[HÓA 9] Bài 1: Tính chất hóa học của oxit. Khái quát về sự phân loại oxit

CHƯƠNG 1: CÁC LOẠI HỢP CHẤT VÔ CƠ

Bài 1: Tính chất hóa học của oxit. Khái quát về sự phân loại oxit

Kiến thức cần nhớ bài 1:

Tính chất hoá học của oxit : Oxit bazơ tác dụng được với nước, dung dịch axit, oxit axit; oxit axit tác dụng được với nước, dung dịch bazơ, oxit bazơ.
Sự phân loại oxit, chia ra các loại : oxit axit, oxit bazơ, oxit lưỡng tính và oxit trung tính.
Quan sát thí nghiệm và rút ra tính chất hoá học của oxit bazơ, oxit axit.
Viết được các pthh (hoặc PTHH) minh họa tính chất hoá học của một số oxit.
Phân biệt được một số oxit cụ thể.
Tính thành phần phần trăm về khối lượng của oxit trong hỗn hợp hai chất.

Lý thuyết:

Phân loại oxit:

Dựa vào tính chất hoá học của oxit, người ta phân oxit thành 4 loại:

Oxit bazơ: Là những oxit khi tác dụng với dung dịch axit tạo thành muối và nước

Ví dụ: Na₂O, BaO, CuO, BaO, FeO,…

Oxit axit: Là những oxit khi tác dụng với dung dịch bazơ tạo thành muối và nước.

Ví dụ: SO₂, SO₃, CO₂, P₂O₅,…

Oxit lưỡng tính: Là những oxit khi tác dụng với dung dịch bazơ và khi tác dụng với dung dịch axit tạo thành muối và nước.

Ví dụ: Al₂O₃, ZnO,…

Oxit trung tính: Còn được gọi là oxit không tạo muối, là những oxit không tác dụng với axit, bazơ, muối.

Ví dụ: CO, NO,…

Tính chất hoá học của oxit

Tính chất hoá học của oxit bazơ:

Tác dụng với nước:

oxit bazơ (Na₂O, CaO, K₂O, BaO) + nước ở nhiệt độ thường => bazơ tan tương ứng

Ví dụ:

CaO(r) + H₂O —> Ca(OH)₂ (dd)

BaO(r) + H₂O —> Ba(OH)₂(dd)

Tác dụng với oxit axit:

Một số oxit bazơ (CaO, BaO, Na₂O, K₂O) + oxit axit => muối

Những oxit bazơ tác dụng được với nước thì tác dụng được với oxit axit

Ví dụ: BaO(r) + CO₂(k) —> BaCO₂(r)

Tác dụng với axit:

Oxit bazơ + axit => muối + nước

Ví dụ: CuO(r) + 2HCl(dd) —> CuCl₂(dd) + H₂O (lỏng)

Tính chất hóa học của oxit axit

Tác dụng với nước:

Nhiều oxit axit tác dụng với nước tạo thành dung dịch axit

Một số oxit axit tác dụng với nước ở điều kiện thường như: P₂O₅, SO₂, SO₃, NO₂, CO₂,… tạo ra axit tương ứng

Ví dụ: P₂O₅(r) + 3H₂O(lỏng) —> 2H₃PO₄ (dung dịch)

Tác dụng với bazơ:

Oxit axit +dung dịch bazơ => muối + nước

Ví dụ: CO₂(k) + Ca(OH)₂(dd) —> CaCO₃(r) + H₂O (lỏng)

Tác dụng với oxit bazơ:

Oxit axit + oxit bazơ (CaO, BaO, Na₂O, K₂O) => muối

Ví dụ: BaO(r) + CO₂ (k) —> BaCO₃(r)

Ví dụ minh họa:

Bài 1:

Có những oxit sau: CaO, Fe₂O₃, SO₃. Oxit nào có thể tác dụng được với

a) Nước ?

b) axit clohiđric ?

c) natri hiđroxit ?

Viết phương trình hóa học.

Giải:

a) Những oxit tác dụng với nước là CaO và SO₃

CaO + H₂O → Ca(OH)₂

SO₃ + H₂O → H₂SO4

b) Những oxit tác dụng với axit clohiđric là CaO và Fe₂O₃:

CaO + 2HCl → CaCl₂ + H₂O

Fe₂O₃ + 6HCl → 2FeCl₃ + ₃H₂O

c) Những oxit tác dụng với natri hiđroxit là SO₃

SO₃ + NaOH → NaHSO₄

SO₃ + 2NaOH → Na₂SO₄ + H₂O

Bài 2:

Có những chất sau: H₂O, KOH, K₂O, CO₂. Hãy cho biết những cặp chất có thể tác dụng với nhau.

Giải:

Những cặp chất tác dụng được với nhau là: H₂O và CO₂; H₂O và K₂O; CO₂ và K₂O; CO₂ và KOH.

H₂O + CO₂ → H₂CO₃

H₂O + K₂O → 2KOH

CO₂ + K₂O → K₂CO₃

CO₂ + KOH → KHCO₃

CO₂ + 2KOH → K₂CO₃ + H₂O

Bài 3:

Từ những chất: Canxi oxit, lưu huỳnh ddioxit, cacbon ddioxit, lưu huỳnh trioxit, kẽm oxit, em hãy chọn chất thích hợp điền vào các sơ đồ phản ứng sau:

a) Axit sunfuric + ... → Kẽm sunfat + Nước

b) Natri hiđroxit + ... → Natri sunfat + Nước

c) Nước + ... → Axit sunfurơ

d) Nước + ... → Canxi hiđroxit

e) Canxi oxit + ... → Canxi cacbonat

Dùng các công thức hóa học để viết tất cả những phương trình hóa học của các sơ đồ phản ứng trên.

Giải:

a) H₂SO₄ + ZnO → ZnSO₄+ H₂O

b) 2NaOH + SO₃ → Na₂SO₄+ H₂O

c) H₂O + SO₂ → H₂SO₃

d) H₂O + CaO → Ca(OH)₂

e) CaO + CO₂ → CaCO₃

Bài 4:

Cho những oxit sau: CO₂, SO₂, Na₂O, CaO, CuO. Hãy chọn những chất đã cho tác dụng được với

a) Nước, tạo thành dung dịch axit

b) Nước, tạo thành dung dịch bazơ

c) Dung dịch axit, tạo thành muối và nước.

d) Dung dịch bazơ, tạo thành muối và nước.

Viết các phương trình hóa học.

Giải:

a) Những chất tác dụng với nước tạo thành dung dịch axit là CO₂ và SO₂:

CO₂ + H₂O → H₂CO₃

SO₂ + H₂O → H₂SO₃

b) Những chất tác dụng với nước tạo thành dung dịch bazơ là Na₂O và CaO:

Na₂O + H₂O → 2NaOH

CaO + H₂O → Ca(OH)₂

c) Những chất tác dụng với dung dịch axit tạo thành muối và nước là: Na₂O, CaO, CuO:

Na₂O + 2HCl → 2NaCl + H₂O

CaO + 2HNO₃ → Ca(NO₃)₂ + H₂O

CuO + H₂SO₄ → CuSO₄ + H₂O

d) Những chất tác dụng với dung dịch bazơ tạo thành muối và nước là CO₂ và SO₂:

CO₂ + Ca(OH)₂ → H₂O + CaCO₃

SO₂ + Ca(OH)₂ → H₂O + CaSO₃

Bài 5:

Có hỗn hợp khí CO₂ và O₂ làm thế nào có thể thu được khí O₂ từ hỗn hợp trên ? Trình bày cách làm và viết phương trình hóa học.

Giải:

Dẫn hỗn hợp khí CO₂ và O₂ đi qua bình đựng dung dịch kiềm dư (NaOH,

Ca(OH)₂, ...). Khí CO₂ bị giữ lại trong bình vì có phản ứng với kiềm :

CO₂ + 2NaOH => Na₂CO₃ + H₂O

hoặc : CO₂ + Ca(OH)₂ => CaCO₃ + H₂O

Chất khí đi ra khỏi lọ là oxi tinh khiết.

Bài 6:

Cho 1,6 gam đồng (II) oxit tác dụng với 100 gam dung dịch axit sunfuric có nồng độ 20%.

a) Viết phương trình hóa học.

b) Tính nồng độ phần trăm của các chất có dung dịch sau khi phản ứng kết thúc.

Giải:

a) PTHH : CuO + H₂SO4 => CuSO₄ + H₂O

Bài tập:

Bài 1:

Trong các dãy oxit sau đây, dãy oxit nào tác dụng được với nước để tạo ra dụng dịch kiềm ?

A. CuO, CaO, Na₂O, K₂O.

B. CaO, Na₂O, K₂O, BaO.

C. Na₂O, BaO, CuO, MnO.

D. MgO, Fe₂O₃, ZnO, PbO.

Bài 2:

Dung dịch NaOH có thể tác dụng được với dãy chất nào sau đây ?

A. CO₂ ; CuSO4 ; SO₃ ; FeCl₃.

C. CO₂ ; SO₂ ; CuSO4 ; CuO.

B. SO₃ ; FeCl₃ ; KC1; H₃PO4. D. KOH ; CO₂ ; H₂S ; AgNO₃.

Bài 3:

Dãy gồm các oxit đều tác dụng được với nước là

A. SO₂, PO₅, K₂O, Fe₂O₃.

B. CuO, SO₃, CaO, P₂O₅.

C. N₂O₅, SO₃, Na₂O, CaO.

D. N₂O₅, FeO, A1₂O₃, SO₃.

Bài 4:

Hòa tan 16 gam CuO bằng 500 ml dung dịch HC1 1 M. Nồng độ của dung dịch muối thu được là

A. 1 M B. 0,4 M C. 0,5 M D. 0,2 M

Bài ₅:

Thổi khí CO dư qua hỗn hợp gồm CuO và FeO có khối lượng 15,2 gam trong điều kiện thích hợp cho đến khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thì thu được hỗn hợp kim loại có khối lượng 12 gam.