Soạn bài : Nhân hóa

SOẠN BÀI : NHÂN HÓA

 

I. NHÂN HÓA LÀ GÌ?

1. Tìm phép nhân hoá trong khổ thơ sau:

 

Ông trời

Mặc áo giáp đen

Ra trận

Muôn nghìn cây mía

Múa gươm

Kiến

Hành quân

Đầy đường

(Trần Đăng Khoa)

 

Trả lời:

 

-Phép nhân hóa được sử dụng trong đonạ thơ trên là :

         + “Ông trời

Mặc áo giáp đen

Ra trận”

 

         + “Muôn nghìn cây mía

Múa gươm”

           + ‘Kiến

Hành quân

Đầy đường’

-  Đoạn tơ trên từ “Ông”là được dùng để gọi Ông Trời

-  Đoạn thơ trên miêu tả những hoạt động là : mặc áo giáp, ra trận là các hoạt động của con người nay được dùng để tả bầu trời trước cơn mưa.

-  Từ “múa gươm” để tả cây mía

- Từ “hành quân” để tả kiến.

 

2. So với cách diễn đạt sau, cách miêu tả sự vật, hiện tượng ở khổ thơ của Trần Đăng Khoa hay ở chỗ nào?

-  Bầu trời đầy mây đen.

-  Muôn nghìn cây mía ngả nghiêng, lá bay phấp phới.

-  Kiến bò đẩy đường.

 

Trả lời:

 

     Trong thơ Trần Đăng Khoa những hình ảnh được miêu tả rõ và trở nên gần gũi hơn với con người , biểu thị được những suy nghĩ , tình cảm của nhà thơ.

Lưu ý :

 

II. CÁC KIỂU NHÂN HÓA

 

1. Trong các câu dưới đây những sự vật nào được nhân hoá?

a) Từ đó, lão Miệng, bác Tai, cô Mắt, cậu Chân, cậu Tay lại thân mật sống với nhau, mỗi người một việc, không ai tị ai cả.

(Chân, Tay, Tai, Mắt, Miệng)

 

b) Gậy tre, chông tre, chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín.

(Thép Mới)

 

c) Trâu ơi, ta bảo trâu này

Trâu ra ngoài ruộng, trâu cày cho ta.

(Ca dao)

 

2. Dựa vào các từ in đậm, cho biết mỗi sự vật trên được nhân hoá bằng cách nào?

 

Trả lời:

1. Những sự vật được nhân hóa trong các câu trên là :

 

Câu a	miệng , tai , mắt , chân , tay
Câu b	tre
Câu c	trâu

 

2. Các nhân hoá những sự vật trong các câu văn, thơ:

- Câu a : “ lão, cô, bác, cậu” :  Dùng từ ngữ vốn gọi người để gọi sự vật

-Câu b “chống lại”, “xung phong”, “giữ” :  Dùng những từ ngữ vốn chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ hoạt động tính chất của vật

- Câu c : Trò chuyện, xưng hô với vật như với người

Lưu ý :

 

III  : LUYỆN TẬP

 

1. Hãy chỉ ra và nêu tác dụng của phép nhận hóa trong đoạn văn sau:

Bến càng lúc nào cũng đông vui. Tàu mẹ, tàu con đậu đầy mặt nước. Xe anh, xe em tíu tít nhận hàng về và chở hàng ra. Tất cả đều bận rộn.

(Phong Thu)

 

Trả lời:

      Phép nhân hóa được sử dụng là : “Tàu mẹ, tàu con đậu đầy mặt nước. Xe anh, xe em tíu tít nhận hàng về và chở hàng ra. Tất cả đều bận rộn”.

     Phép nhân hóa giúp nhà văn miêu tả được sự đông vui của bến cảng càng giúp  người đọc dễ hình dung được cảnh nhộn nhịp, bận rộn của các phương tiện trên cảng.

 

2. Hãy so sánh cách diễn đạt trong đoạn văn trên với đoạn văn dưới đây:

     Bến cảng lúc nào cũng rất nhiều tàu xe. Tàu lớn tàu bé lúc nào cũng đậu mặt nước. Xe to, xe nhỏ nhận hàng về và chở hàng ra. Tất cả đều hoạt động liên tục.

 

Trả lời:

 

- Đoạn văn này không sử dụng phép nhân hóa

+ Đoạn văn chỉ kể lại 1 cách đơn giản không sử dụng phép nhân hóa

+ Không biểu thị được những suy nghĩ , tình cảm , không làm nổi bật được bài viết , không sinh động , không có sức hút cho người đọc

- Đoạn văn ở câu 1 có nhiều phép nhân hoá hơn, nhờ vậy mà sinh động và hấp dẫn hơn thu hút người đọc hơn .

 

3. Hai cách viết dưới đay có gì khác nhau? Nên chọn cách viết nào cho văn bản biểu cảm và chọn cách viết nào cho văn bản thuyết minh?

- Cách 1:

Trong họ hàng nhà chổi thì cô bé Chổi Rơm vào loại xinh xăn nhất. Cô có chiếc váy vàng óng, không ai đẹp bằng. Áo của cô cũng bằng rơm thóc nếp vàng tươi, được tết săn lại, cuốn từng vòng quanh người, trông cứ như áo len vậy.

(Vũ Duy Thông)

- Cách 2:

Trong các loại chổi, chổi rơm vào loại đẹp nhất. Chổi được tết bằng rơm nếp vàng. Tau chổi được tết săn lại thành sợ và quấn quanh thành cuộn.

 

Trả lời:

Sự khác nhau trong hai cách viết:

-  Cách 1 : Dùng phép nhân hóa: gọi chổi rơm là cô bé, cô.

-  Cách 2: Không dùng phép nhân hoá.

Vậy có thể dùng +cách viết 1 cho văn bản biểu cảm,

                           +cách viết 2 cho văn thuyết minh.

 

4. Hãy cho biết phép nhân hóa trong mỗi đoạn trích dưới đây được tạo ra bằng cách nào và tác dụng của nó như thế nào.

a.                                      Núi cao chi lắm núi ơi

Núi che mặt trời chẳng thấy người thương!

(Ca dao)

 

b) Nước đầy và nước mới thì cua cá cũng tấp nập xuôi ngược, thế là bao nhiêu cò, sếu, vạc, cốc, le, sâm cầm, vịt trời, bồ nông, mòng, két ở các bãi sông xơ xác tận đâu cũng bay cả về vùng nước mới để kiếm mồi. Suốt ngày, họ cãi cọ om bốn góc đầm, có khi chỉ vì tranh một mồi tép, có những anh Cò gầy vêu vao ngày này bì bõm lội bùn tím cả chân mà vẫn hếc mỏ, chẳng được miếng nào.

(Tô Hoài)

 

c) Dọc sông, những chòm cổ thụ dáng mãnh liệt đứng trầm ngâm lặng nhìn xuống nước. […] Nước bị cản văng bọt tứ tung, thuyền vùng vằng cứ chực trút xuống, quay đầu chạy về lại Hòa Phước.

(Võ Quảng)

 

Trả lời:

 

a)  núi ơi: xưng hô , gọi như đối với con người

=> Coi 1 vật vô tri vô giác như 1 người  bạn tri ân tri kỉ chua sẽ , bày tỏ cảm xúc của thân

 

b)

- “cua cá” tấp nập;

- “cỏ, vạc, sếu, le ...” cãi cọ om sòm

=> Dùng những từ ngữ vốn chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ hoạt động, tính chất của vật. tạo sức hút và giúp câu văn trở nên sinh động có hồn

-  họ (cò, sếu, vạc, le ...), anh (cò): dùng từ ngữ vốn gọi người để gọi vật.

=> Miêu tả bức tranh đời sống của động vật sống động như chính đời sống của con người.

 

c)  “chòm cổ thụ” : dáng mãnh liệt, đứng trầm ngâm, lặng nhìn;

      (thuyền) vùng vằng: dùng từ ngữ vốn chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ hoạt động, tính chất của sự vật.

=> Cây cối, đồ vật giàu sức sống, sinh động như chính thế giới của con người.

 

d)    “cày” : bị thương; thân mình, vết thương, cục máu: dùng từ ngữ vốn chỉ hoạt động, tính chất, bộ phận của người để chỉ hoạt động, tính chất của vật.

=> Cây xà nu được nhân hóa thể hiện sức mạnh và sự kiên cường mãnh liệt của loài cây xà nu

 

5.  Hãy viết một đoạn văn miêu tả ngắn với nội dung tự chọn, trong đó có sử dụng phép nhân hoá

Trả lời:

Không gian buổi sớm thật yên tĩnh và đẹp với ánh bình minh . Vườn cây buổi sớm thật trong lành . Những giọt sương đang nhảy nhót vui đùa trên những lá cây xanh non mơn mởn..Chị gió thổi nhẹ nhàng làm rung rinh những tán lá cây , ánh mặt trời rọi xuống làm lấp lành những giọt sương như những hạt kim cương đang tỏa sáng . Khung cảnh thật là dễ chịu!

Phép nhân hóa : Được gạch chân 

 

Bài viết gợi ý: