Đáp án đúng:

Phương pháp giải:

Vận dụng những kiến thức đã học về tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa kết hợp với kỹ năng làm bài nghị luận văn học dạng phân tích  một đoạn trích văn xuôi.Giải chi tiết:I. Dẫn dắt, giới thiệu về nhân vật
* Tóm tắt tác phẩm dẫn dắt đến đoạn trích: Theo yêu cầu của trưởng phòng, nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng đến một vùng ven biển miền Trung (cũng là nơi anh từng chiến đấu) để chụp một tấm ảnh cho bộ ảnh lịch nghệ thuật thuyền và biển. Sau nhiều ngày phục kích, người nghệ sĩ đã phát hiện và chụp được “một cảnh đắt trời cho”- cảnh một chiếc thuyền ngoài xa đang ẩn hiện trong biển sớm mờ sương. Nhưng khi chiếc thuyền vào bờ, anh đã kinh ngạc hết mức khi chứng kiến những sự thật trần trụi được phơi bày và thấu hiểu bi kịch của người đàn bà hàng chài- cũng là những bi kịch những người đàn bà vùng biển…
* Giới thiệu nhân vật NĐBHC
- Chị vốn xuất thân trong một gia đình khá giả “nhà tôi trước ở trong cái phố này” (buôn bán những vật dụng phục vụ nghề chài lưới), nhưng ông Trời lại không ưu ái với chị về nhan sắc. Từ nhỏ chị “đã là một đứa con gái xấu, lại rỗ mặt sau một bận lên đậu mùa”.
- “Cũng vì xấu, trong phố không ai lấy”, nên chị có mang với anh con trai một nhà hàng chài giữa phá hay đến nhà chị mua bả (sợi đan lưới) về đan lưới. Thế là thành vợ chồng. Chị chuyển từ “trên phố” xuống ở luôn dưới thuyền, trở thành người đàn bà hàng chài.
II. Cảm nhận về bi kịch của nhân vật trong đoạn trích
1) Cuộc sống nghèo khổ lam lũ: In hằn trên những nét ngoại hình được tác giả cố ý tô đậm:
- “Khuôn mặt mệt mỏi sau một đêm thức trắng kéo lưới, tái ngắt và dường như đang buồn ngủ.”
- “Tấm lưng áo bạc phếch và rách rưới” Tấm áo bạc màu và rách rưới là minh chứng rõ nhất cho sự nghèo nàn, thiếu thốn tội nghiệp của NĐBHC.
2) Bị bạo hành về thể xác và tinh thần
a) Bị bạo hành về thể xác
 “Trận đánh” mà người đàn bà hàng chài hứng chịu trong buổi sáng hôm ấy sau bãi xe tăng hỏng thật kinh hoàng. “Lão đàn ông lập tức trở nên hùng hổ, mặt đỏ gay, lão rút trong người ra một chiếc thắt lưng của lính ngụy ngày xưa”, “trút cơn giận như lửa cháy bằng cách dùng chiếc thắt lưng quật tới tấp vào lưng người đàn bà, lão vừa đánh vừa thở hồng hộc, hai hàm răng nghiến ken két”. Lão đàn ông như đang dồn tận lực để trút tất cả những uất hận cùng cực lên người đàn bà.
b) Bị bạo hành về tinh thần
- Trước khi đánh vợ là lời đe dọa của gã chồng vũ phu “Cứ ngồi nguyên đấy. Động đậy tao giết cả mày đi bây giờ”. Cách xưng hô mày- tao, cách đe dọa “tao giết cả mày đi bây giờ” chứa đầy những căm hận.
- Cùng lúc tra tấn vợ, “cứ mỗi nhát quất xuống lão lại nguyền rủa bằng cái giọng rên rỉ đau đớn “mày chết đi cho ông nhờ. Chúng mày chết hết đi cho ông nhờ!””. “Mày” ở đây chính là chị, và “chúng mày” là đàn con đông đúc tội nghiệp.
c) Ám ảnh nhất về bi kịch bị bạo hành của người đàn bà hàng chài là sự cam chịu nhẫn nhục đến kì lạ:
- Trước khi bị đánh:
+ Bước ra từ chiếc thuyền đẹp như mơ, chị chủ động đi thẳng tới bãi xe tăng hỏng. Chị đi trước và gã đàn ông theo sau “Tấm lưng rộng và cong như lưng một chiếc thuyền. Mái tóc tổ quạ. Lão đi chân chữ bát, bước từng bước chắc chắn, hàng lông mày cháy nắng rủ xuống hai con mắt đầy vẻ độc dữ”. Những chi tiết về gã đàn ông không khỏi khiến người đọc liên tưởng đến hình ảnh một con thú đang săn mồi. Bởi ánh mắt độc dữ của gã đang nhìn dán vào người đàn bà.
+ Trước khi hứng chịu trận đòn, chị “đứng lại ngước mắt nhìn ra ngoài mặt phá nước chỗ chiếc thuyền đậu một thoáng, rồi đưa một cánh tay lên có lẽ định gãi hay sửa lại mái tóc nhưng rồi lại buông thõng xuống, đưa cặp mắt nhìn xuống chân”:
. Chị nhìn lại con thuyền là hướng về phía các con, về phía tổ ấm cần chị vun vén như để tìm thêm chút động lực, và cả sự an ủi để đối mặt với sự khủng khiếp sắp tới
. Chị đưa một cánh tay lên trong vô thức định gãi hay sửa mái tóc như để chuẩn bị tâm lí cho chính mình, nhưng rồi lại buông thõng xuống phó mặc
. Thay vào đó chị đưa cặp mắt nhìn xuống chân với thái độ cam chịu, nhẫn nhục chờ đợi trận đòn không tránh khỏi.
- Khi bị đánh: Đặc biệt, khi hứng chịu trận đòn dã man, tàn bạo, ở chị vẫn là “một vẻ cam chịu nhẫn nhục, không hề kêu một tiếng, không chống trả, cũng không tìm cách trốn chạy” giống như đang thực hiện nghĩa vụ đau khổ mà không hề oán thán, phản ứng hay tránh né. Chị dường như đã đánh mất hết những phản xạ bản năng tối thiểu nhất.
3) Những giày vò trong tâm hồn: Chị phải chứng kiến cảnh bạo hành giữa những người thân yêu nhất, mà nguyên nhân là vì chính mình:
* Đứa con vì thương mẹ mà lao vào tấn công bố
+ Lao vào: “Thằng bé cứ chạy một mạch, sự giận dữ căng thẳng làm nó khi chạy qua không nhìn thấy tôi. Như một viên đạn trên đường lao tới đích đã nhắm, mặc cho tôi gọi nó vẫn không hề ngoảnh lại” -> tập trung cao độ chỉ hướng đến đích duy nhất do sự thôi thúc của cả tình yêu và lòng căm hận
+ Tấn công:
. “nhảy xổ vào cái lão đàn ông” -> lao vào bằng tất cả sức mạnh bản năng
. “nó đã giằng được chiếc thắt lưng”-> tác giả- dưới góc nhìn của Phùng- phải tới hai lần bày tỏ sự ngạc nhiên “không biết làm thế nào nó đã giằng được” “đến lúc này tôi biết là nó khỏe đến thế”
. “liền dướn thẳng người vung chiếc khóa sắt quật vào giữa khuôn ngực trần vạm vỡ cháy nắng”- tư thế dướn thẳng người của thằng bé vừa là để với đến chiều cao của gã đàn ông vừa thể hiện sự hiên ngang khi đối mặt, không hề sợ hãi, nao núng hay bối rối. Đó là chi tiết ám ảnh đau lòng về sự phản kháng của con với cha, nó đang thực hiện hành động trái với luân thường đạo lí bằng thái độ tự tin và điềm tĩnh một cách đáng sợ
* Bố dùng hành vi bạo lực để trừng trị con:
+ “Lão đàn ông định giằng lại chiếc thắt lưng nhưng chẳng được nữa, liền giang thẳng cánh cho thằng bé hai cái tát khiến thằng nhỏ lảo đảo ngã dúi xuống cát”
-> cái cách “giang thẳng cánh” càng tô đậm hơn sự vũ phu và tàn bạo của gã đàn ông. Ngay cả với con mình, lại là một đứa bé mà lão cũng không nương tay.
+ “Rồi lão lẳng lặng bỏ đi về phía bờ nước để trở về thuyền. Không hề quay mặt nhìn lại”
-> Lão bỏ đi như một sự trốn chạy khỏi những rắc rối mà lão gây ra. Không hề quay lại nhìn không hẳn là sự dửng dưng mà có lẽ gã không dám đối mặt với những nạn nhân của chính mình
+ “chỉ có tảng lưng khum khum và vạm vỡ càng có vẻ cúi thấp hơn, nom lão như một con gấu đang đi tìm nguồn nước uống, hai bàn chân chữ bát để lại những vết chân to và sâu trên bãi cát hoang vắng”
-> tảng lưng cúi thấp hơn của gã lúc này giống như đang bị chất chồng thêm bao nhiêu gánh nặng.
-> là vợ, là người đồng hành trong suốt bao nhiêu năm tháng, nên người đàn bà hàng chài là người thấu hiểu gã chồng vũ phu của mình hơn ai hết.
* Nỗi đau đớn tận cùng của người đàn bà
   Khi bị chồng đánh đập tàn nhẫn, chị lặng lẽ chịu đựng như một người câm, chỉ khi bất đắc dĩ phải chứng kiến cảnh bạo hành giữa hai cha con, chị mới vỡ òa nỗi đau khổ cùng cực “người đàn bà dường như lúc này mới cảm thấy đau đớn - vừa đau đớn vừa vô cùng xấu hổ, nhục nhã”
- Chị "mếu máo" gọi con, "ngồi xệp xuống trước mặt thằng bé, ôm chầm lấy nó rồi lại buông ra, chắp tay vái lấy vái để, rồi lại ôm chầm lấy".
-> Hình ảnh so sánh “Thằng nhỏ… như một viên đạn bắn vào người đàn ông và bây giờ đang xuyên qua tâm hồn người đàn bà, làm rỏ xuống những dòng nước mắt” để lại không ít những day dứt cho Phùng và cho bao thế hệ người đọc về tình mẫu tử đầy ngang trái. Hành vi trái với luân thường đạo lí của thằng bé cũng chỉ là biểu hiện của yêu thương trong bế tắc. Và giờ đây, trước những giọt nước mắt của mẹ, nó cũng vẫn “chẳng hề hé răng”,  chỉ “lặng lẽ đưa mấy ngón tay khẽ sờ lên khuôn mặt người mẹ như muốn lau đi những giọt nước mắt chứa đầy trong những nốt rỗ chằng chịt” như để cố gắng xoa dịu đi nỗi đau mà nó có thể cảm nhận và thấu hiểu phần nào.
- Trong những đau đớn tận cùng và yêu thương chan chứa đó, “bất ngờ người đàn bà buông đứa trẻ ra, đi thật nhanh ra khỏi bãi cát xe tăng hỏng, đuổi theo lão đàn ông. Cả hai người lại trở về chiếc thuyền”. Gánh nặng mưu sinh đang thúc giục, chị còn cả một đàn con đang chờ đợi, nên đành lòng dứt bỏ khỏi đứa con mà chị thương yêu nhất để quay trở lại cái guồng hối hả của nhọc nhằn, cơ cực và đau đớn.
3) Tổng hợp đánh giá
a) Bi kịch của người đàn bà hàng chài
  Chỉ trong một đoạn trích văn bản với những giây phút ngắn ngủi ở bãi biển khi chiếc thuyền đẹp như mơ cập vào bờ phá mà Phùng đã cảm nhận được- bằng tấm lòng giàu trắc ẩn của mình- những bi kịch của người đàn bà hàng chài: bi kịch bị bạo hành về thể xác và tinh thần, từ đó mà tạo nên sự giày vò trong tâm hồn chị. Đặc biệt là những bi kịch ấy chồng chéo, đan xen nhau, và tạo thành một vòng xoáy luẩn quẩn không có lối thoát…
b) NT xây dựng nhân vật
- Tác giả đã tạo ra tình huống truyện độc đáo- tình huống nhận thức đầy nghịch lí- mang ý nghĩa khám phá và phát hiện về đời sống. Từ đó mà nhân vật hiện ra gây ấn tượng đậm nét cho người đọc
- Nhà văn đã xây dựng nhân vật bằng những nét khắc họa ấn tượng về hành động, cử chỉ, ngôn ngữ, dáng vẻ, nét mặt…
- Nv cũng đánh dấu sự thay đổi trong quá trình khám phá về con người của văn học VN thời kì đổi mới
III. Những nội dung tư tưởng sâu sắc mà tác giả muốn truyền tải qua nhân vật
Qua nhân vật, nhà văn đã thể hiện giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc:
- Giá trị hiện thực: phơi bày, phản ánh nỗi khốn khổ, bất hạnh của con người do bị cầm tù giữa đói nghèo tăm tối và bạo lực trong cuộc sống muôn mặt đời thường sau chiến tranh
- Giá trị nhân đạo:
+ Tấm lòng thương xót, day dứt, âu lo trước số phận khốn khổ của con người và sự phẫn nộ trước sự lộng hành của cái xấu, cái ác qua điểm nhìn của nhân vật Phùng
+ Sự khám phá và trân trọng những vẻ đẹp khuất lấp của con người- những hạt ngọc ẩn sâu trong tâm hồn con người
+ Sự day dứt, trăn trở tìm kiếm giải pháp để giải phóng con người khỏi sự nghèo nàn và tăm tối
+ Quan niệm về nghệ thuật chân chính của nhà văn NMC qua hành trình nhận thức Phùng mang đậm tính nhân đạo: nghệ thuật phải gắn liền với cuộc sống và vì cuộc sống.
Nghệ thuật chân chính không bao giờ rời xa cuộc đời; nghệ thuật chính là cuộc đời và phải luôn luôn vì cuộc đời.