TÓM TẮT LÝ THUYẾT
1. Câu hỏi ôn tập
1. Chọn câu trả lời đúng cho câu hỏi:
"Khi nào ta nhìn thấy một vật?"
A. Khi vật được chiếu sang;
B. Khi vật phát ra ánh sáng;
C. Khi có ánh sáng từ vật truyền vào mắt ta;
D. Khi có ánh sáng từ mắt ta chiếu sáng vật
Chọn C : Khi ta nhìn thấy một vật là khi có ánh sáng từ vật truyền vào mắt ta.
2. Chọn câu phát biểu đúng trong các câu dưới đây nói về ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng:
A. Ảnh ảo bé hơn vật và ở gần gương hơn vật
B. Ảnh ảo bằng vật và cách gương một khoảng bằng khoảng cách từ vật đến gương.
C. Ảnh hứng được trên màn và lớn bằng vật;
D. Ảnh không hứng được trên màn và bé hơn vật
Chọn B : Ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng là Ảnh ảo bằng vật và cách gương một khoảng bằng khoảng cách từ vật đến gương
3. Định luật truyền của ánh sáng
Trong môi trường trong suốt và đồng tính, ánh sáng truyền đi theo đường thẳng.
4. Định luật phản xạ ánh sáng:
- Tia phản xạ nằm trong cùng mặt phẳng với tia tới và đường pháp tuyến.
- Góc phản xạ bằng góc tới.
5.
- Ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng là ảnh gì ? Độ lớn của ảnh và khoảng cách từ ảnh đến gương thế nào so với độ lớn của vật và khoảng cách từ vật đến gương ?
- Ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng là ảnh ảo bằng vật và cách gương một khoảng bằng khoảng cách từ vật đến gương.
6.
- Ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi có những tính chất gì giống và khác với ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng ?
- Ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi giống ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng ở tính chất đều là ảnh ảo; khác ở tính chất, ảnh tạo bởi gương cầu lồi nhỏ hơn ảnh tạo bởi gương phẳng.
7. Khi vật ở khoảng nào thì gương cầu lõm cho ảnh ảo? Ảnh này lớn hơn hay nhỏ hơn vật?
Khi một vật ở gần sát gương cầu lõm ảnh của vật này qua gương lớn hơn vật.
8. Viết ba câu có nghĩa, trong mỗi câu có bốn cụm từ chọn trong bốn cột dưới đây.
Gương cầu lõm Hứng được trên màn chắn Ảnh ảo Bé hơn vật
Gương cầu lồi Không hứng được trên màn chắn Ảnh thật Lớn hơn vật
Gương phẳng Bằng vật
- Ảnh tạo bởi gương cầu lõm không hứng được trên màn chắn và lớn hơn vật
- Ảnh tạo bởi gương cầu lồi không hứng được trên màn chắn và nhỏ hơn vật
- Ảnh tạo bởi gương phẳng không hứng được trên màn chắn và bằng vật.
9. So sánh vùng nhìn thấy của một gương phẳng và một gương cầu lồi cùng kích thước.
Vùng nhìn thấy trong gương cầu lồi lớn hơn vùng nhìn thấy trong gương phẳng có cùng kích thước.
2. Câu hỏi vận dụng
2.1. Có hai điểm sáng S1 và S2 đặt trước gương phẳng như hình vẽ
a) Hãy vẽ ảnh của mỗi điểm tạo bởi gương.
b) Vẽ hai chùm tia tới lớn nhất xuất phát từ S1 và S2 và 2 chùm tia phản xạ tương ứng trên gương.
c) Để mắt trong vùng nào sẽ nhìn thấy đồng thời ảnh của cả hai điểm sáng trong gương ? Gạch chéo vùng đó.
- S1’ là ảnh của S1 và S2 là ảnh của S2 tạo bởi gương.
- Vẽ hai chùm tia tới lớn nhất xuất phát từ S1 và S2 và hai chùm tia phản xạ tương ứng trên gương như hình bên.
- Để mắt trong vùng in đậm sẽ nhìn thấy đồng thời ảnh của hai điểm sáng.
2.2 Một người đứng trước ba cái gương (gương phẳng, gương cầu lồi, gương cầu lõm), cách các gương một khoảng bằng nhau. Người đó quan sát ảnh ảo của mình trong ba gương sẽ thấy chúng có tính chất gì giống nhau, khác nhau ?
- Tính chất giống nhau: Ảnh quan sát được trong ba gương đều là ảnh ảo.
- Tính chất khác nhau: Ảnh nhìn thấy trong gương cầu lồi nhỏ hơn trong gương phẳng, ảnh nhìn thấy trong gương phẳng lại nhỏ hơn trong gương cầu lõm.
2.3. Có bốn học sinh đứng ở bốn vị trí quanh một cái tủ đứng như trong hình 9.2. Hãy chỉ ra những cặp học sinh có thể nhìn thấy nhau. Đánh dấu vào bảng sau đây những cặp đó.
Ta có bảng sau:
|
|
An |
Thanh |
Hải |
Hà |
|
An |
|
x |
X |
|
|
Thanh |
X |
|
x |
|
|
Hải |
x |
x |
|
X |
|
Hà |
|
|
x |
|
3. Luyện tập Bài 9 Vật lý 7
Qua bài giảng Tổng kết chương I - Quang Học này, các em cần hoàn thành 1 số mục tiêu mà bài đưa ra như:
- Củng cố và nắm chắc các kiến thức cơ bản của chương 1.
- Vận dụng được một cách tổng hợp các kiến thức đã học để giải quyết các vấn đề ( Trả lời câu hỏi, giải bài tập, giải thích các hiện tượng ...) có liên quan.
3.1. Trắc nghiệm
Câu 1: Ta nhìn thấy trời đang nắng ngoài cánh đồng khi
A. Mặt Trời chiếu ánh sáng thẳng vào cánh đồng.
B. mắt hướng ra phía cánh đồng.
C. cánh đồng nằm trong vùng có ánh sáng.
D. cánh đồng hắt ánh sáng Mặt Trời vào mắt ta.
Câu 2: Chọn từ thích hợp điền vào chỗ trống: Khi trái đất ở giữa mặt trời và mặt trăng thì mặt trăng đi vào … của trái đất nên không được mặt trời chiếu sáng
A. trong suốt
B. vùng bóng tối
C. đồng tính
D. vùng bóng nửa tối
Câu 3: Một tia sáng chiếu tới gương phẳng và hợp với mặt gương một góc 300. Góc phản xạ bằng:
A. 150
B. 300
C. 450
D. 600
Câu 4: Ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi là:
A. Ảnh ảo nhỏ hơn vật
B. Ảnh ảo lớn hơn vật
C. Ảnh thật nhỏ hơn vật
D. Ảnh thật lớn hơn vật
Câu 5: Khi nói về ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lõm. Câu kết luận đúng là:
A. Ảnh nhìn thấy trong gương luôn nhỏ hơn vật.
B. Ảnh nhìn thấy trong gương là ảnh ảo bằng vật.
C. Ảnh nhìn thấy trong gương là ảnh ảo luôn lớn hơn vật.
D. Ảnh nhìn thấy trong gương hứng được trên màn.
Câu 6: Chùm sáng hội tụ là chùm sáng mà
A. các tia sáng không giao nhau trên đường truyền của chúng.
B. các tia sáng giao nhau trên đường truyền của chúng
C. các tia sáng loe rộng trên đường truyền của chúng.
D. các tia sáng loe rộng ra, kéo dài gặp nhau.
Câu 7: Tia phản xạ trên gương phẳng nằm trong cùng mặt phẳng với
A. tia tới và đường vuông góc với tia tới.
B. tia tới và pháp tuyến với gương.
C. đường pháp tuyến với gương và đường vuông góc với tia tới.
D. tia tới và pháp tuyến của gương tại điểm tới.
Câu 8: Những đặc điểm chung về ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng là:
A. Ảnh ảo, không hứng được trên màn chắn.
B. Ảnh có kích thước bằng vật.
C. Khoảng cách từ gương đến ảnh và vật bằng nhau.
D. Tất cả đều đúng
Câu 9: Khi hiện tượng nhật thực xảy ra có hai người đứng ở hai nơi trên trái đất, một người cho rằng đã xảy ra hiện tượng nhật thực tòan phần , người kia lại cho là xảy ra hiện tượng nhật thực một phần. Vì sao ?
