Mây và sóng

1. Tìm hiểu chung

a. Tác giả Tagor

R. Ta-go (1861-1941) nhà thơ hiện đại lớn nhất Ấn Độ thế kỉ XX
Có ấn tượng sâu sắc với Việt Nam
Gia tài văn học đồ sộ, tinh thần dân chủ dân tộc sâu sắc
1913, nhận giải thưởng Nobel Văn học.

b. Tác phẩm Mây và sóng

Viết 1909, dịch 1915, in trong tập "Trăng non".

c. Bố cục

Bài thơ được chia làm 2 phần

Phần 1: Từ đầu đến bầu trời xanh thẳm: Lời mời gọi của người trên mây.
Phần 2: Còn lại: Lời mời gọi của người trong sóng.

2. Đọc - hiểu văn bản

Câu 1. Lời nói của em bé gồm hai phần có nhiều nét giống nhau.

a. Giả thiết không có phần thứ hai thì ý thơ có được trọn vẹn và đầy đủ không?

- Phần thứ nhất bài thơ được mở đầu bằng cụm từ “Mẹ ơi” là lúc em bé đang kể lại với mẹ về việc quyến rũ em đi chơi của “Mây”.

- Phần thứ hai lại không có cụm từ này vì đứa con vẫn đang kể lại cuộc rủ rê của “Sóng” đưa em đi chơi.

Vai trò của mẹ ở cả hai phần đều có tính quyết định hàng động vui chơi của em bé.

- Giả định bài thơ không có phần thứ hai thì ý thơ vẫn trọn vẹn.

b. Hãy chỉ ra những điểm giống nhau và khác nhau giữa hai phần thơ.

- Giống nhau: Cả hai phần đều có số dòng thơ giống nhau.

Từng câu thơ sóng đôi nhau ở hai phần. Theo trình tự của “mây”, ứng với từng dòng theo trình tự củ “sóng” với sự lặp lại tối đa về từ và về cấu trúc trên cả hai phương hiện ngữ âm và ngữ pháp.

- Khác nhau: ở phần trước thì “mây” rủ em đi chơi, còn ở phần sau thì “sóng” rủ em đi chơi.

- Sự khác nhau và giống nhau ở đây nhằm nhấn mạnh chủ đề tình mẹ con.

Câu 2. Xác định vị trí của dòng thơ "Con hỏi:..." ở mỗi phần. (Hãy lí giải vì sao em bé chưa từ chối ngay lời mời gọi của những người sống "trên mây" và những người sống "trong sóng").

Vị trí của dòng thơ “Con hỏi…” ở mỗi phần: Đều được đặt sau lời mời, rủ rê, lôi kéo và đặt trước lời đáp của những người trên mây và người trong sóng.
Ví tri đó nhằm tạo ra sự hấp dẫn của trò chơi. Khi nghe những lời mời gọi rất hấp dẫn như thế, chú bé lần nào cũng tỏ ra băn khoăn nhưng tình cảm dành cho mẹ lớn hơn hết thảy.

Câu 3. Hãy so sánh những cuộc vui chơi của những người "trên mây" và "trong sóng" giữa thế giới tự nhiên và những trò chơi của "mây và sóng" do em bé tạo ra. Sự giống nhau cũng như sự khác nhau giữa các cuộc chơi đó nói lên điều gì?

So sánh những cuộc vui chơi của những người "trên mây" và "trong sóng" giữa thế giới tự nhiên và những trò chơi của "mây và sóng" do em bé tạo ra:

Cuộc vui chơi giữa những người “trên mây” và “trong sóng” đều vô cùng hấp dẫn, những cuộc vui từ sáng sớm đến chiều muộn, ở đó chú bé được hòa mình với thiên nhiên, thế giới kỳ diệu với những lời mời gọi vô cùng thú vị
Những trò chơi của “mây và sóng” do em bé tạo ra ở đó, chú được biến thành mây, thành sóng, còn mẹ được biến thánh “mặt trăng và bến bờ kỳ lạ”, tình mẫu tử được hòa hợp cùng với thiên nhiên, trong trò chơi này của chú bé cũng thú vị và tràn ngập mầu sắc không kém gì trò chơi của “mây và sóng” tạo ra.
Sự giống nhau cũng như sự khác nhau giữa các cuộc chơi đó nói lên tình mẹ con gắn bó như mây – trăng, biển – bờ, tình cảm ấy đã lên kích cỡ vũ trụ, thiêng liêng, bất diệt.

Câu 4. Hãy chỉ ra những thành công về mặt nghệ thuật của bài thơ trong việc xây dựng các hình ảnh thiên nhiên (chú ý các hình ảnh mây, trăng, sóng, bờ biển).

Thành công nghệ thuật bài thơ trong xây dựng hình ảnh thiên nhiên:

Mây, trăng, sóng, bờ, bầu trời… vốn đã là những hình ảnh thiên nhiên thơ mộng, chúng đều do trí tưởng tượng của em bé tạo ra nên càng lung linh kì ảo. Chúng cũng là những hình ảnh ẩn dụ cho cuộc sống rộn rã, cuốn hút xung quanh.

Câu 5. Phân tích ý nghĩa của câu thơ "Con lăn, lăn, lăn mãi... ở chốn nào".

Ý nghĩa của câu thơ "Con lăn, lăn, lăn mãi... ở chốn nào": Tình yêu thương của mẹ dành cho con, luôn luôn ở bên cạnh con. Tình cảm của mẹ dành cho con không ai có thể tách rời, không có gì có thể rời xa, thiêng liêng, bất diệt.

Câu 6. Ngoài ý nghĩa ca ngợi tình mẹ con, bài thơ còn có thể gợi cho ta suy ngẫm thêm điều gì nữa?

Ngoài ý nghĩa ca ngợi tình mẹ con, bài thơ còn có thể gợi cho ta suy ngẫm

Để có thể từ chối được những cám dỗ và quyến rũ trong cuộc đời, con người phải có điểm tựa vững chắc. Tình mẹ con chính là một trong những điểm tựa vững chắc đó.
Hạnh phúc không phải ở “trên mây” hay “trong sóng” hay những thứ xa xỉ, do ai ban phát mà hạnh phúc ở ngay trong cuộc sống trần thế và đo chính con người chúng ta tạo dựng nên.