HƯỚNG DẪN LÀM BÀI
I- Nhận xét:
Tìm những câu ghi lại lời nói và ý nghĩ của cậu bé trong truyện Người ăn xin.
a) Những câu ghi lại ý nghĩ của cậu bé:
* Chao ôi! Cảnh nghèo đói đã gặm nát con người đau khổ kia thành xấu xí biết nhường nào!
* Cả tôi nữa, tôi cũng vừa nhận được chút gì của ông lão.
b) Lời nói của cậu bé:
- Ông đừng giận cháu, cháu không có gì để cho ông cả.
- Lời nói và ý nghĩ của cậu bé nói lên điều gì về cậu?
* Lời nói và ý nghĩ của cậu bé thể hiện sự chân thành thương xót ông lão, cảm thông cho ông, muốn giúp đỡ ông. Cậu là một con người nhân hậu giàu lòng nhân ái.
- Lời nói, ý nghĩ của ông lão ăn xin trong hai cách kể sau đây có gì khác nhau?
a) Cháu ơi, cảm ơn cháu! Như vậy là cháu đã cho lão rồi – Ông lão nói bằng giọng khàn đặc.
b) Bằng giọng khàn đặc, ông lão cảm ơn tôi và nói rằng như vậy là tối đa cho ông rồi.
* Cách kể thứ nhất: Kể nguyên văn lời nói trực tiếp của ông lão với cậu bé. Tác giả đã dẫn ra các từ mà ông lão xưng hô: gọi cậu bé là “cháu”, xưng mình là “lão”.
* Cách kể thứ hai: Nhân vật xưng tôi là tác giả, kể lại gián tiếp lời của ông lão, gọi người ăn xin là “ông lão”.
- Từ sự nhận xét trên, em có thể đi đến kết luận:
1. Trong bài văn kể chuyện, nhiều khi ta phải kể lại lời nói và ý nghĩ của nhân vật. Lời nói và ý nghĩ của nhân vật cũng nói lên tính cách của nhân vật và ý nghĩa của câu chuyện.
2- Có hai cách kể lại lời nói và ý nghĩa của nhân vật:
- Kể nguyên văn (lời nói trực tiếp).
- Kể vắn tắt bằng lời của người kể chuyện (lời nói gián tiếp).
LUYỆN TẬP
1- Tìm lời nói trực tiếp và lời nói gián tiếp của các nhân vật trong đoạn văn ở SGK TV4, tập 1, trang 32 (câu 1).
2- Chuyển các lời nói gián tiếp trong đoạn văn ở SGK TV4, tập 1, trang 32 thành lời nói trực tiếp của nhân vật (câu 2).
3- Chuyển các lời nói trực tiếp của nhân vật trong đoạn văn ở SGK TV4, tập 1, trang 32, thành lời nói gián tiếp (câu 3).
LUYỆN TẬP
CÂU 1 a) Lời nói gián tiếp:
* Lời nói của cậu bé thứ nhất: “Cậu bé thứ nhất định nói dối là bị chó sói đuổi”.
* Lời bàn với nhau của ba cậu bé: “Ba cậu bàn nhau xem nên nói thế nào để bố mẹ khi mắng”.
b) Lời nói trực tiếp:
* Lời của cậu bé thứ hai: “Còn tớ, tớ sẽ nói là đang đi thì gặp ông ngoại”.
* Lời của cậu bé thứ ba: “Theo tớ, tốt nhất là chúng mình nhận lỗi với bố mẹ”.
CÂU 2
Em có thể chuyển từ gián tiếp sang lời trực tiếp như sau:
“Vua nhìn thấy những miếng trầu têm rất khéo bèn hỏi bà hàng nước:
- Cụ ơi! Những miếng trầu này ai tem đấy a?
Bà lão liền nói: - Chính tối tăm đấy ạ!
Nghe bà cụ nói vậy, nhà vua vẫn không tin, gặng hỏi mãi, lát sau, bà cụ mới thú thật:
- Trầu này do con gái lão tem đấy.
CÂU 3
Em có thể chuyển lời từ trực tiếp sang gián tiếp như sau:
“Bác thợ hỏi Hòe xem cậu...có thích làm thợ xây không thì cậu nói cậu rất thích”.