A. Đứng trong vùng bóng tối của Mặt Trăng trên Trái Đất sẽ quan sát được nhật thực toàn phần
B. Đứng trong vùng bóng nửa tối của Mặt Trăng trên Trái Đất sẽ quan sát thấy nhật thực một phần
C. Cả 2 đều đúng
D. Cả 2 đều sai
Câu 10: Hứng mặt phản xạ của gương cầu lõm về phía ánh sáng Mặt Trời ta thu được chùm tia phản xạ là chùm gì ?
A. chùm hội tụ
B. chùm phân kì
C. cả 2 chùm hội tụ và phân kì
D. cả 3 phương án trên.
Câu 11: Một vật như thế nào (điều kiện về vật) thì mắt ta mới có thể nhìn thấy nó?
Chọn câu trả lời sai
A. vật phát ra ánh sáng
B. vật phải được chiếu sáng
C. vật không phá sáng mà cũng không được chiếu sáng
D. vật phải đủ lớn và không cách mắt quá xa
Câu 12: Vật nào dưới đây không phải là nguồn sáng?
A. Mặt Trời
B. Mặt Trăng
C. Ngọn nến đang cháy
D. Cục than gỗ đang nóng đỏ
Câu 13: Chọn câu trả lời đầy đủ nhất
Gương cầu lõm có thể tạo ra:
A. ảnh ảo, lớn hơn vật
B. ảnh thật
C. ảnh ảo lớn hơn vật khi đặt gần sát gương, ảnh hật khi vật ở xa gương
D. ảnh hứng được trên màn chắn
Câu 14: Tia sáng tới gương phẳng hợp với tia phản xạ mọt góc 88o. Hỏi góc tới có giá trị bao nhiêu?
A. 44o
B. 46o
C. 88o
D. 2o
3.2: Bài tập sách giáo khoa
C1) Chọn câu trả lời đúng cho câu hỏi:
"Khi nào ta nhìn thấy một vật?"
A. Khi vật được chiếu sang;
B. Khi vật phát ra ánh sáng;
C. Khi có ánh sáng từ vật truyền vào mắt ta;
D. Khi có ánh sáng từ mắt ta chiếu sáng vật
Hướng dẫn giải: Chọn C
Khi nào ta nhìn thấy một vật là khi có ánh sáng từ vật truyền vào mắt ta.
C2) Chọn câu phát biểu đúng trong các câu dưới đây nói về ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng:
A. Ảnh ảo bé hơn vật và ở gần gương hơn vật
B. Ảnh ảo bằng vật và cách gương một khoảng bằng khoảng cách từ vật đến gương.
C. Ảnh hứng được trên màn và lớn bằng vật;
D. Ảnh không hứng được trên màn và bé hơn vật
Hướng dẫn giải: Chọn B
Ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng là Ảnh ảo bằng vật và cách gương một khoảng bằng khoảng cách từ vật đến gương.
C3) Định luật truyền của ánh sáng:
Trong môi trường... và...., ánh sáng truyền đi theo...
Hướng dẫn giải: Trong môi trường trong suốt và đồng tính, ánh sáng truyền đi theo đường thẳng.
C4) Tia sáng khi gặp gương phẳng thì bị phản xạ lại theo định luật phản xạ ánh sáng:
a) Tia phản xạ nằm trong cùng mặt phẳng với... và đường...
b) Góc phản xạ bằng ...
Hướng dẫn giải:
Câu a:
Tia phản xạ nằm trong cùng mặt phẳng với tia tới và đường pháp tuyến.
Câu b:
Góc phản xạ bằng góc tới.
C5) Ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng là ảnh gì ? Độ lớn của ảnh và khoảng cách từ ảnh đến gương thế nào so với độ lớn của vật và khoảng cách từ vật đến gương ?
Hướng dẫn giải: Ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng là ảnh ảo bằng vật và cách gương một khoảng bằng khoảng cách từ vật đến gương.
C6) Ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi có những tính chất gì giống và khác với ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng ?
Hướng dẫn giải: Ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi giống ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng ở tính chất đều là ảnh ảo; khác ở tính chất, ảnh tạo bởi gương cầu lồi nhỏ hơn ảnh tạo bởi gương phẳng.
C7) Khi vật ở khoảng nào thì gương cầu lõm cho ảnh ảo? Ảnh này lớn hơn hay nhỏ hơn vật?
Hướng dẫn giải: Khi một vật ở gần sát gương cầu lõm ảnh của vật này qua gương lớn hơn vật.
