Cách nhớ: Mẹ Em Phải Bón Phân Hóa Học Ở Ngoài Đồng Mình Em Phải Bao Phen Hồi Hộp Ôi Người Đẹp

0. 4. Tên một số gốc (nhóm) hiđrocacbon thường gặp
1. Gốc (nhóm) no ankyl: (từ ankan bớt đi 1H ta được nhóm ankyl)

CH3-: metyl; CH3-CH2-: etyl; CH3-CH2-CH2-: propyl; CH3-CH(CH3)-: isopropyl; CH3[CH2]2CH2-:

butyl; CH3-CH(CH3)-CH2-: isobutyl; CH3-CH2-CH(CH3)-: sec-butyl (CH3)3C-: tert-butyl; CH3-CH(CH3)-CH2-CH2-: isoamyl

2. Gốc (nhóm) không no: CH2=CH-: vinyl; CH2=CH-CH2-: anlyl
3. Gốc (nhóm) thơm: C6H5-: phenyl; C6H5-CH2-: benzyl
4. Gốc (nhóm) anđehit-xeton: -CHO: fomyl; -CH2-CHO: fomyl metyl; CH3-CO-: axetyl; C6H5CO-: benzoyl

2. Danh pháp các loại hợp chất hữu cơ
   1. ANKAN: CnH2n+2

1. Ankan không phân nhánh

2. Ankan phân nhánh: Số chỉ vị trí-Tên nhánh+Tên mạch chính+an

• Mạch chính là mạch dài nhất, có nhiều nhánh nhất. Đánh số các nguyên tử cacbon thuộc mạch chính bắt đầu từ phía phân nhánh sớm hơn.
• Gọi tên mạch nhánh (tên nhóm ankyl) theo thứ tự vần chữ cái. Số chỉ vị trí nhánh nào đặt ngay trước gạch nối với tên nhánh đó.
•                                                                                                       

  3-etyl-2-metylpentan

  Chọn mạch chính:

  Mạch (a): 5C, 2 nhánh } Đúng Mạch (b): 5C, 1 nhánh } Sai Đánh số mạch chính:

  Số 1 từ đầu bên phải vì đầu phải phân nhánh sớm hơn đầu trái

  Gọi tên nhánh theo vần chữ cái (VD nhánh Etyl trước nhánh Metyl) sau đó đến tên mạch C chính rồi đến đuôi an.

• 2.    XICLOANKAN: CnH2n (n>=3)

• Tên monoxicloankan: Số chỉ vị trí nhánh-tên nhánh+xiclo+Tên mạch chính+an

  Mạch chính là mạch vòng. Đánh số sao cho tổng các số chỉ vị trí các mạch nhánh là nhỏ nhất. 

• 3.    ANKEN: CnH2n (n>=2)

• a,  Tên của anken đơn giản lấy từ tên của ankan tương ứng nhưng đổi đuôi an thành đuôi ilen.

• CH2=CH2: etilen; CH2=CH-CH3: propilen; CH2=CH-CH2-CH3: α-butilen;

  CH3-CH=CH-CH3: β-butilen; CH2=C(CH3)-CH3: isobutilen

  b,  Tên thay thế: Số chỉ vị trí-Tên nhánh+Tên mạch chính-số chỉ vị trí nối đôi-en

  • Mạch chính là mạch chứa liên kết đôi, dài nhất và có nhiều nhánh nhất.
• Đánh số C mạch chính bắt đầu từ phía gần liên kết đôi hơn.
• Số chỉ vị trí liên kết đôi ghi ngay trước đuôi en (khi mạch chính chỉ có 2 hoặc 3 nguyên tử C thì không cần ghi)

• CH2=CHCH2CH2CH3: pent-1-en; CH3CH=CHCH2CH3: pent-2-en;

  CH2=C(CH3)-CH2CH3: 2-metylbut-1-en; CH3C(CH3)=CHCH3: 2-metylbut-2-en

  Đồng phân hình học: 

• abC=Cde để có đp hình học thì phải có a≠b và d≠e giả sử a>b, e>d

• Dựa vào số hiệu nguyên tử của nguyên tử LK trực tiếp với >C=C< để so sánh a với b, e với d. Số hiệu nguyên tử càng lớn độ phân cấp càng cao.
• 
• Nếu các nguyên tử LK trực tiếp với C mang nối đôi là đồng nhất thì xét đến nguyên tử LK tiếp theo.
• CH2-H<-CH2-CH3<-CH2-OH<-CH2-Cl

• ≡C (6x3=18)< ≡N(7x3=21); =C(6x2=12)< =O(8x2=16)…

  - C≡CH(6x3=18)< -C≡N(7x3=21)< -COR(8x2+6=22)< -COOH(8x2+8=24)

  1LK C=C có 2 đp hình học

  n LK C=C có 2ⁿ đp hình học

•  

  Nếu ae cùng phía =>đp cis-; ae khác phía=>đp trans- (cis-thuyền trans-ghế)

  VD: Ruồi cái phát tín hiệu gọi ruồi đực bằng cách tiết ra một hợp chất không no có tên cis-tricos-9-en (C23H46)

•  

     

•  

  

• Dạng thuyền                                          Dạng ghế

  Ít bền hơn                                               Bền hơn

  Nhiệt độ sôi cao hơn                            Nhiệt độ sôi thấp hơn

  Nhiệt độ nóng chảy thấp hơn              Nhiệt độ nóng chảy cao hơn

• 1. ANKAĐIEN: CnH2n-2 (n>=3)

• Vị trí nhánh-Tên nhánh+Tên mạch chính (thêm “a”)-số chỉ vị trí hai nối đôi-đien

  -Mạch chính là mạch chứa 2 liên kết đôi, dài nhất, có nhiều nhánh nhất.

• Đánh số C mạch chính bắt đầu từ phía gần liên kết đôi hơn.

• VD: CH2=C=CH2: propađien (anlen); CH2=CH-CH=CH2: buta-1,3-đien (butađien);

  CH2-C(CH3)=CH=CH2: 2-metylbuta-1,3-đien (isopren); CH2=CH-CH2-CH=CH2: penta-1,4-đien

• 2. ANKIN: CnH2n-2 (n>=2)
• Tên thông thường: CH≡CH: axetilen; R-C≡C-R’: tên R, R’+axetilen (viết liền)

• VD: CH3-C≡C-C2H5: etylmetylaxetilen; CH≡C-CH=CH2: vinylaxetilen

• Theo IUPAC: Quy tắc gọi tên ankin tương tự như gọi tên anken, nhưng dùng đuôi in để chỉ liên kết ba. VD: CH≡CH: etin; CH≡C-CH3: propin; CH≡C-CH2CH3: but-1-in; CH3C≡CCH3: but-2-in
  3. HIĐROCACBON THƠM:
• Tên thay thế: Phải chỉ rõ vị trí các nguyên tử C của vòng bằng các chữ số hoặc các chữ cái o, m, p.
• Tên thông thường: Những hợp chất thơm, một số lớn không có tên không theo hệ thống danh pháp mà thường dùng tên thông thường.

•  

               

  C6H5-CH(CH3)2: isopropylbenzen (cumen)

  C6H5-CH=CH2: stiren (vinylbenzen, phenyletilen) 

•             7.   7.  DẪN XUẤT HALOGEN CỦA HIĐROCACBON

• 0. Tên thông thường: VD: CHCl3: clorofom; CHBr3: bromofom; CHI3: iođofom
  1. Tên gốc-chức: Tên gốc hiđrocacbon_halogenua (viết cách)

  VD: CH2Cl2: metilen clorua; CH2=CH-F: vinyl florua; C6H5-CH2-Br: benzyl bromua

  3. Tên thay thế: Coi các nguyên tử halogen là những nhóm thế đính vào mạch chính:

  Vị trí halogen-Tên halogen+Tên hiđrocacbon tương ứng.

