Phương pháp giải bài tập tính lưỡng tính của amino axit

I. TÁC DỤNG LÊN CHẤT CHỈ THỊ MÀU:

Amino axit vừa có tính bazơ (do nhóm NH₂), vừa có tính axit (do nhóm COOH)

→ amino axit là một chất lưỡng tính.

+ Đối với hợp chất có dạng (NH₂)_xR(COOH)_y

               + nếu x < y → dung dịch có môi trường axit → quỳ chuyển đỏ

               + nếu x > y → dung dịch có môi trường bazơ → quỳ chuyển xanh

               + nếu x = y → dung dịch có môi trường trung tính → không đổi màu quỳ

+ Đối với hợp chất dạng: R(NH₃Cl)_x(COOH)_y(NH₂)_z(COONa)_t

              + Nếu x + y > z + t môi trường axit => quì sang đỏ

              + Nếu x + y < z + t môi trường bazo => quì sang xanh

              + Nếu x + y = z + t môi trường trung tính => không đổi màu quì

Ví dụ: H₂N-CH₂-COOH (glyxin) không làm đổi màu quỳ

        H₂N-[CH₂]₄-CH(NH₂)-COOH (lysin) làm quỳ chuyển xanh

Tất cả các amin đều là chất lưỡng tính nhưng môi trường của các dung dịch amino axit thì khác nhau. 

II. TÍNH CHẤT LƯỠNG TÍNH:

Dạng 1: Amino axit tác dụng với dung dịch axit hoặc bazơ

1. Tác dụng với dung dịch axit

(NH₂)_xR(COOH)_y+ xHCl → (ClNH₃)_xR(COOH)_y

Số nhóm chức amino x = $\frac{{{n}_{HCl}}}{{{n}_{aa}}}$;  n_muối = n_aa

BTKL:  m_aa + m_HCl = m_muối

M_aa + 36,5x = M_muối

2. Tác dụng với dung dịch bazơ

(NH₂)_xR(COOH)_y   + y NaOH → (NH₂)_xR(COONa)_y   + y H₂O

1mol                                        →    1mol                                           => m_m’ – m_aa = 22y  

n_aa                                                                                                                               => m_m’ – m _aa

n_aa= $\frac{{{m}_{m'}}-{{m}_{aa}}}{22.y}$ => n_COOH = n_aa.y = $\frac{{{m}_{m'}}-{{m}_{aa}}}{22}$

y = $\frac{{{n}_{NaOH}}}{{{n}_{aa}}}$; n_muối = n_aa

M_aa + 22y = M_{muối natri}

3. Dạng hỗn hợp amino axit tác dụng với HCl và NaOH

+Glu : x mol và aa [R(COOH)(NH₂)]: y mol

         Luôn có n_HCl = x + y và n_NaOH = 2x + y

+lys : x mol và aa [R(COOH)(NH₂)]: y mol

         Luôn có n_HCl = 2x + y và n_NaOH = x + y

+Glu : x mol và lys: y mol

         Luôn có n_HCl = x + 2y và n_NaOH = 2x + y

Dạng 2: Amino axit tác dụng với axit, sau đó lấy hỗn hợp tác dụng với dung dịch bazơ và ngược lại.

a) Amino axit $\xrightarrow{HCl}$ (A) $\xrightarrow{NaOH}$ (B)

     H₂N-R-COOH + HCl → ClH₃N-R-COOH  (A)

      ClH₃N-R-COOH + 2NaOH  →  H₂N-R-COONa (B) + NaCl + 2H₂O

      => coi hỗn hợp A gồm ClH₃N-R-COOH và HCl không phản ứng với nhau và đều phản ứng với NaOH

b) Amino axit $\xrightarrow{NaOH}$ (B) $\xrightarrow{HCl}$ (A)

Tương tự như (a) coi hỗn hợp B là ClH₃N-R-COOH và NaOH tác dụng với HCl

 

Bài viết gợi ý: