SOẠN BÀI : NGÔI KỂ TRONG VĂN TỰ SỰ
I. NGÔI KỂ VÀ VAI TRÒ CỦA NGÔI KỂ TRONG VĂN TỰ SỰ
1.Đọc các đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:
Đoạn 1:
Vua và đình thần chịu thằng bé là thông mình lỗi lạc. Nhưng vua vẫn còn muốn thử một lần nữa. Qua hôm sau, khi hai cha con đang ăn cơm ở công quán, bỗng có sứ nhà vua mang tới một con chim sẻ, với lệnh bắt họ phải dọn thành ba cỗ thức ăn. Em bé nhờ cha lấy cho mình một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo:
- Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim.
Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn.
(Em bé thông minh)
Đoạn 2:
Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng, muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mối khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã.
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
a) Đoạn 1 được kể theo ngôi nào? Dựa vào dấu hiệu nào để nhận ra điều đó?
b) Đoạn 2 được kể theo ngôi nào? Làm sao nhận ra điều đó?
c) Người xưng "Tôi" trong đoạn trích là nhân vật (Dế Mèn) hay là tác giả (Tô Hoài)?
d) Trong hai ngôi kể trên, ngôi kể nào có thể kể tự do, không bị hạn chế, còn ngôi kể nào chỉ được kể những gì mình biết và đã trải qua?
đ) Hãy thử đổi ngôi kể trong đoạn 2 thành ngôi kể thứ ba, thay tôi bằng Dế Mèn. Lúc đó em sẽ có một đoạn văn như thế nào?
e) Có thể đổi ngôi trong đoạn 1 thành ngôi kể thứ nhất, xưng tôi được không? Vì sao?
Trả lời:
a) Đoạn văn 1 kể theo ngôi thứ ba. Vì khi gọi tên các nhân vật bằng tên gọi của chúng , người kể tự giấu mình đi tức là kể theo ngôi thứ ba , người kể có thể kể linh hoạt , tự do , những gì diễn ra với nhân vật
b) Đoạn 2 kể theo ngôi thứ nhất. . Người kể trực tiếp kể ra nhwunxg gì mình nhe , mình thấy , trải qua , có thể trực tiếp nói ra cảm tưởng , ý nghĩa của mình
c) Trong đoạn văn 2 người xưng "tôi" là Dế Mèn, không phải là tác giả.
d) Trong hai ngôi kể trên, ngôi kể thứ ba giúp người kể có thể kể 1 cách linh hoạt , tự do.. Ngôi kể thứ nhất chỉ có thể kể những gì mình nghe và thấy , trải qua. Nếu thay ngôi kể thứ nhất bằng ngôi kể thứ ba, đoạn văn không thay đổi nhiều, chỉ làm cho người kể giấu mình đi.
e) Không thể đổi ngôi kể thứ 3 trong đoạn 1 thành ngôi kể thứ nhất xưng tôi bởi nếu xưng tôi kể chuyện câu chuyện sẽ không còn linh hoạt ở các nhân vật.
II. LUYỆN TẬP:
1. Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi thứ ba và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì mới cho đoạn văn:
Ngày nào cũng vậy, suốt buổi tôi chui vào trong cùng hang, hì hục đào đất để khoét motọ cái ổ lớn làm thành một cái giường ngủ sang trọng. Rồi cũng lo xa như các cụ già trong họ hàng dế, tôi đào hang sâu sang hai ngả làm những con đường tắt, những cửa sau, những ngách thượng, phòng khi gặp việc nguy hiểm, có thể thoát thân ra lối khác được
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
Trả lời:
- Thay tất cả những từ tôi bằng từ Dế Mèn
=> Ngày nào cũng vậy, suốt buổi Dế Mèn chui vào trong cùng hang, hì hục đào đất để khoét motọ cái ổ lớn làm thành một cái giường ngủ sang trọng. Rồi cũng lo xa như các cụ già trong họ hàng dế, Dế Mèn đào hang sâu sang hai ngả làm những con đường tắt, những cửa sau, những ngách thượng, phòng khi gặp việc nguy hiểm, có thể thoát thân ra lối khác được
-Khi thay thế bằng “Dế Mèn” làm câu truyện trở nên trực tiếp hơn , như được kể mọi sự việc vừa mới diễn ra , mọi thứ trở nên khách quan và chân thực hơn .
2. Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi thứ nhất và nhận xét ngôi kể mang lại điều gì khác cho đoạn văn :
Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Thanh định thần nhìn rõ: con mèo già của bà chàng, con mèo già vẫn chơi đùa với chàng ngày trước. Con vật nép chân vào mình khẽ phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên nhìn người. Thanh mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo.
(Thanh Lam, Dưới bóng hoàng lan)
Trả lời:
- Thay các từ “Thanh”, “chàng” bằng từ “tôi” => Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Tôi định thần nhìn rõ: con mèo già của bà tôi, con mèo già vẫn chơi đùa với tôi ngày trước. Con vật nép chân vào mình khẽ phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên nhìn người. Tôi mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo.
-Khi thay thế như vậy giúp đoạn văn được diễn đạt 1 cách trực tiếp góp phần tô đậm những sức thái biểu cảm cho đoạn văn
3. Truyện Cây bút thần kể theo ngôi nào? Vì sao như vậy?
Trả lời:
-Truyện Cây bút thần kể theo ngôi thứ ba, vì người kể tự giấu mình đi , không bộc lộ danh tính.
4. Vì sao trong các truyện cổ tích, truyền thuyết người ta hay kể chuyện theo ngôi thứ ba mà không kể chuyện theo ngôi thứ nhất?
Trả lời:
-Trong các truyện cổ tích, truyền thuyết người ta hay kể chuyện theo ngôi thứ ba mà không kể theo ngôi thứ nhất vì:
+ Cách kể như vậy giúp bộc lộ những sắc thái biểu cảm chân thực , rõ ràng
+ Người kể có thể linh hoạt , tự do giấu những gì diễn ra với nhân vật
5. Khi viết thư em sử dụng ngôi kể nào?
Trả lời:
Viết thư tôi thường kể theo ngôi thứ nhất : ví dụ : con , em , cháu ,…. Khi sử dụng ngôi thứ nhất giúp bộc lộ được rõ cảm nghĩa ,… của mình