  VD: FCH2CH2CH2CH3: 1-flobutan; CH3CHFCH2CH3: 2-flobutan; FCH2CH(CH3)CH3: 1-flo-2-metylpropan; (CH3)3CF: 2-flo-2-metylpropan

  0. 8.    ANCOL:
  1. Tên thông thường (tên gốc-chức): Ancol_Tên gốc hiđrocacbon+ic

  VD: CH3OH: ancol metylic; (CH3)2CHOH: ancol isopropylic;

  CH2=CHCH2OH: ancol anlylic; C6H5CH2OH: ancol benzylic

  2. Tên thay thế: Tên hiđrocacbon tương ứng theo mạch chính-số chỉ vị trí-ol

  Mạch chính được quy định là mạch cacbon dài nhất có chứa nhóm –OH. Số chỉ vị trí được bắt đầu từ phía gần nhóm –OH hơn.

  CH3CH2CH2CH2OH: butan-1-ol; CH3CH2CH(OH)CH3: butan-2-ol;

  (CH3)3C-OH: 2-metylpropan-2-ol (ancol tert-butylic); (CH3)2CCH2CH2OH: 3-metylbutan-1-ol (ancol isoamylic) HO-CH2-CH2-OH: etan-1,2-điol (etylen glycol)

  HO-CH2-CH(OH)-CH2-OH: propan-1,2,3-triol (glixerol)

   

  (CH3)2C=CHCH2CH2CH(CH3)CH2CH2OH: 3,7-đimetyloct-6-en-1-ol (xitronelol trong tinh dầu sả)

• 9.    PHENOL:
• Phenol là loại hợp chất mà phân tử có chứa nhóm hiđroxyl (-OH) liên kết trực tiếp với vòng benzen
• 
• 1. 1. ANĐEHIT – XETON:

  *Anđehit: Theo IUPAC, tên thay thế: Tên của hiđrocacbon tương ứng (tính cả C của –CHO)+al

  Mạch chính chứa nhóm –CH=O (nhóm cacbanđehit), đánh số từ nhóm đó.

  Một số anđehit đơn giản hay được gọi theo tên thông thường (xuất phát từ tên thông thường của axit) Cách 1: Anđehit_Tên axit tương ứng (bỏ axit)

  Cách 2: Tên axit tương ứng (bỏ axit, bỏ đuôi “ic” hoặc “oic”)+anđehit

   

  Anđehit	Tên thay thế	Tên thông thường
  HCH=O	Metanal	Fomanđehit (anđehit fomic)
  CH3CH=O	Etanal	Axetanđehit (anđehit axetic)
  CH3CH2CH=O	Propanal	Propionanđehit (anđehit propionic)
  (CH3)2CHCH2CH=O	3-metylbutanal	Isovaleranđehit (anđehit isovaleric)
  CH3CH=CHCH=O	But-2-en-1-al	Crotonanđehit (anđehit crotonic)

  C6H5CHO: benzanđehit; para-C6H4(CHO)2: benzene-1,3-đicacbanđehit

  *Xeton: Tên thay thế:

  Tên của mạch hiđrocacbon tương ứng (tính cả C của -CO-)-vị trí nhóm >C=O-on

  Mạch chính chứa nhóm >C=O (nhóm cacbonyl), đánh số 1 từ đầu gần nhóm đó.

  Tên gốc-chức của xeton gồm tên gốc R, R’ đính với nhóm >C=O và từ xeton (R-CO-R’) VD: CH3-CO-CH3: propan-2-on (đimetylxeton, axeton);

  CH3-CO-C2H5: butan-2-on (etyl metyl xeton); CH3-CO-CH=CH2: but-3-en-2-on (metyl vinyl xeton) CH3-CO-C6H5: axetophenon

   
  0. 2. AXITCACBOXYLIC:
  1. Theo IUPAC: Tên của axit cacboxylic mạch hở chứa không quá 2 nhóm cacboxyl (-COOH) được cấu tạo bằng cách: Axit_Tên của hiđrocacbon tương ứng+oic

  Mạch chính bắt đầu từ nguyên tử C của nhóm –COOH.

  2. Tên thông thường: có liên quan đến nguồn gốc tìm ra chúng nên không có tính hệ thống.

  Tên một số axit thường gặp

   

  Công thức	Tên thông thường	Tên thay thế	Axit chứa vòng benzene thường gặp
  H-COOH	Axit fomic	Axit metanoic	C6H5-COOH: axit benzoic
  CH3-COOH	Axit axetic	Axit etanoic	Ortho-C6H4(COOH)2: Axit phtalic
  CH3CH2-COOH	Axit propionic	Axit propanonic
  (CH3)2CH-COOH	Axit isobutyric	Axit 2-metylpropanoic	Meta-C6H4(COOH)2: Axit isophtalic
  CH3-[CH2]3-COOH	Axit valeric	Axit pentanoic
  CH2=CH-COOH	Axit acrylic	Axit propenoic	Para-C6H4(COOH)2: Axit terephtalic
  CH2=C(CH3)-COOH	Axit metacrylic	Axit 2-metylpropenoic
  HOOC-COOH	Axit oxalic	Axit etanđioic	Ortho-C6H4(OH)(COOH) Axit salixilic
  C6H5-COOH	Axit benzoic	Axit benzoic

   

  Tên thông thường một số axit đa chức, axit béo

   

  HOOC-CH2-COOH	Axit malonic	C15H31COOH: CH3[CH2]14COOH	Axit panmitic
  HOOC-[CH2]2-COOH	Axit sucxinic	C17H35COOH: CH3[CH2]16COOH	Axit steric
  HOOC-[CH2]3-COOH	Axit glutaric	C17H33COOH: có 1 LK đôi ở C9,10 (∆9): axit oleic kí hiệu là C18∆9 C17H31COOH: có 2 LK đôi ở C9,10 và C12,13: axit linoleic kí hiệu là C18∆9,12 C17H29COOH: có 3 LK đôi ở C9,10; C12,13 và C15,16: axit linolenic kí hiệu là C18∆9,12,15
  HOOC-[CH2]4-COOH	Axit ađipic

   
  1. 3. ESTE

  Tên este gồm: Tên gốc hiđrocacbon R’_Tên anion gốc axit (đuôi “at”) (RCOOR’) HCOO-C2H5: etyl fomat;              CH3COO-CH=CH2: vinyl axetat; C6H5COO-CH3: metyl benzoat;                       CH3COO-CH2-C6H5: benzyl axetat HCOOCH2CH2CH2CH3: butyl fomat              HCOOCH2CH(CH3)2: isobutyl fomat HCOOCH(CH3)CH2CH3: sec-butyl fomat       HCOOC(CH3)3: tert-butyl fomat CH3COOCH2CH2CH3: propyl axetat   CH3COOCH(CH3)2: isopropyl axetat CH3CH2COOC2H5: etyl propionat      CH3CH2CH2COOCH3: metyl butyrat (CH3)2CHCOOCH3: metyl isobutyrat

  1. 4. ETE:

  a) Tên gốc-chức: Tên gốc R, R’_ete. VD: CH3-O-CH3: đimetyl ete; CH3-O-C2H5: etyl metyl ete

  1. 5. AMIN:

   

  Hợp chất	Tên gốc-chức (viết liền) Tên gốc hiđrocacbon+amin	Tên thay thế Tên HC-VTNC-amin
  CH3NH2	Metylamin	Metanamin
  C2H5NH2	Etylamin	Etanamin
  CH3CH2CH2NH2	Propylamin	Propan-1-amin
  CH3CH(CH3)NH2	Isopropylamin	Propan-2-amin
  H2N[CH2]6NH2	Hexametylenđiamin	Hexan-1,6-điamin
  (CH3)2CHNH2	Phenylamin	Benzenamin
  C6H5NH2 (Anilin)	Metylphenylamin	N-Metylbenzenamin
  C2H5NHCH3	Etylmetylamin	N-Metyletan-1-amin

  1. 6. AMINO AXIT:

   

  Công thức	Tên thay thế	Tên bán hệ thống	Tên thường	Kí hiệu
  H2N-CH2-COOH (PTK:75)	Axit aminoetanoic	Axit aminoaxetic	Glyxin	Gly-G
  CH3-CH(NH2)-COOH (89)	Axit 2-aminopropanoic	Axit α-aminopropionic	Alanin	Ala-A

   

  CH3-CH(CH3)- CH(NH2)-COOH (117)	Axit 2-amino-3- metylbutanoic	Axit α-aminoisovaleric	Valin	Val-V
  HOOC-[CH2]2- CH(NH2)-COOH (147)	Axit 2-aminopentan-1,5- đioic	Axit α-aminoglutaric	Axit glutami c	Glu-E
  H2N-[CH2]4-CH(NH2)- COOH (146)	Axit 2,6-điaminohexanoic	Axit α,ε-điaminocaproic	Lysin	Lys-K
  Para-HO-C6H4-CH2- CH(NH2)-COOH (181)	Axit 2-amino-3(4- hiđroxiphenyl)propanoic	Axit α-amino-β-(p- hiđroxiphenyl)propionic	Tyroxin	Tyr-Y
  H2N-[CH2]5-COOH: axit ε-aminocaproic/ axit 6-aminohexanoic (trùng ngưng tạo nilon-6) H2N-[CH2]6-COOH: axit ω-aminoenantoic/ axit 7-aminoheptanoic (trùng ngưng tạo nilon-7)

  Một số α-axit amin khác:

  (CH3)2CHCH2CH(NH2)COOH: Axit α-aminoisocaproic (Leucin kí hiệu Leu-L) CH3CH2CH(CH3)CH(NH2)COOH: Axit α-amino-β-metylvaleric (Isoleucin kí hiệu Ile-I) HOCH2CH(NH2)COOH: Axit α-amino-β-hiđroxipropionic (Serin kí hiệu Ser-S) CH3CH(OH)CH(NH2)COOH: Axit α-amino-β-hiđroxibutyric (Threonin kí hiệu Thr-T) HS-CH2CH(NH2)COOH: Axit α-amino-β-mecaptopropionic (Cystein kí hiệu Cys-C)

  CH3-S-[CH2]2CH(NH2)COOH: Axit α-amino-γ-metylthiobutyric (Methionin kí hiệu Met-M) HOOCCH2CH(NH2)COOH: Axit α-aminosucxinic (Axit Aspatic kí hiệu Asp-D) C6H5CH2CH(NH2)COOH: Phenylalanin kí hiệu Phe-F

  1. 7. GLUXIT:

  Glucozơ: C6H12O6: CH2OH-[CHOH]4-CHO

  Fructozơ: C6H12O6: CH2OH-[CHOH]4-CO-CH2OH

  Saccarozơ: C12H22O11 (1 gốc α-glucozơ LK với 1 gốc β-fructozơ)

  Mantozơ: C12H22O11 (2 gốc α-glucozơ LK với nhau)

  Xenlulozơ: (C6H10O5)n hay [C6H7O2(OH)3]n do các gốc β-glucozơ LK với nhau

  Tinh bột: (C6H10O5)n do các gốc α-glucozơ LK với nhau.

  16. POLIME

  • Ghép từ poli trước tên monome. VD: (CH2-CH2)n polietilen
   

  -Nếu tên monome gồm 2 từ trở lên hoặc từ 2 monome tạo nên polime thì tên monome phải để ở trong ngoặc đơn. VD: poli(vinyl clorua), poli(ure-fomanđehit)

  -Một số polime có tên riêng (tên thông thường). VD:

  Teflon: (CF2-CF2)n; nilon-6: (NH-[CH2]5-CO)n; xenlulozơ: (C6H10O5)n

  -Một số phản ứng điều chế polime:

•  

  

•  

  

•  

  
• Poli(metyl metacrylat) (thủy tinh hữu cơ plecxigat)

•  

  

•  

  

   

  

   

                                                                     

Bài viết gợi ý: