SOẠN BÀI: HẠNH PHÚC CỦA MỘT TANG GIA
Trích Số đỏ - Vũ Trọng Phụng
- Đọc hiểu văn bản
- Bố cục
Chia làm 3 phần:
- Đoạn 1: Từ đầu đến... “đã gây ra cho Tuyết vậy” : Niềm vui sướng, hạnh phúc của các thành viên trong và ngoại gia đình khi cụ cố tổ qua đời
- Đoạn 2: Tiếp đến.... “đám cứ đi” : Cảnh đám ma gương mẫu
- Đoạn 3: Phần còn lại: Cảnh hạ huyệt
- Tóm tắt
Cái chết của cụ cố tổ đã làm cả gia đình nhao lên mỗi người một cách. Đây là dịp để ai nấy khoe khoang, hợm hĩnh, vui mừng với những mục đích khác nhau. Cụ cố Hồng thì sướng rơn khi nghĩ đến cảnh thiên hạn khen mình già, khen đám ma to. Ông Văn Minh thì mừng với cái chúc thư đi vào thực hành chứ không còn là lí thuyết nữa. Bà Văn Minh được thể khoe khoang những bộ âu phục mới nhất. Đến cả những viên cảnh sát cũng vui sướng đến cực điểm khi có công ăn việc làm. Cô Tuyết thì buồn, một vẻ buồn lãng mạn, nhưng không phải buồn vì người chết mà buồn vì chưa thấy bạn giai đâu cả. Cô mặc bộ Ngây thơ để chứng minh cho thiên hạ biết rằng mình vẫn còn trong trắng. Buồn thay cho chữ hiếu của gia đình này. Rồi đám bạn của cụ cô Hồng đến viếng với những huy chương đeo đầy ngực mà khoe nhau và họ ai nấy đều xúc động khi nhìn thấy làn da trắng thập thò của cô Tuyết. Một đám ma to, hết sức lố lăng với kèn ta kèn Tây, kèn Tàu, kiệu bát cống, lợn đi lọng....Người đi đưa ma trong bộ mặt nghiêm chỉnh mà thì thầm với nhau chuyện vợ con, nhà cửa, áo mới may, trai gái thì chim chuột nhau,... Khi đến huyệt, cậu Tú bắt người chống gậy, người khom lưng để cậu chụp ảnh kỉ niệm bằng cái máy ảnh mới. Ông phán mọc sừng khóc những tiếng kì quoặc “hứt...hứt” rồi dúi vào tay Xuân tóc đỏ một cái giấy bạc, nó nắm tay cho khỏi ai nom thấy và đi tìm cụ Tăng Phú trong đám ba trăm người đang đau đớn một cách giả tạo.
- Giải thích nhan đề : Hạnh phúc của một tang gia
Hạnh phúc của một tang gia- một nhan đề giật gân và đầy tính mỉa mai.
Tang gia mà lại hạnh phúc?
Thông thường những cái chết bao giờ cũng gợi lên một tâm trạng đau buồn, sầu não, xót thương tột độ như Huy Cận đã từng viết:
Ai chết đó? Nhạc buồn chi lắm thế!
Chiều mồ côi, đời rét mướt ngoài đường;
Phố đìu hiu màu đá cũ lên sương.
Sương hay chính bụi phai tàn lả tả?
Nhưng ở đây lại khác, cái chết của cụ tố đem lại lợi ích và niềm vui lớn lao cho những thành viên cho gia đình. Nhà có người chết mà lại vui, bối rối một cách sung sướng. Cả nhà háo hức chuẩn bị đám ma, không chỉ là một đám ma thông thường mà phải là một đám ma to, đám ma ấy phải như một ngày hội, một đám rước long trọng... Như thế, Vũ Trọng Phụng ngay từ đầu đã ném vào mặt giới thượng lưu tư sản đương thời một cái cười mỉa mai, đả kích thẳng vào bản chất giả nhân giả nghĩa của đại gia đình- đại bất hiếu.
- Hướng dẫn học bài
Câu 1: (trang 128 sgk ngữ văn 11 tập 1)
Trả lời:
Nhan đề và tình huống trào phúng của đoạn trích
- Nhan đề của truyện chứa đựng một nghịch lí: “Hạnh phúc của một tang gia”. Nhan đề ấy đã mỉa mai sâu cay, chua xót trước cái cảnh con cháu bất hiếu vui mừng khi người thân mất bởi điều đó đem lại lợi ích cá nhân cho mỗi người.
- Tác giả xây dựng những tình huống mang tính mâu thuẫn liên tiếp, hết lớp này đến lớp khác để phơi bày bản chất xấu xa đến tột độ của những con người đồi bại, lố lăng. Mâu thuẫn đó là khi cụ cố mất, con cháu không những không tiếc thương, trái lại còn mừng rỡ vì đạt được mục đích của mình. Mâu thuẫn đó là khi đám ma chẳng có vẻ gì là rầu rĩ đưa người mất về nơi an nghỉ mà tổ chức long trọng, lố lăng như cuộc vui, như ngày hội để phô trương cho thiên hạ thấy sự giàu sang của gia đình. Những lớp mâu thuẫn lần lượt hé mở dưới ngòi bút trào phúng sâu cay của tác giả tạo cho người đọc những ấn tượng khó phai.
Câu 2: (trang 128 sgk ngữ văn 11 tập 1)
Trả lời:
- Cái chết của cụ cố tổ lại là niềm hạnh phúc của mọi thành viên trong đại gia đình cụ cố Hồng và những người đến đưa đám ma do cái chết của cụ cố tổ đem lại bởi đám con cháu ấy là một lũ đại bất hiếu, không màng tình thân, coi tiền bạc, lợi ích cá nhân đặt lên hàng đầu mà không ngần ngại làm bất cứ trò lố lăng, quái gở nào.
- Cụ cố Hồng sướng run người khi được dịp diễn trò già yếu trước mặt thiên hạ. Vợ chồng Văn Minh mừng vì cái di chúc không chỉ nằm trên lí thuyết nữa. Cô Tuyết thì được diện bộ Ngây thơ và trưng ra một vẻ nuồn lãng mạn vì chưa thấy tình nhân. Cậu Tú sướng như điên vì nhờ có đám tang cậu có cơ hội dùng hang loạt máy ảnh mới, Xuân Tóc đỏ hãnh diện một cách đê tiện vì hắn đã mang lại hạnh phúc cho mọi người.
- Đám tang trở thành nơi khoe khoang, chuyện trò, chim chuột, kiếm lợi từ những người đưa đám,…
Câu 3: (trang 128 sgk ngữ văn 11 tập 1)
Trả lời:
Cảnh “đám ma gương mẫu”
- Một đám ma to thật to theo cả lối ta, Tàu, Tây với kiệu bát cống, câu đối, vòng hoa, kèn Tây kèn tàu rộn rã cả lên
- Một đám ma nhộn nhịp, người ta bình phẩm nhau, khoe khoang nhau, ghen tuông nhau, giai gái chim chuột nhau,..mặc dù vậy, “đám cứ đi”
- “Thật là đám ma to tát có thể làm cho người chết nằm trong quan tài phải mỉm cười sung sướng, nếu không gật gù cái đầu
- Cái đám ma gương mẫu ấy được người nhà của cụ cố diễn theo một cách chuyên nghiệp thể hiện sự vô văn hóa của những con người quái thai, lố bịch ấy.
Câu 4: (trang 128 sgk ngữ văn 11 tập 1)
Trả lời:
Đối với Vũ Trọng Phụng, tiểu thuyết phải là sự thực ở đời, vì vậy, tác giả đã thẳng tay lên án cái xã hội suy tàn, thối nát, đánh vào đủ mọi loại người trong xã hội chạy theo đồng tiền nhưng thiếu tình người.
Câu 5: (trang 128 sgk ngữ văn 11 tập 1)
Trả lời:
Số đỏ là một tác phẩm “tả chân đến tàn ác, thật đến chua xót”, nghệ thuật trào phúng đạt đến đỉnh cao:
- Dùng tiếng cười làm vũ khí, tác giả vạch trần bản chất thối nát, rởm đời của tầng lớp thượng lưu
- Tác giả mỉa mai, châm biếm phong trào “Âu hóa”, “thể thao”, “vui vẻ trẻ trung” dở Tây dở ta trong xã hội bấy giờ.
+ Đoạn trích sử dụng thủ pháp cường điệu, nói ngược, nói mỉa…
+ Sử dụng nghệ thuật mâu thuẫn, đối lập
+Điệp ngữ “Đám cứ đi” góp phần làm nổi bật sự phô trương, giả dối , dửng dưng, vô tình của người đưa đám.
+Giọng điệu, ngôn ngữ nhẹ nhàng mà có sức công phá lớn vô cùng.
