Giáo án 5 hoạt động bài Chiếc thuyền ngoài xa

Khái quát được về nhân vật

Trình bày những giải pháp để giải quyết một vấn đề cụ thể đặt ra trong tác phẩm

1.1. Dùng kĩ thuật chia nhóm để tạo thành 4 nhóm: GV mở 1đoạn nhạc và yêu cầu chia 6 HS/nhóm (5nữ+1nam/nhóm)

1.2. Ôn lại kiến thức về bài khái quát VHVN 1975 – hết tk XX, tạo sự kết nối kiến thức giữa bài văn học sử với đọc hiểu văn bản, giúp HS hình dung chủ đề Truyện hiện đại VN thời kì đổi mới.

– Hình thức: sử dụng CNTT trình chiếu câu hỏi.

Câu hỏi: Từ kiến thức đã nắm được ở bài Khái quát VHVN từ Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đến hết thế kỷ XX, em hãy cho biết sự khác nhau cơ bản nhất giữa VHVN sau 1975 so với giai đoạn trước đó là gì?

a. Sự phát triển thể loại

b. Sự thay đổi cảm hứng

c. Sự phát triển, mở rộng về đề tài

d. Sự thay đổi quan niệm về con người

(Gợi ý trả lời:

– Cơ bản: quan trọng nhất, có ý nghĩa quyết định, kéo theo những thay đổi khác

– Chọn phương án d)

1.3. Sử dụng kĩ thuật động não (làm việc nhóm đôi)

GV trình chiếu 2 bức hình sau:

-Thông điệp anh/chị rút ra được từ 2 bức hình

-Yêu cầu các nhóm đôi thảo luận 2 phút, GV gọi 2HS trình bày, GV nhận xét, chốt ý

(A) (B)

Từ đó, GV giới thiệu văn học thời kỳ đổi mới với sự thay đổi cơ bản là quan niệm về con người đã thể hiện một cái nhìn cuộc sống và con người đa diện, ở nhiều chiều kích khác nhau, tạo nên sức hấp dẫn riêng của văn học thời kỳ này.

2. Hoạt động hình thành kiến thức mới

2.1. Tìm hiểu chung

GV tổ chức hoạt động “tìm mảnh ghép”

– GV để khuyết những thông tin về tác giả Nguyễn Minh Châu và tác phẩm CTNX, các nhóm cử đại diện lên tìm mảnh ghép phù hợp

-GV nhấn mạnh 1 số đặc điểm chính.

2.2.Đọc, tóm tắt, chia bố cục

. GV phát phiếu học tập số 1cho HS

. GV chiếu bản tóm tắt có các sự kiện đã bị đảo lộn trên máy rồi yêu cầu HS sắp xếp lại, qua đó tái hiện nội dung cốt truyện : (1) Theo lời mời của chánh án Đẩu (một người đồng đội cũ của Phùng) người đàn bà hàng chài đã đến tòa án huyện. (2) Nhưng khi chiếc thuyền vào bờ, anh đã kinh ngạc hết mức khi chứng kiến cảnh một gã chồng vũ phu đánh đập người vợ hết sức dã man, đứa con vì muốn bảo vệ mẹ đã đánh trả lại cha mình. (3) Rời vùng biển với khá nhiều ảnh, người nghệ sĩ đã có một tấm được chọn vào bộ lịch về “thuyền và biển” năm ấy. (4) Tại đây, người phụ nữ ấy đã từ chối sự giúp đỡ của Đẩu và Phùng, nhất quyết không bỏ lão chồng vũ phu. (5) Theo yêu cầu của trưởng phòng, nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng đến một vùng ven biển miền Trung (cũng là nơi anh đã từng chiến đấu) để chụp một tấm ảnh cho cuốn lịch năm sau. (6) Tuy nhiên, mỗi lần đứng trước tấm ảnh, anh đều thấy hiện lên cái màu hồng hồng của ánh sương mai và nếu nhìn lâu hơn là hình ảnh người đàn bà nghèo khổ, lam lũ bước ra từ bức tranh. (7) Những ngày sau, cảnh tượng đó lại tiếp diễn và lần này người nghệ sĩ đã ra tay can thiệp… (8) Chị đã kể câu chuyện về cuộc đời mình và coi đó như là lý do giải thích cho sự từ chối trên. (9) Sau nhiều ngày “phục kích”, người nghệ sĩ đã phát hiện và chụp được “một cảnh đắt trời cho”, đó là cảnh một chiếc thuyền ngoài xa đang ẩn hiện trong biển sớm mờ sương.

=>tổ chức trò chơi NHÌN NHANH, XẾP NHANH (trong thời gian 1p30s, các nhóm sẽ sắp xếp đúng trật tự vào bảng nhóm, nhóm nào nhanh và đúng sẽ chiến thắng)

HS sắp xếp lại theo trật tự : 5 – 9 – 2 – 7 – 1 – 4 – 8 – 3 – 6

– GV trình chiếu đáp án kèm theo những hình ảnh minh họa cho phần tóm tắt

2.3. Đọc hiểu VB

2.3.1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh:

– Sử dụng kĩ thuật đóng vai:Yêu cầu 1 HS đóng vai nghệ sĩ Phùng sẽ giới thiệu cho người xem về những bức hình mình chụp.

– GV phát phiếu học tập số 2cho có hệ thống câu hỏi gợi ý về 2 phát hiện của nghệ sĩ Phùng. Trong lúc các em đc nghe nghệ sĩ Phùng giới thiệu, các em sẽ chuẩn bị trả lời vào phiếu học tập

?Nghệ sĩ phát hiện ra điều gì trong buổi sáng tinh sương?

?Cảnh được miêu tả thế nào?

?Vì sao Phùng gọi đây là một “cảnh đắt trời cho”?

?Người nghệ sĩ đã có những cảm nhận gì khi được chiêm ngưỡng bức ảnh nghệ thuật của tạo hoá?

?Vì sao trong lúc cảm nhận vẻ đẹp của bức tranh, Phùng lại nghĩ đến câu nói: “bản thân cái đẹp chính là đạo đức”?

?Người nghệ sĩ đã thấy điều gì khi thuyền cập bến?

?Thái độ, hành động của người nghệ sĩ lúc này như thế nào?

*GV chốt lại 2 phát hiện của nghệ sĩ Phùng, kết hợp hướng dẫn HS nắm dẫn chứng trên SGK

Câu hỏi nêu vấn đề: Qua hai phát hiện của nghệ sĩ Phùng, Nguyễn Minh Châu muốn người đọc nhận thức được điều gì về cuộc đời?

=>Thảo luận nhóm, sử dụng kĩ thuật khăn trải bàn

-GV cho các nhóm treo sản phẩm, mời đại diện 1 nhóm trình bày

GV nêu tình huống giả định: nếu aiđó muốn can thiệp vào tác phẩm bằng cách đảo vị trí của hai phát hiện này, tức là để người nghệ sĩ chứng kiến bi kịch này rồi mới phát hiện vẻ đẹp của cảnh biển. Theo em có được không? Vì sao?

HS đưa ra nhiều ý kiến và đều thống nhất không thể đảo như thế vì: Đây là dụng ý nhân văn trong việc sắp xếp chi tiết để cái đẹp xuất hiện trước như một vỏ bọc hòng che giấu bản chất bên trong của đời sống.

*GV chốt lạ

*Tiểu kết: GV trình chiếu sơ đồ tư duy

3. Hoạt động luyện tập

GV phát phiếu học tập số 3

Bài tập 1: ĐỌC HIỂU

Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi trác nghiệm bên dưới:

Trước mặt tôi là một bức tranh mực tầu của một danh họa thời cổ. Mũi thuyền in một nét mơ hồ lòe nhòe vào bầu sương mù trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời chiếu vào. Vài bóng người lớn lẫn trẻ con ngồi im phăng phắc như tượng trên chiếc mui khum khum, đang hướng mặt vào bờ. Tất cả khung cảnh ấy nhìn qua những cái mắt lưới và tấm lưới nằm giữa hai chiếc gọng vó hiện ra dưới một hình thù y hệt cánh một con dơi, toàn bộ khung cảnh từ đường nét đến ánh sáng đều hài hòa và đẹp, một vẻ đẹp thực đơn giản và toàn bích khiến đứng trước nó tôi trở nên bối rối, trong trái tim như có cái gì bóp thắt vào.

(Trích Chiếc thuyền ngoài xa – NMC)

1. Tiêu đề nào phù hợp nhất với đoạn văn trên?

a. Chủ đề của truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa.

b. Quan điểm nghệ thuật của Nguyễn Minh Châu.

c. Nghệ thuật phân tích tâm lí nhân vật của Nguyễn Minh Châu.

d. Nghệ thuật tả cảnh của Nguyễn Minh Châu.

2. Trong đoạn văn trên, tác giả chủ yếu sử dụng biện pháp nghệ thuật nào?

a. Đối lập

b. Nhân hóa

c. Ẩn dụ

d. So sánh

3. Giọng điệu chủ đạo của đoạn văn trên đây là:

a. Châm biếm

b. Tự trào

c. Trữ tình

d. Cảm thương

BT2: Quan niệm nghệ thuật của nhà văn nào dưới đây khác với quan niệm của Nguyễn Minh Châu trong Chiếc thuyền ngoài xa :

A. “Nghệ thuật không phải là ánh trăng lừa dối, nghệ thuật không nên là ánh trăng lừa dối, nghệ thuật có thể chỉ là tiếng đau khổ kia thoát ra từ kiếp lầm than” (Nam Cao).

B.“Các ông muốn tiểu thuyết cứ là tiểu thuyết. Tôi và những người cùng chí hướng như tôi muốn tiểu thuyết phải là sự thực ở đời” (Vũ Trọng Phụng)

C. “Nghệ thuật không phải là sự mô tả thực tại có thực mà là sự tìm tòi chân lý, lý tưởng” (G.Xăng)

D. “Văn học là cuộc đời. Văn học sẽ không là gì cả nếu không vì cuộc đời mà có. Cuộc đời là nơi xuất phát, cũng là nơi đi tới của văn học” (Tố Hữu)

-HS chọn đáp án và lý giải.

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

2. Truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa:

II. Đọc – hiểu văn bản:

* Đọc, tóm tắt, chia bố cục:

-Tóm tắt:

1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh:

a. Phát hiện thứ nhất về khung cảnh thiên nhiên hoàn mĩ:

b. Phát hiện thứ hai về hiện thực nghiệt ngã của con người:

c. Ý nghĩa:

– Cuộc đời không đơn giản, xuôi chiều, không phải bao giờ cũng đẹp mà chứa đựng nhiều nghịch lí, mâu thuẫn giữa cái đẹp – xấu, thiện – ác.

-Phát hiện 1 chỉ là cái vỏ, hình thức bên ngoài còn phát hiện thứ 2 là hạt nhân, bản chất bên trong, qua đó nhà văn gửi gắm thông điệp: Đừng vội đánh giá con người, sự vật qua dáng vẻ bên ngoài, phải phát hiện ra bản chất thực sau vẻ ngoài đẹp đẽ của hiện tượng đó.

– Người nghệ sĩ phải tìm hiểu cuộc đời trong mối quan hệ đa chiều.

=>nghệ thuật phải gắn liền với cuộc sống

*Tiểu kết bằng SĐTD