a) Giữa sóng và em có quan hệ tương đồng, vì các chi tiết về sóng chính là những chi tiết ẩn dụ cho tình yêu và tâm hồn nhân vật “em”. Sự tương đồng ấy được biểu hiện:
a1. Kết cấu bài thơ là kết cấu liền mạch của suy nghĩa và cảm xúc: cô gái nhìn ra biển cả, nhân quan sát biển, suy nghĩ về tình yêu, cô nhận thấy tình yêu cũng giống như sóng biển, đa dạng và hiến hoá, mạnh mẽ và thuỷ chung. Rồi cô ước ao hoá thành con sóng nhỏ để ngàn năm hát cùng “biển lớn tình yêu”. Đấy là kết cấu của một bài thơ trữ tình khó phân thành đoạn rõ ràng
a2. Tuy nhiên, nếu cần phải chia thành mẩy đoạn, có thể chia như sau:
– Đoạn 1: 4 câu đầu (ngẫu hứng về con sóng và tình yêu)
– Đoạn 2: khổ 2, 3 (lí do, nguyên cớ của cảm hứng về sóng biển và tình yêu)
– Đoạn 3: Từ khổ 5 đến khổ 8 (Nối tiếp cảm hứng về sóng biển và tình yêu).
Những biểu hiện muôn vẻ của sóng biển – tình yêu và khát vọng mãnh liệt của nhân vật trữ tình trong việc chinh phục tình yêu.
– Đoạn 4: Khổ cuối (Kết thúc bài thơ bằng ước vọng tình yêu vĩnh hằng)
a3. Người phục nữ đang yêu tìm thấy sự tương đồng giữa các trạng tháitâm hồn với những con sóng. Sự tương đồng đó là:
– Đa dạng, muôn hình muôn vẻ:
"Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ”
“Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước ”
– Không từ cội nguồn, không thể cắt nghĩa
“Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau? ”
– Mãnh liệt, sâu sắc:
“Sóng không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể ”
“Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức ”
– Thủy chung:
“Dẫu xuôi về phương bắc
Hướng về anh – một phương ”
Cứ như thế, sóng và em xoắn xuýt, sóng đôi, cộng hưởng với nhau trong suốt bài thơ, qua nhiều cung bậc của tình yêu, để rồi cuối cùng nhập vào nhau, hoà tan với nhau ở khổ thơ kết thúc:
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Để ngàn năm còn vỗ.
Đó chính là ước vọng đời thường trong tình yêu của người phụ nữ qua hình tượng sóng của Xuân Quỳnh.
b) Với nghệ thuật xây dựng hình tượng sóng đôi sóng và em – Âm điệu dào dạt… Bài thơ là bản tình ca ca ngợi tình yêu chân thành, mãnh liệt, thuỷ chung. Thể hiện tâm hồn đôn hậu mà trẻ trung sôi nổi trong khát vọng tình yêu, hạnh phúc.
