TÓM TẮT LÝ THUYẾT
1. Nhận biết nguồn âm :
Nguồn âm là những vật phát ra âm .
Những nguồn âm thường gặp :
Các nguồn âm tự nhiên: tiếng sấm, tiếng thác đổ…
Các nguồn âm nhân tạo: tiếng đàn, tiếng động cơ...
2. Đặc điểm chung của nguồn âm
2.1. Thí nghiệm
Dây thun rung động và phát ra âm.
⇒ Sự rung động của dây cao su được gọi là sự dao động
2.2. Kết luận
Dao động là sự rung động qua lại quanh vị trí cân bằng
Khi phát ra âm các vật đều dao động
BÀI TẬP
Bài 1:
Nếu em thổi vào miệng một lọ nhỏ, cột không khí trong lọ sẽ dao động và phát ra âm. Hãy tìm cách kiểm tra xem có đúng khi đó cột khí dao động không?
Hướng dẫn giải:
Có thể kiểm tra sự dao động của cột không khí trong lọ bằng cách dán vải tua giấy mỏng vào miệng lọ sẽ thấy tua giấy rung rung.
Bài 2:
Hãy chỉ ra bộ phận nào dao động phát ra âm: Khi gảy đàn ghi ta, khi đánh trống?
Hướng dẫn giải:
Khi gảy đàn ghi-ta: Bộ phận dao động phát ra âm là dây đàn, không khí trong thùng đàn.
Khi đánh trống: Bộ phận dao động phát ra âm là mặt trống, không khí trong cái trống.
Bài 3:
Vật phát ra âm trong các trường hợp nào dưới đây?
A. Khi kéo căng vật
B. Khi uốn cong vật
C. Khi nén vật
D. Khi làm vật dao động
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án D: Vật phát ra âm khi làm vật dao động
Bài 4:
Ta nghe được tiếng hát của ca sĩ trên tivi. Vậy đâu là nguồn âm?
A. Người ca sĩ phát ra âm
B. Từ núm điều chỉnh âm thanh của chiếc ti vi.
C. Màn hình tivi dao động phát ra âm
D. Màng loa trong tivi dao động phát ra âm
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án D: Màng loa trong tivi dao động phát ra âm
4. Luyện tập Bài 10 Vật lý 7
Qua bài giảng Nguồn âm này, các em cần hoàn thành 1 số mục tiêu mà bài đưa ra như:
- Nêu được đặc điểm chung của các nguồn âm.
- Nhận biết được một số nguồn âm thường gặp trong thực tế đời sống
4.1. Trắc nghiệm
Có thể kiểm tra sự dao động của cột không khí trong lọ bằng cách dán vải tua giấy mỏng vào miệng lọ sẽ thấy tua giấy rung rung.
Bài 2:
Hãy chỉ ra bộ phận nào dao động phát ra âm: Khi gảy đàn ghi ta, khi đánh trống?
Hướng dẫn giải:
- Khi gảy đàn ghi-ta: Bộ phận dao động phát ra âm là dây đàn, không khí trong thùng đàn.
- Khi đánh trống: Bộ phận dao động phát ra âm là mặt trống, không khí trong cái trống.
Bài 3:
Vật phát ra âm trong các trường hợp nào dưới đây?
A. Khi kéo căng vật
B. Khi uốn cong vật
C. Khi nén vật
D. Khi làm vật dao động
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án D: Vật phát ra âm khi làm vật dao động
Bài 4:
Ta nghe được tiếng hát của ca sĩ trên tivi. Vậy đâu là nguồn âm?
A. Người ca sĩ phát ra âm
B. Từ núm điều chỉnh âm thanh của chiếc ti vi.
C. Màn hình tivi dao động phát ra âm
D. Màng loa trong tivi dao động phát ra âm
Hướng dẫn giải:
Chọn đáp án D: Màng loa trong tivi dao động phát ra âm
4. Luyện tập Bài 10 Vật lý 7
Qua bài giảng Nguồn âm này, các em cần hoàn thành 1 số mục tiêu mà bài đưa ra như:
- Nêu được đặc điểm chung của các nguồn âm.
- Nhận biết được một số nguồn âm thường gặp trong thực tế đời sống
4.1. Trắc nghiệm
Câu 1: Cách làm nào sau đây có thể kiểm tra xem âm thoa có dao động không?
A. Dùng tay giữ chặt hai nhánh của âm thoa thì không thấy âm phát ra nữa
B. Đặt con lắc bấc sát 1 nhánh của âm thoa khi âm thoa phát ra âm
C. Dùng 1 tờ giấy đặt nổi trên mặt một chậu nước. Khi âm thoa phát âm, ta chạm một nhánh của âm thoa vào gần mép tờ giấy thì thấy nước bắn tóe tờ giấy
D. Cả 3 cách trên.
Câu 2: Âm thanh được tạo ra nhờ
A. nhiệt
B. điện
C. ánh sáng
D. dao động
Câu 3: Vật phát ra âm trong các trường hợp nào sau đây?
A. Khi kéo căng vật
B. Khi uốn cong vật
C. Khi nén vật
D. Khi làm vật dao động
Câu 4: Ta nghe được tiếng hát của ca sĩ trên tivi. Vậy đâu là nguồn âm?
A. Người ca sĩ phát ra âm
B. Từ núm điều chỉnh âm thanh của chiếc ti vi.
C. Màn hình tivi dao động phát ra âm
D. Màng loa trong tivi dao động phát ra âm
Câu 5: Khi ta nghe thấy tiếng nhạc từ đài phát ra thì:
A. Màng loa của đài bị căng ra.
B. Màng loa của đài bị nén lại.
C. Màng loa của đài bị dao động
D. Màng loa của đài bị dịch chuyển
Câu 6: Khi bác bảo vệ gõ trống, tai ta nghe thấy tiếng trống. Vật nào phát ra âm đó?
A. Tay bác bảo vệ gõ trống
B. Dùi trống
C. Mặt trống
D. Không khí xung quanh trông
Câu 7: Khi trời mưa dông, ta thường nghe thấy tiếng sấm. Vậy vật nào đã dao động phát ra tiếng sấm?
A. Các đám mây va chạm vào nhau nên đã dao động phát ra tiếng sấm
B. Các tia lửa điện khổng lồ dao động gây ra tiếng sấm
C. Không khí xung quanh tia lửa điện đã bị dãn nở đột ngột khiên chúng dao động gây ra tiếng sấm.
D. Cả ba lí do trên.
Câu 8: Khi nhạc sĩ chơi đàn ghita, ta nghe thấy tiếng nhạc. Vậy đâu là nguồn âm?
A. Tay bấm dây đàn.
B. Tay gảy dây đàn
C. Hộp đàn.
D. Dây đàn.
Câu 9: Khi gõ tay xuống mặt bàn, ta nghe thấy âm. Trong trường hợp này, vật nào đã dao động phát ra âm?
A. Mặt bàn dao động phát ra âm
B. Tay ta gõ vào bàn nên tay đã dao động phát ra âm
C. Cả tay ta và mặt bàn đều dao động phát ra âm
D. Lớp không khí giữa tay ta và mặt bàn dao động phát ra âm.
Câu 10:Hộp đàn trong các đàn ghita, viôlông, măngđôlin, viôlông sen… có tác dụng gì là chủ yếu?
A. Để tạo kiểu dáng cho đàn.
B. Để khuếch đại âm do dây đàn phát ra.
C. Để người nhạc sĩ có chỗ tì khi đánh đàn.
D. Để người nhạc sĩ có thể vỗ vào hộp đàn khi cần thiết.
Câu 11:Chọn câu trả lời đúng
Nguồn âm là gì?
A. Là những vật làm cho vật khác phát ra âm thanh
B. Là những vật phát ra âm thanh
C. Là những âm thanh phát ra từ âm thoa
D. Cả 3 câu trên đều đúng
Câu 12:Trong các trường hợp dưới đây, vật phát ra âm thanh khi nào?
A. Khi kéo căng vật
B. Khi uốn cong vật
C. Khi nén vật
D. Khi làm vật dao động
Câu 13: Em hãy chọn câu sai:
A. Nguồn âm là vật phát ra âm
B. Dao động là sự dung động qua lại vị trí cân bằng
C. Mọi vật dao động đều phát ra âm
D. Khi phát ra âm các vật đều dao động
Câu 14:Chọn câu trả lời đúng
Khi bạn Tín nói thầm và tai bạn Na, bộ phận nào dao động phát ra âm?
A. Màng nhĩ của bạn Na
B. Khí quản của bạn Tín
C. Lớp không khí giữa hai bạn
D. Dây âm thanh của bạn Tín
4.2: Bài tập sách giáo khoa:
C1) Tất cả chúng ta hãy cùng nhau giữ im lặng và lắng tai nghe. Em hãy nêu những âm mà em nghe được và tìm xem chúng được phát ra rừ đâu.
Hướng dẫn giải: Các âm thanh nghe được: tiếng quạt đang quay, tiếng xe máy đi ngoài đường, tiếng cô giáo đang giảng bài,...
C2) Em hãy kể tên một số nguồn âm?
Hướng dẫn giải:
Các nguồn âm tự nhiên: tiếng sấm, tiếng thác đổ…
Các nguồn âm nhân tạo: tiếng đàn, tiếng động cơ...
C3) Hãy quan sát dây cao su và lắng nghe, rồi mô tả điều mà em nhìn và nghe được.
Hướng dẫn giải:
Khi đứng yên thì dây thun không phát ra âm thanh
Khi dao động thì dây thun phát ra âm thanh.
⇒ Dây cao su rung động và phát ra âm thanh.
C4) Vật nào phát ra âm ?
Vật có rung động không ? Nhận biết điều đó bằng cách nào?
Hướng dẫn giải:
Cốc thủy tinh phát ra âm. Thành cốc thủy tinh có rung động
Nhận biết sự rung động của thành cốc bằng cách: Treo con lắc bấc sát thành cốc. Khi gõ thìa vào thành cốc, thành cốc rung làm cho con lắc bấc dao động.
C5) Âm thoa có dao động không? Hãy tìm cách kiểm tra xem khi phát ra âm thì âm thoa có dao động không?
Hướng dẫn giải:
Âm thoa có dao động:
Có thể kiểm tra dao động của âm thoa bằng một trong các cách sau:
Đặt con lắc bấc sát một nhánh của âm thoa khi âm thoa phát ra.
Dùng tay giữ chặt hai nhánh của âm thoa thì không nghe thấy âm phát ra nữa.
Dùng một tờ giấy đặt nối trên một chậu nước. Khi âm thoa phát âm, ta chạm một nhánh của âm thoa và gần mép tờ m giấy thì thấy nước bắn tóe bên mép tờ giấy.
Dùng tay kéo căng một sợi dây cao su rồi chạm một nhánh của âm thoa vào dây chun khi âm thoa phát ra âm.
Kết luận: Khi phát ra âm, các vật đều dao động.
C6) Em có thể làm cho một số vật như tờ giấy, lá chuối....phát ra âm được không?
Hướng dẫn giải:
Có thể làm cho một số vật như tờ giấy, lá chuối....phát ra âm bằng một trong các cách sau:
Vò tờ giấy, lá chuối...
Xé tờ giấy, lá chuối...
Có thể cuộn tròn lá chuối thành hình một cái kèn rồi thổi, kèn chuối sẽ kêu.
C7) Hãy tìm hiểu xem bộ phận nào dao động phát ra âm trong hai nhạc cụ mà em biết?
Hướng dẫn giải:
Có thể chọn hai nhạc cụ sau:
- Đàn ghi ta: bộ phận dao động phát ra âm thanh là dây đàn.
- Trống: bộ phận dao động phát ra âm là mặt trống.
C8) Nếu em thổi vào miệng một lọ nhỏ, cột không khí trong lọ sẽ dao động và phát ra âm. Hãy tìm cách kiểm tra xem có đúng khi đó cột khí dao động không?
Hướng dẫn giải: Có thể kiểm tra sự dao động của cột không khí trong lọ bằng cách dán vải tua giấy mỏng vào miệng lọ sẽ thấy tua giấy rung rung.
C9) Hãy làm một nhạc cụ (đàn ống nghiệm) theo chỉ dẫn dưới đây:
- Đổ nước bảy ống nghiệm giống nhau đến các mực nước khác nhau.
- Dùng thìa gõ nhẹ lần lượt vào từng ống nghiệm sẽ nghe được các âm trầm, bổng khác nhau.
a) Bộ phận nào dao động phát ra âm?
b) Ống nào phát ra âm trầm nhất, ống nào phát ra âm bổng nhất?
- Lần lượt thổi mạnh vào miệng các ống nghiệm cũng sẽ nghe được các âm trầm, bổng khác nhau
c) Cái gì dao động phát ra âm?
d) Ống nào phát ra âm trầm nhất, ống nào phát ra âm bổng nhất?
Hướng dẫn giải:
Câu a:
Ống nghiệm và nước trong ống nghiệm dao động phát ra âm.
Câu b:
Ống có nhiều nước nhất phát ra âm trầm nhất, ống có ít nước nhất phát ra âm bổng nhất.
Câu c:
Cột không khí trong ống dao động phát ra âm.
Câu d:
Ống có cột khí dài nhất phát ra âm trầm nhất.
Ống có cột khí ngắn nhất phát ra âm bổng nhất
