nhau:

Phần 1: Tác dụng hết với AgNO₃ thu được 14,35 gam kết tủa.

Phần 2: Đun nóng với NaOH 0,5M tạo thành 6,72 lít khí (đktc)

a. Tính khối lượng hh A.

b. Tính thể tích NaOH cần dùng.

Hướng dẫn:

Phương trình phản ứng:

NH₄Cl + AgNO₃ → NH₄NO₃ + AgCl↓

NH₄Cl + NaOH → NH₃↑ + NaCl + H₂O

NH₄NO₃ + NaOH → NH₃↑ + NaNO₃ + H₂O

n_NH4Cl = n_AgCl = 14,35/143,5 = 0,1 mol

n_NH4NO₃ = 0,3-0,1 = 0,2 mol

a. Khối lượng hỗn hợp A:

m_A = 2.(0,1.53,5 + 0,2.80) = 21,35 gam

b. Thể tích NaOH cần dung ở phần 2 là:

V = 0,3/0,5 = 0,6 lít

Bài 3: Cho dd Ba(OH)₂ đến dư vào 100ml dd X có chứa các ion: NH₄⁺, SO₄^2-, NO₃^- thì có 23,3 g một kết tủa được tạo thành và đun nóng thì có 6,72 lit (đktc) một chất khí bay ra. Nồng độ mol/l của (NH₄)₂SO₄ và NH₄NO₃ trong dd X là:

Hướng dẫn:

n_SO4^2- = n_BaSO4 = 23.3/233 =0,1 mol; n_NH4⁺ = n_NH3 = 6,72/22,4 = 0,3 mol

n_NO3^- = 0,3-2.0,1 = 0,1 mol ⇒ C_M((NH4)₂SO₄) = 0,1/0,1 = 1M; C_M(NH4NO₃) = 0,1/0,1 = 1M

Bài 4: Cho dd NH₄NO₃ tác dụng vừa đủ với dd hiđroxit của kim loại R (tº), thu được 4,48 lit khí (đktc) và dung dịch X. Cô cạn dd X thu được 26,1 gam muối khan. Kim loại R là:

Hướng dẫn:

Gọi hóa trị của R là n. n_NH4NO₃ = 0,2 mol ⇒ n_R(OH)n = 0,2/n mol

M = m_NO3^- + m_R = 0,2.62 + 0,2.R/n = 26,1 ⇒ R =137 và n = 2 ⇒ R là Ba

B. Bài tập trắc nghiệm

Bài 1: Khi cho NH₃ vào bình clo, lửa bùng cháy kèm theo "khói" trắng bay ra. "khói" trắng đó là:

A. NH₄Cl B. HCl C. N₂ D. Cl₂

Đáp án: A

Bài 2: Cho từ từ đến dư NH₃ vào dd FeCl₃, ZnCl₂, AlCl₃, CuCl₂. Lấy kết tủa đem nung đến khối lượng không đổi được chất rắn X. Cho CO dư đi qua X nung nóng thì chất rắn thu được chứa:

A. ZnO, Cu, Fe. B. ZnO, Cu, Al₂O₃, Fe

C. Al₂O₃, ZnO, Fe D. Al₂O₃, Fe.

Đáp án: D

Bài 3: Nhỏ từ từ dd NH₃ cho đến dư vào ống nghiệm đựng dd CuSO₄. Hiện tượng quan sát được là:

A. Dd màu xanh thẫm tạo thành

B. Có kết tủa màu xanh lam tạo thành

C. Có kết tủa màu xanh lam tạo thành và có khí màu nâu đỏ thoát ra.

D. Lúc đầu có kết tủa màu xanh lam, sau đó kết tủa tan dần tạo thành dd màu xanh thẫm.

Đáp án: D

Bài 4: Có những nhận định sau về muối amoni:

(1) Tất cả muối amoni đều tan trong nước;

(2) Các muối amoni đều là chất điện li mạnh, phân li hoàn toàn tạo ra ion NH₄+ có môi trường bazơ;

(3) Muối amoni đều phản ứng với dd kiềm giải phóng khí amoniac;

(4) Muối amoni kém bền đối với nhiệt.

Nhóm gồm các nhận định đúng :

A. 1, 2, 3 B. 1, 2, 4 C. 1, 3, 4 D. 2, 3, 4

Đáp án: C

Bài 5: Dẫn 2,24 lit NH₃ (đktc) qua ống đựng 16 gam CuO (tº), phản ứng hoàn toàn thu được chất rắn X. Thể tích dd HCl 2M đủ để tác dụng hết với X là:

A. 0,15 lit B. 0,05 lit C. 0,1 lit D. 0,2 lit

Đáp án: B

n_{CuO dư} = 0,2-0,15 = 0,05 mol ⇒ n_HCl = 0,05.2 = 0,1 mol ⇒ V_HCl = 0,1/2 = 0,05 lít.

Bài 6: Cho 100 ml dung dịch X chứa Al(NO₃)₃ 0,2M, Cu(NO₃)₂ 0,1M và AgNO₃ 0,2M tác dụng với dung dịch NH₃ dư thu được m gam kết tủa. Giá trị của m là

A. 4,06. B. 1,56. C. 5,04. D. 2,54

Đáp án: B

m_{kết tủa} = m_Al(OH)3 = 0,02. 78 = 1,56 gam

Bài 7: Cho dd (NH₄)₂SO₄ 20% vừa đủ vào cốc đựng 800 gam dd Ba(OH)₂ 8,55% (tº). Phản ứng hoàn toàn, trong cốc có m gam chất lỏng (bỏ qua sự bay hơi của nước). Giá trị của m là:

A. 1050,4 gam B. 693,2 gam C. 970,8 gam D. 957,2 gam

Đáp án: A

n_(NH4)₂SO₄ = n_Ba(OH)2 = 800.8,55/100.171 = 0,4 mol; nNH₃ = 0,4.2 = 0,8 mol

⇒ m_dd = m_dd((NH4)₂SO₄) + m_dd(Ba(OH)2) – m_NH3 = 132.0,4.100/20 + 800 – 17.0,8 = 1050,4 g

Bài 8: Cho 42,8 gam NH₄Cl vào cốc sứ nặng 500 gam, nung cốc đến khối lượng không đổi thấy khối lượng cốc = m gam. Giá trị của m là:

A. 542,8 gam B. 529,2 gam C. 513,6 gam D. Kết quả khác

Đáp án: B

n_NH4Cl = 42,8/53,5 = 0,8 mol ⇒ m = 42,8 + 500 – 0,8.17 = 529,2 gam

Bài 9: Nhiệt phân hoàn toàn 28,8 gam (NH₄)₂CO₃ ở nhiệt độ cao thu được V lit khí (đktc). Giá trị của V là:

A. 13,44 lít B. 6,72 lít C. 20,16 lít D.8,96 lít

Đáp án: A

n_(NH4)₂CO₃ = 28,8/96 = 0,3 mol ⇒ n_NH3 = 0,3.2 = 0,6 mol ⇒ V = 0,6.22,4 = 13,44 lít.