SOẠN BÀI : DẤU GẠCH NGANG
I. CÔNG DỤNG CỦA DẤU GẠCH NGANG
Trong mỗi câu sau, dấu gạch ngang được dùng để làm gì?
a) Đẹp quá đi, mùa xuân ơi - mùa xuân của Hà Nội thân yêu [...].
(Vũ Bằng)
b) Có người khẽ nói:
- Bẩm, dễ có khi đê vỡ!
Ngài cau mặt, gắt rằng:
- Mặc kệ!
(Phạm Duy Tốn)
c) Dấu chấm lửng được dùng để:
- Tỏ ý còn nhiều sự vật, hiện tượng tương tự chưa liệt kê hết;
- Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở hay ngập ngừng, ngắt quãng;
- Làm giãn nhịp điệu câu văn, chuẩn bị cho sự xuất hiện của một từ ngữ biểu thị nội bất ngờ hay hài ước, châm biếm.
(Ngữ văn 7, tập hai)
d) Một nhân chứng thứ hai của cuộc hội kiến Va-ren - Phan Bội Châu (xin chẳng dám nêu tên nhân chứng này) lại quả quyết rằng (Phan) Bội Châu đã nhổ vào mặt Va-ren; cái đó thì cũng có thể.
(Nguyễn Ái Quốc)
Trả lời:
Câu a dấu gạch ngang dùng để bộ phận giải thích ‘mùa xuân ơi - mùa xuân của Hà Nội thân yêu [...].’
Câu b dấu gạch ngang dùng để đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật.
Câu c dùng phép liệt kê để nói về các công dụng của dấu chấm lửng.
Câu d dùng để nối các bộ phận trong liên danh
II. PHÂN BIỆT DẤU GẠCH NGANG VÀ DẤU GẠCH NỐI
1. Trong ví dụ (d) ở mục I, dấu gạch nối giữa các tiếng trong từ Va-ren được dùng làm gì?
Trả lời:
Dấu gạch nối giữa tiếng Va- ren được dùng để tách âm đọc, vì đó là tên người nước ngoài
2. Cách viết dấu gạch nối có gì khác với dấu gạch ngang?
Trả lời:
Dấu gạch nối này khác với dấu gạch ngang. Vì dấu gạch nối không phải là dấu câu, nó chỉ dùng để nối các tiếng trong từ mượn
III. LUYỆN TẬP
1. Hãy nêu công dụng của dấu gạch ngang trong những câu
a) Mùa xuân của tôi – mùa xuân Bắc Việt, mùa xuân của Hà Nội – là mùa xuân có mưa riêu riêu, gió lành lạnh, có tiếng nhận kêu trong đêm xanh, có tiếng trống chèo vọng lại những thôn xóm xa xa, có câu hát huê tình của cô gái đẹp như thơ mộng…
(Vũ Bằng)
b) Chỉ có anh lính dõng An Nam bồng súng chào ở cửa ngục là cứ bảo rằng, nhìn qua chấn song, có thấy một sự thay đổi nhẹ trên nét mặt người tù lừng tiếng. Anh quả quyết – cái anh chàng ranh mãnh đó - rằng có thấy đôi ngọn râu mép người tù nhếch lên một chút rồi lại hạ xuống ngay, và cái đó chỉ diễn ra có một lần thôi.
(Nguyễn Ái Quốc)
c) – Quan có cái mũ hai sừng trên chóp sọ! – Một chú bé con thầm thì.
- Ồ! Cái áo dài đẹp chửa! – Một chị con gái thốt ra.
(Nguyễn Ái Quốc)
d) Tàu Hà Nội – Vinh khởi hành lúc 21 giờ.
e) Thừa Thiên – Huế là một tỉnh giàu tiềm năng kinh doanh du lịch.
Trả lời:
- Câu a, b dấu gạch ngang dùng để : Đánh dấu bộ phận chú thích, giải thích.
- Câu c, dấu gạch ngang dùng để : Đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật và bộ phận chú thích, giải thích.
- Câu d, d dấu gạch ngang dùng :Để nối các bộ phận trong một liên danh.
2. Hãy nêu rõ công dụng của dấu gạch nối trong ví dụ dưới đây:
- Các con ơi, đây là lần cuối cùng thầy dạy các con. Lệnh từ Béc-lin là từ nay chỉ dạy tiếng Đức ở các trường vùng An-dát và Lo-ren…
(An-phông-xơ Đô-đê-)
Trả lời:
Câu văn trên , dấu gạch nối dùng đế nối các bộ phận trong tên riêng nước ngoài.
3. Đặt câu có dùng dấu gạch ngang:
a. Nói về một nhân vật trong vở chèo Quan Âm Thị Kính.
b. Nói về cuộc gặp mặt của đại diện học sinh cả nước.
Trả lời:
a. Sùng bà - mẹ chồng của Thị Kính - là 1 người đàn bà vô tâm , mang tâm tính ác độc , tiêu biểu cho vai “mụ ác” trong vở chèo.
b. Vào mỗi dịp gặp mặt của đại diện học sinh cả nước tại Ba Đình đều có ý nghĩa rất lớn . Ngày đó những học sinh đại diện mang những thành tích cao sẽ dâng lên cho Người như một món quà to lớn để báo công .
